Quốc hội yêu cầu kiểm soát ô nhiễm, nâng chất lượng môi trường không khí

Khẩn trương xử lý ô nhiễm không khí tại hai đô thị lớn

Báo cáo về dự thảo Nghị quyết trước khi thông qua, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh - Phó trưởng Đoàn giám sát cho biết, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 28/10, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về báo cáo kết quả giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành và dự thảo nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề này. 

Qua đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật về môi trường từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, Nghị quyết cho thấy Quốc hội đồng tình với kết quả giám sát trong Báo cáo 756/BC-ĐGS ngày 26/10/2025, đồng thời chỉ rõ những mặt đạt được, hạn chế và nguyên nhân.

Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đồng thời thực hiện ngay các biện pháp cấp bách kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Nghị quyết nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy, hoàn thiện thể chế, chính sách và triển khai quyết liệt, hiệu quả. Quốc hội đề nghị chấm dứt quan điểm cho rằng “bảo vệ môi trường sẽ làm cản trở tăng trưởng kinh tế”.

Các nhóm nhiệm vụ trọng tâm gồm: Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu môi trường; giao rõ chỉ tiêu và trách nhiệm cho từng địa phương, gắn đánh giá kết quả với người đứng đầu.

Bổ sung chỉ tiêu tăng trưởng carbon thấp vào hệ thống chỉ tiêu phát triển quốc gia và kế hoạch kinh tế - xã hội hằng năm. Đồng thời, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, coi chất thải là tài nguyên trên môi trường số; phát triển công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, công nghiệp và dịch vụ môi trường.

Tiếp tục kinh tế hóa môi trường, định giá tài nguyên, chi trả dịch vụ hệ sinh thái; nâng cao hiệu quả thuế và phí môi trường; thực hiện nghiêm nguyên tắc “người hưởng lợi phải đóng góp, người gây ô nhiễm phải trả tiền”.

Nghị quyết cũng yêu cầu tiếp tục chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, đồng thời cải cách thủ tục hành chính.

Rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến thuế, phí bảo vệ môi trường

Quốc hội giao Chính phủ tổng kết việc thi hành Luật Bảo vệ môi trường 2020 và đề xuất sửa đổi, bổ sung luật, trình Quốc hội khóa XVI vào đầu nhiệm kỳ. Song song, các bộ, ngành phải rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến thuế, phí bảo vệ môi trường.

Việc rà soát, đánh giá và điều chỉnh chiến lược, quy hoạch và kế hoạch ứng phó với biến đổi khí hậu cũng được yêu cầu thực hiện, đặc biệt ở các khu vực nhạy cảm như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, đồng bằng sông Cửu Long và vùng ven biển. Mục tiêu là mở rộng và kiến tạo không gian phát triển mới, bảo đảm nguyên tắc xuyên suốt: không đánh đổi môi trường để lấy phát triển kinh tế.

Quốc hội yêu cầu Chính phủ ban hành và triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn 2045. Đồng thời, khẩn trương đánh giá khả năng chịu tải và công bố kế hoạch quản lý chất lượng nước mặt ở các lưu vực sông quan trọng.

Nhiều đoạn sông ô nhiễm nghiêm trọng như Ngũ Huyện Khê, Tô Lịch, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải phải được ưu tiên cải thiện.

Về ý kiến cho rằng thẩm định đánh giá tác động môi trường và cấp giấy phép môi trường còn kéo dài, ông Lê Quang Mạnh cho biết Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã nâng trách nhiệm của doanh nghiệp và Chính phủ đã phân cấp mạnh mẽ. Năm 2025, thủ tục hành chính về môi trường đã cắt giảm 16% và phân cấp khoảng 73%.

Tại kỳ họp này, Chính phủ cũng trình sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường theo hướng tiếp tục cắt giảm đối tượng và phân cấp cho địa phương giải quyết gần 90% thủ tục hành chính. Dự thảo Nghị quyết yêu cầu kiện toàn bộ máy môi trường theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, gắn đào tạo năng lực cho cán bộ cơ sở.

Về đề xuất tăng mức phạt vi phạm môi trường, mức phạt hiện đã ở mức tối đa theo Luật Xử lý vi phạm hành chính. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trình Chính phủ dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 45/2022/NĐ-CP theo hướng tăng chế tài với một số hành vi vi phạm.

Liên quan đến nguồn lực môi trường còn hạn chế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết dự thảo đã bổ sung nhiệm vụ tăng dần chi ngân sách cho môi trường, đẩy mạnh xã hội hóa; hoàn thiện công cụ kinh tế như trái phiếu xanh, tín dụng xanh và phát huy vai trò Quỹ bảo vệ môi trường.