Bài toán khó về vốn trong thực hiện tiêu chí chợ nông thôn
Theo số liệu thống kê của Sở Công Thương tỉnh Quảng Trị, trên địa bàn toàn tỉnh Quảng Bình (cũ) có tổng 141 chợ dân sinh, trong đó có 02 chợ hạng 1, 05 chợ hạng 2 và 134 chợ hạng 3, chợ tạm. Tại các huyện, thị xã, thành phố tùy vào tình hình thực tế của địa phương đã triển khai xây dựng Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của huyện, thị xã, thành phố trong đó có quy hoạch về hệ thống chợ của địa phương. Mặt khác, bên cạnh triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, các địa phương đã lập chương trình, kế hoạch, lộ trình để triển khai thực hiện tiêu chí về chợ nông thôn trên địa bàn mình quản lý.
Sau khi triển khai quy hoạch về hệ thống chợ của địa phương, tỉnh Quảng Bình (cũ) đã ghi nhận những kết quả tích cực. Địa phương này có 121 xã/128 xã đạt tiêu chí số 7 về cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn. Tuy nhiên vẫn còn 07 xã chưa đạt tiêu chí.
Trong khi đó, đối với tỉnh Quảng Trị (cũ) trước thời điểm sáp nhập, công tác đầu tư xây dựng chợ nông thôn trên địa bàn giai đoạn 2021-2025 cũng có nhiều chuyển biến đáng kể.
Với việc triển khai hiệu quả đầu tư xây dựng chợ nông thôn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị (cũ) đã đẩy con số xã nông thôn mới đạt chuẩn hoặc không xem xét, đánh giá đối với tiêu chí số 7 cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn lên 100% (95/95).
Những con số về xã chưa đạt tiêu chí số 7, xã nông thôn mới nâng cao chưa đạt chuẩn hoặc không xem xét, đánh giá đối với tiêu chí số 7 cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn đã bộc lộ những vướng mắc về nguồn vốn đầu tư cũng như điều kiện khách quan về vị trí địa lí để đầu tư xây dựng chợ nông thôn.
Ông Nguyễn Đình Trâm, Trưởng Phòng Quản lý Thương mại- Sở Công Thương tỉnh Quảng Trị cho hay, một số chợ nông thôn dù đã đạt tiêu chí số 7, nhưng không có nguồn vốn đầu tư nâng cấp cải tạo dẫn đến tình trạng xuống cấp, ảnh hưởng đến việc giữ vững và nâng cao chất lượng tiêu chí. Việc xây dựng chợ theo các tiêu chí và quy hoạch nông thôn mới gặp nhiều khó khăn do nguồn vốn ngân sách hạn hẹp. Nguồn vốn phục vụ cho xây dựng nông thôn mới từ ngân sách trung ương còn hạn chế, chủ yếu là ngân sách của địa phương, phần lớn là nguồn vốn huy động xã hội hóa của các tổ chức, cá nhân và các hộ kinh doanh nên nhiều hạng mục công trình không thể hoàn thành đồng bộ theo quy định. Một số chợ được đầu tư cải tạo, nâng cấp các công trình phụ trợ nhưng còn nhiều bất cập đặc biệt là công trình vệ sinh, cấp thoát nước, khu dịch vụ ăn uống…
Ngoài ra, theo đại diện Phòng Quản lý thương mại- Sở Công Thương tỉnh Quảng Trị, đối với các xã chưa đạt tiêu chí số 7, vị trí địa lý chưa thuận lợi, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, dân số chủ yếu là người dân tộc thiểu số, đời sống người dân khó khăn, việc làm và nguồn thu chưa ổn định cùng với ngân sách xã còn hạn hẹp, để có thể xây dựng được chợ nông thôn đúng tiêu chuẩn là một bài toán khó. Mà người dân nơi đây đang trông chờ lời giải từ nguồn vốn huy động xã hội hóa của các tổ chức, cá nhân và các hộ kinh doanh.
Sáp nhập đơn vị hành chính làm đòn bẩy cho chợ nông thôn phát triển.
Sáp nhập đơn vị hành chính góp phần giảm chi phí hoạt động, lương, phụ cấp, chi phí trụ sở, phương tiện, giúp tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng cho ngân sách Nhà nước. Nguồn ngân sách tiết kiệm được sẽ được dùng vào phát triển kinh tế, y tế, giáo dục, nâng cao chất lượng đời sống của người dân, an sinh xã hội, cơ sở hạ tầng cần thiết trong đó có chợ nông thôn.
Việc sáp nhập các đơn vị hành chính không chỉ là một thay đổi về mặt tổ chức, mà còn là một đòn bẩy tài chính mạnh mẽ. Nguồn ngân sách tiết kiệm được từ quá trình này đang mở ra cơ hội giải quyết bài toán khó về vốn cho việc xây dựng và nâng cấp chợ nông thôn. Đây là bước đi chiến lược, biến những thách thức về thiếu hụt ngân sách thành động lực để hoàn thiện tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại, thúc đẩy kinh tế địa phương và cải thiện đời sống người dân.
Ông Lê Công Như, Giám đốc chuỗi cửa hàng phân phối sản phẩm OCOP Quảng Trị chia sẻ: "Sáp nhập đơn vị hành chính cũng mở ra những cơ hội to lớn cho chợ nông thôn. Sáp nhập mở rộng địa giới hành chính cùng với quy mô dân số tăng kéo theo thị trường tiêu thụ được mở rộng. Chợ nông thôn đóng vai trò là cầu nối quan trọng giữa sản xuất và nhu cầu tiêu dùng của người dân. Trong bối cảnh sáp nhập, vai trò này trở nên then chốt hơn khi chợ có thể kết nối nhiều vùng sản xuất khác nhau trong cùng một đơn vị hành chính. Điều này làm cho thị trường tiêu thụ tại chợ trở nên phong phú và đa dạng hơn về mặt hàng, thu hút người dân và nâng cao hiệu quả".
Một khu chợ nông thôn ở tỉnh Quảng Trị
"Để nắm bắt những cơ hội đó, cần phải phát huy hiệu quả những kết quả đã đạt được đồng thời tiếp tục triển khai những nhiệm vụ trọng tâm để nới lỏng những vướng mắc về ngân sách. Tạo nền tảng vững vàng để nắm bắt cơ hội sau sáp nhập"- ông Như cho hay,
Theo đại diện Sở Công Thương Quảng Trị, để hoàn thiện tiêu chí số 7 tỉnh Quảng Trị tiếp tục phối hợp với các xã thực hiện theo Kế hoạch triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 và các giai đoạn tiếp theo. Đồng thời đốc thúc xây dựng hoàn thành các chợ đang đầu tư, hướng dẫn các địa phương quy hoạch phát triển hệ thống cửa hàng tiện lợi, cửa hàng kinh doanh tổng hợp, siêu thị mini phù hợp với từng địa phương. Tỉnh cũng tập trung huy động các nguồn vốn để thực hiện tiêu chí số 7 theo Kế hoạch triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Quảng Trị năm 2025.
Tương lai của chợ nông thôn đang dần sáng rõ hơn, không chỉ nhờ vào các chính sách hỗ trợ từ chính quyền mà còn nhờ vào sự chủ động, sáng tạo của chính người dân. Sự kết hợp giữa nguồn lực từ việc sáp nhập, sự đồng lòng của người dân và định hướng đúng đắn từ các cấp lãnh đạo sẽ tạo nên một bước đột phá, đưa chợ nông thôn trở thành biểu tượng mới của sự phát triển kinh tế và văn hóa ở các vùng nông thôn.