Quan hệ đặc biệt thuỷ chung, son sắt
Quan hệ Việt Nam - Lào là một trong những mối quan hệ hiếm có trong lịch sử thế giới đương đại. Được hình thành và vun đắp từ những năm tháng kháng chiến gian khổ, mối quan hệ ấy đã vượt lên trên mọi khuôn khổ thông thường của ngoại giao trở thành tình đoàn kết đặc biệt, thủy chung và trong sáng, là tài sản vô giá của hai dân tộc.
Đó cũng là mối quan hệ được vun đắp, tạo dựng nền móng vững chắc bởi các lãnh tụ tiền bối là Chủ tịch Hồ Chí Minh của Việt Nam và Chủ tịch Kaysone Phomvihane, Chủ tịch Souphanouvong của Lào cùng tâm nguyện của biết bao thế hệ người con hai dân tộc. Dù trong hoàn cảnh lịch sử nào, quan hệ Việt Nam - Lào vẫn giữ được tính bền vững, gắn bó, tin cậy và ngày càng phát triển toàn diện.
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Kaysone Phomvihane tại Hà Nội năm 1966. Ảnh tư liệu
Truyền thống ấy được hun đúc qua từng giai đoạn lịch sử, trở thành biểu tượng mẫu mực của tình đoàn kết anh em, thủy chung son sắt, là nhân tố bảo đảm cho thắng lợi của sự nghiệp cách mạng ở mỗi nước, tỏa sáng ngát hương như đóa sen và đóa chămpa.
Những lời thơ chân thành, thắm thiết của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong buổi tiễn Quốc vương Lào Sisavang Vatthana thăm Việt Nam ngày 13/3/1963 không chỉ là lời khẳng định một lịch sử mà còn là thông điệp trao truyền cho các thế hệ tương lai hai nước gìn giữ và phát triển mối quan hệ thuỷ chung có một không hai của thế giới: “Thương nhau mấy núi cũng trèo / Mấy sông cũng lội, mấy đèo cũng qua / Việt - Lào, hai nước chúng ta / Tình sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long”.
Hướng tới mốc lịch sử về hợp tác kinh tế, thương mại
Ngày 5/9/1962, Việt Nam và Lào chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong mối quan hệ song phương.
Ngày 18/7/1977, tại thủ đô Vientiane của Lào, hai nước Việt Nam - Lào ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác. Hiệp ước này có ý nghĩa vô cùng quan trọng, là cơ sở pháp lý vững chắc cho việc tăng cường và mở rộng mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào trong thời kỳ mới, tạo cơ sở để hai nước thúc đẩy ký kết hàng loạt các thỏa thuận hợp tác sau này.
Trên nền tảng đó, việc thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại không chỉ nhằm phát triển thịnh vượng chung, mà còn tiếp tục khẳng định tính bền vững và chiều sâu chiến lược của mối quan hệ mẫu mực, thủy chung, trong sáng Việt - Lào trong thời đại hội nhập mới.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng, hai nước đang cùng nhau phát huy di sản quý báu đó để hướng tới hợp tác kinh tế thương mại thực chất, bền vững và hiện đại, phù hợp với yêu cầu phát triển mới của thời đại số và ngày càng khẳng định vai trò trụ cột cho phát triển mối quan hệ song phương.
Việt Nam - Lào đã thiết lập 3 khuôn khổ pháp lý song phương về thương mại quan trọng bao gồm Hiệp định Thương mại biên giới Việt Nam - Lào ký năm 2015, có hiệu lực đến hết năm 2018, gia hạn đến hết năm 2024.
Hiệp định Thương mại song phương Việt Nam - Lào (mới) cũng đã nhanh chóng hoàn tất và ký Hiệp định sửa đổi Hiệp định Thương mại giữa Việt Nam - Lào năm 2015 vào ngày 8/4/2024.
Hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Lào về mua bán than và điện đã được ký kết giữa Bộ trưởng Bộ Công Thương và Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Mỏ Lào tại Lào vào ngày 9/1/2025 (có hiệu lực kể từ ngày ký kết).
Những năm gần đây, kim ngạch thương mại song phương Việt Nam - Lào đạt trên 2 tỷ USD và đang hướng tới mục tiêu đạt 5 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng thương mại mỗi năm khoảng 12%. Năm 2024 mối quan hệ kinh tế thương mại song phương ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ 38,2%.
9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại song phương hai nước đạt 2,36 tỷ USD, tăng 57% so với cùng kỳ năm trước và là mức cao nhất trong 10 năm qua.
Điểm đáng mừng là thương mại song phương duy trì đà tăng trưởng ổn định với nhiều mặt hàng có tính bổ trợ cao. Việt Nam xuất khẩu sang Lào hàng công nghiệp, nông sản, vật liệu xây dựng; nhập khẩu từ Lào khoáng sản, gỗ, điện năng, nông sản.
Việc hai nước có chung đường biên giới dài hơn 2.300 km được coi là khu vực có tiềm năng phát triển, mang vị trí chiến lược trên tuyến Hành lang kinh tế Đông - Tây. Toàn tuyến biên giới Việt Nam - Lào có 9 cửa khẩu quốc tế, 6 cửa khẩu chính, 18 cửa khẩu phụ cùng 27 lối mở và đã thành lập 9 khu kinh tế cửa khẩu…
Tăng cường và phát triển các cơ chế hợp tác hướng tới các tiêu chí kết nối - hiện đại - bền vững không chỉ mang lại lợi ích song phương mà còn góp phần hình thành trục kết nối kinh tế Việt Nam - Lào - Campuchia - Thái Lan, tạo động lực phát triển mới cho Chương trình Hợp tác kinh tế tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng (GMS).
Mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào tiếp tục phát triển tốt đẹp, vững chắc và hiệu quả trên hầu hết các lĩnh vực. Quan hệ chính trị không ngừng được củng cố, gắn bó thông qua các chuyến thăm, gặp gỡ, tiếp xúc cấp cao và các cấp.
Việt Nam - Lào tiếp tục tăng cường các biện pháp thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư; tạo đột phá hướng tới kim ngạch thương mại song phương đạt 5 tỷ USD; triển khai hiệu quả các dự án lớn, trọng điểm...; tăng cường kết nối toàn diện hai nền kinh tế, đặc biệt là cơ sở hạ tầng, giao thông, đầu tư, du lịch; đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực khác như giáo dục - đào tạo, văn hóa, khoa học kỹ thuật, du lịch và giao lưu nhân dân.
Từ một hiệp định được ký kết cách đây 10 năm, đến nay, Hội nghị hợp tác thương mại biên giới Việt Nam - Lào đã trở thành cơ chế đối thoại thường niên, đóng vai trò “hàn gắn - kết nối - kiến tạo” cho một không gian kinh tế biên giới phát triển năng động và bền vững giữa hai nước.