Quản trị tài nguyên nước: Yếu tố cần thiết cho phát triển bền vững

Nước là “mạch máu” của nền kinh tế

Theo thông tin từ Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững (VBCSD), thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI): Hiện nay, tổng nguồn nước mặt (dòng chảy) ở Việt Nam ước đạt 830 - 840 tỷ m³/năm, trong khi nước ngầm khoảng 47,5 - 63 tỷ m³/năm. Nhưng trên thực tế, chỉ khoảng 37% lượng nước sẵn có được tạo ra trên lãnh thổ Việt Nam; còn lại trên 60% phụ thuộc nguồn nước mặt từ ngoài lãnh thổ. Điều này khiến Việt Nam dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu và các tác động xuyên biên giới.

Phát biểu tại chương trình chia sẻ về phát triển bền vững với các cơ quan truyền thông với chủ đề “Tăng cường quản trị, bảo tồn tài nguyên nước vì mục tiêu phát triển bền vững và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu” do VBCSD tổ chức vào ngày 16/9, ông Nguyễn Quang Vinh - Phó chủ tịch VCCI, Chủ tịch VBCSD cho rằng: Quản trị tài nguyên nước là yêu cầu sống còn cho phát triển kinh tế, an ninh năng lượng và ổn định xã hội. Trong bối cảnh đó, vai trò của khối doanh nghiệp trong bảo tồn và sử dụng hiệu quả tài nguyên nước ngày càng trở nên quan trọng.

Ông Nguyễn Quang Vinh nhấn mạnh: Vào tháng 3/2025, nhân Ngày Nước Thế giới, Việt Nam đã tiếp tục khẳng định đẩy mạnh công tác bảo tồn và phục hồi sông ngòi, đặc biệt trước nguy cơ suy thoái, suy kiệt nguồn nước. "Nước là 'mạch máu' của nền kinh tế, từ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, đến sinh hoạt và dịch vụ. Nước sạch cũng là 'chìa khóa' thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững số 6 (nước sạch), số 12 (tiêu dùng - sản xuất bền vững) và số 13 (ứng phó với biến đổi khí hậu)" - ông Nguyễn Quang Vinh khẳng định.

Cũng nói về vai trò của quản trị nguồn nước, ông Hoàng Việt - Giám đốc Chương trình Nước, Tổ chức WWF - Việt Nam cho biết: Ở cấp độ toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng, nước không chỉ là tài nguyên thiên nhiên, mà còn là nền tảng cho lương thực, năng lượng và sinh kế của hàng chục triệu người dân.

Tuy nhiên, đứng trước các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, khai thác thiếu kiểm soát cũng như ô nhiễm nguồn nước từ các hoạt động của con người, Việt Nam đang phải chứng kiến sự suy giảm và khan hiếm nguồn nước cùng với các rủi ro trong đảm bảo an ninh nguồn nước. Điều này đòi hỏi cần có cách tiếp cận toàn diện hơn, khoa học hơn trong quản trị tài nguyên nước.

Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quản trị tài nguyên nước

Theo ông Nguyễn Quang Vinh, nhận thức được vai trò quan trọng trong quản trị tài nguyên nước, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã tiên phong áp dụng các sáng kiến quản lý nước bền vững, cải tiến công nghệ tiết kiệm nước, tái sử dụng và tái tạo nước trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Những doanh nghiệp tiêu biểu trong quản trị nguồn nước hiệu quả có thể kể đến như Nestlé Việt Nam, doanh nghiệp này đã công bố mục tiêu đến năm 2025 sẽ hoàn trả lượng nước sạch cho cộng đồng và môi trường tương đương 100% lượng nước công ty sử dụng trong hoạt động sản xuất.

Ngoài ra, HEINEKEN Việt Nam với mô hình trồng rừng, bảo vệ đa dạng sinh học, từ đó bù hoàn hơn 690 triệu lít nước mỗi năm lưu vực sông Tiền. Theo ông Nguyễn Hữu Hoàng - Trưởng bộ phận Phát triển bền vững tại HEINEKEN Việt Nam: Bảo tồn nguồn nước và thiên nhiên là một trong những trọng tâm hàng đầu trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Thông qua nhiều sáng kiến bảo tồn nguồn nước và những nỗ lực tăng cường hợp tác đa bên, doanh nghiệp đã hiện thực hóa tham vọng cân bằng nước sớm hơn 5 năm so với dự kiến tại lưu vực sông Tiền - khu vực đang đối mặt với nhiều áp lực về nước.

Ngoài ra, BAT Việt Nam và Samsung Việt Nam cũng là những đơn vị hoàn thành cam kết 100% nhà máy sản xuất đạt chứng chỉ Quản lý nguồn nước AWS. “Những mô hình này khẳng định, bảo tồn nước không chỉ là “chi phí” mà còn là khoản đầu tư chiến lược, giúp doanh nghiệp giảm rủi ro, tăng uy tín, tiếp cận nguồn vốn xanh và đáp ứng yêu cầu ESG toàn cầu” - ông Nguyễn Quang Vinh khẳng định.

Mặc dù quản trị nguồn nước hiệu quả sẽ mang lại những cơ hội tích cực cho doanh nghiệp, tuy nhiên, ông Nguyễn Quang Vinh cũng cho rằng, thách thức đang đặt ra khi nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa đủ năng lực tài chính, thiếu công nghệ, thiếu cơ chế hỗ trợ để quản trị nguồn nước. Vì thế, để quản trị nguồn nước hiệu quả, cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách, các tổ chức tài chính và đặc biệt là báo chí để lan tỏa, truyền cảm hứng, ết nối cộng đồng cùng hành động.

Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Nguyễn Minh Khuyến - Phó Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng: Để bảo tồn tài nguyên nước hiệu quả, Việt Nam đã có hệ thống chính sách, pháp luật đảm bảo an ninh nguồn nước đầy đủ. Ngoài ra, trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan triển khai một số các giải pháp trọng tâm trong việc bảo vệ tài nguyên nước, bảo đảm an ninh nguồn nước.

Trước bối cảnh nhu cầu sử dụng nước ngày càng tăng, trong khi nguồn lực ngân sách nhà nước còn hạn chế, các chuyên gia cho rằng, việc huy động sự tham gia của khu vực tư nhân vào công tác bảo tồn và khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên nước rất cấp thiết. Hợp tác công - tư (PPP) không chỉ giúp bổ sung nguồn vốn đầu tư mà còn mang lại kinh nghiệm quản lý, công nghệ tiên tiến, phương thức vận hành hiệu quả từ doanh nghiệp.