Quảng Ngãi: Nhiều thách thức chuyển đổi xanh trong công nghiệp

Tỉnh Quảng Ngãi chú trọng thẩm định công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường đối với các dự án sản xuất công nghiệp, phát triển công nghiệp hướng khu công nghiệp sinh thái.

Việt Nam đã cam kết đưa phát thải ròng về 0 năm 2050 (NetZero). Tại tỉnh Quảng Ngãi, sản xuất công nghiệp đóng vai trò trụ cột, dẫn dắt kinh tế tỉnh. Báo Công Thương có buổi trao đổi với ông Nguyễn Thanh Mân, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi về định hướng chuyển đổi xanh trong phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Thanh Mân

- Xin ông chia sẻ về định hướng chuyển đổi xanh trong phát triển công nghiệp của tỉnh, đặc biệt tại Khu kinh tế Dung Quất và các cụm công nghiệp?

Ông Nguyễn Thanh Mân: Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, tại COP26. Để đạt được mục tiêu nêu trên, chuyển đổi xanh, phát triển bền vững là tiến trình bắt buộc trong quá trình phát triển công nghiệp, góp phần thực hiện các cam kết quốc tế và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tại tỉnh Quảng Ngãi đã đưa tiêu chí môi trường, tiết kiệm năng lượng, phát triển kinh tế tuần hoàn vào các phương án phát triển khu kinh tế, cụm công nghiệp. Các phương án này đã được tích hợp trong Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm 2023, quyết định phê duyệt Quy hoạch tỉnh là căn cứ quan trọng để thúc đẩy phát triển khu kinh tế và các khu công nghiệp theo hướng “Chuyên biệt, xanh, thông minh và phát triển bền vững” trong giai đoạn tới.

Sau sáp nhập, tỉnh Quảng Ngãi xác định thu hút sản xuất tại Khu kinh tế Dung Quất vẫn giữ vai trò trọng tâm trong phát triển công nghiệp.

Khu kinh tế Dung Quất hiện nay đã có các các nhà đầu tư quan tâm đề xuất thực hiện dự án Khu liên hợp xử lý chất thải tổng hợp Dung Quất và Nhà máy điện rác Quảng Ngãi. Đây là 2 dự án quan trọng đã được vào quy hoạch nhằm xử lý chất thải và chuyển đổi xanh của khu kinh tế.

Đối với các cụm công nghiệp, Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 01/2023/QĐ-UBND ngày 10/01/2023 để khuyến khích, tổ chức thực hiện xã hội hóa đầu tư xây dựng, kinh doanh và vận hành các công trình hạ tầng bảo vệ môi trường đối với cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.

Thực hiện các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Sở Công Thương cũng đã có ý kiến hướng dẫn các nhà đầu tư thực hiện đầu tư hệ thống máy móc tiên tiến, hiện đại để đảm bảo định mức tiêu hao năng lượng của các ngành công nghiệp, ví dụ như định mức tiêu hao năng lượng trong ngành công nghiệp thép, sản xuất giấy, sản xuất bia và nước giải khát...

Ngoài ra, còn thực hiện tuyên truyền, hướng dẫn các doanh nghiệp trong các khu, cụm công nghiệp triển khai các giải pháp sản xuất sạch hơn, tiết kiệm năng lượng, lắp đặt điện mặt trời mái nhà, tái sử dụng nước thải.

Là một tỉnh công nghiệp, có nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức khi Quảng Ngãi thực hiện chuyển đổi xanh. Ảnh: Bình An

- Trong quá trình triển khai, đâu là những khó khăn lớn nhất mà Quảng Ngãi đang gặp phải khi thực hiện chuyển đổi xanh công nghiệp, thưa ông?

Ông Nguyễn Thanh Mân: Có thể khái quát bốn nhóm khó khăn lớn:

Thứ nhất, kinh tế xanh, chuyển đổi xanh là khái niệm còn mới mẻ, theo đó cần phải tuyên truyền nhiều hơn nữa để người dân và doanh nghiệp quan tâm đúng mức sẳn sàng thay đổi nhằm phát triển bền vững. Quá trình chuyển đổi xanh, phải chấp nhận bỏ lỡ những cơ hội tăng trưởng kinh tế truyền thống khi không chấp thuận đầu tư các dự án chưa đáp ứng yêu cầu về môi trường. Là 1 tỉnh có quy mô kinh tế phụ thuộc lớn vào công nghiệp, dưới sức ép của tăng trưởng kinh tế thì đây là thách thức vô cùng lớn.

Thứ hai, chuyển đổi xanh hiệu quả cần phải gắng với chuyển đổi số, đòi hỏi nguồn lực tài chính rất lớn. Trước hết là nguồn vốn ngân sách nhà nước phải đầu tư hoàn thiện, đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật về thu gom, xử lý chất thải công nghiệp, chất thải sinh hoạt... theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường. Sau đó, là nguồn vốn của các doanh nghiệp đầu tư hệ thống xử lý ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất, trong khi phần lớn các doanh nghiệp của tỉnh có quy mô nhỏ và siêu nhỏ.

Thứ ba, chuyển đổi xanh phải thường xuyên cập nhật, ứng dụng công nghệ, khoa học - kỹ thuật. Trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp tại Việt Nam, việc áp dụng công nghệ cao còn hạn chế. Các doanh nghiệp chưa có nhiều cơ hội tiếp cận với kiến thức, kinh nghiệm, công nghệ tiên tiến, hiện đại của nước ngoài.

Và một khó khăn nữa là nhận thức của doanh nghiệp và người dân về tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn còn chưa đầy đủ. Nguồn nhân lực chưa đủ đáp ứng yêu cầu tăng trưởng xanh.

Tỉnh Quảng Ngãi chú trọng thẩm định, phê duyệt các công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường khi cấp phép đầu tư các dự án sản xuất công nghiệp trong khu kinh tế, cụm công nghiệp

- Tỉnh Quảng Ngãi nói chung, Sở Công Thương nói riêng sẽ có những giải pháp nào để thúc đẩy tiến trình chuyển đổi xanh trong lĩnh vực công nghiệp?

Ông Nguyễn Thanh Mân: Để thúc đẩy tiến trình chuyển đổi xanh trong sản xuất công nghiệp, trong thời gian tới, tỉnh Quảng Ngãi sẽ chú trọng thu hút các nhà đầu tư có năng lực, kinh nghiệm, uy tín trong và ngoài nước để đầu tư hạ tầng các khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ, cụm công nghiệp theo hướng khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sạch, cụm công nghiệp có hệ thống xử lý môi trường, đảm bảo mật độ cây xanh theo quy định.

Chú trọng công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường trong quá trình thẩm định, phê duyệt chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án sản xuất hàng hóa công nghiệp trong khu kinh tế, cụm công nghiệp.

Sử dụng năng lượng tái tạo như mặt trời áp mái, điện từ xử lý rác thải... để cung cấp cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Dành quỹ đất thích đáng phát triển hệ thống cây xanh cảnh quan, cây xanh cách ly, hình thành các vùng đệm sinh thái giữa các khu công nghiệp, đô thị và khu du lịch.

Phát triển thuận thiên theo tự nhiên, xanh, thân thiện với môi trường khi lưu giữ bảo tồn các giá trị hệ sinh thái tự nhiên trên địa bàn khu kinh tế gồm khu vực bờ biển, khu vực đồi núi, hệ thống sông, hồ, kênh và các vùng ngập nước...

Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về môi trường.

Tỉnh Quảng Ngãi đề xuất cần sớm ban hành các cơ chế, chính sách khung pháp lý về tăng trưởng xanh, trong đó có ưu tiên nguồn vốn ngân sách nhà nước cho tăng trưởng xanh. Ảnh: Bình An

Bên cạnh sự nỗ lực của địa phương, Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi mong muốn các cơ chế, chính sách liên quan đến khung pháp lý về tăng trưởng xanh sớm được ban hành. Theo đó, cụ thể hóa các chính sách về tăng trưởng xanh theo hướng ưu tiên nguồn vốn ngân sách nhà nước cho tăng trưởng xanh; xây dựng cơ chế ưu đãi đầu tư thúc đẩy tăng trưởng xanh trong các văn bản quy phạm pháp luật về đầu tư. Xây dựng cơ chế để thúc đẩy, phát triển thị trường các - bon tại Việt Nam.

Cùng với đó, có các chương trình truyền thông sâu rộng về tăng trưởng xanh tạo sự chuyển biến về nhận thức và hành động; sự đồng thuận trong xã hội.

Ngoài ra, đề nghị các tổ chức định chế tài chính quốc tế (Worldbank, IMF, IFC, ADB...) quan tâm, tài trợ nguồn kinh phí để tỉnh Quảng Ngãi đầu tư cơ sở hạ tầng trong Khu kinh tế Dung Quất và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong Khu kinh tế Dung Quất tiếp cận được nguồn tài chính xanh để chuyển đổi sản xuất và tham gia thị trường xanh.

- Xin cảm ơn ông!

Công nghiệp là lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của tỉnh Quảng Ngãi. Hướng tới cùng cả nước thực hiện mục tiêu NetZero vào năm 2050, tỉnh Quảng Ngãi đang triển khai nhiều hoạt động "xanh hóa" sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, quá trình này còn nhiều khó khăn, thách thức và phải có sự đánh đổi. Thời gian tới, tỉnh Quảng Ngãi kiên định mục tiêu hướng tới sản xuất sạch hơn, xanh hơn. Đồng thời, Trung ương cần thiết sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cũng như cơ chế chính sách để thúc đẩy chuyển đổi xanh.

Vũ Lê (Thực hiện)