Cấp giấy phép xây dựng và quản lý trật tự xây dựng
Cụ thể, thực hiện nhiệm vụ được giao tại kế hoạch số 40/KH-BCĐ, kế hoạch số 447/KH-CP và để cụ thể hóa các chỉ đạo về cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng, trước đó, ngày 12/6/2025, Chính phủ đã ban hành hai văn bản quan trọng: Nghị định số 140/2025/NĐ-CP về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp và Nghị định số 144/2025/NĐ-CP về phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước ngành xây dựng và chấp thuận địa điểm xây dựng do địa phương thực hiện. Các quy định mới này chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, mở rộng quyền hạn cho UBND cấp tỉnh, đồng thời yêu cầu các địa phương tổ chức triển khai đồng bộ, nâng cao năng lực thực thi.
Nghị định quy định việc phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực hoạt động xây dựng. Ảnh minh họa
Trong lĩnh vực cấp phép xây dựng, theo Luật Đường sắt số 95/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung Luật Xây dựng, công trình thuộc dự án đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại khu vực có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thiết kế đô thị được phê duyệt sẽ được miễn giấy phép xây dựng.
Tuy nhiên, để đảm bảo công tác quản lý trật tự xây dựng, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kiểm soát chặt chẽ việc thông báo khởi công, gửi hồ sơ thiết kế, kiểm tra điều kiện khởi công và giám sát toàn bộ quá trình thi công theo đúng quy định của pháp luật.
Phân cấp mạnh thẩm quyền thẩm định và quản lý chi phí đầu tư
Một điểm mới quan trọng khác là việc phân cấp thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng và thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở cho UBND cấp tỉnh. Theo Nghị định 144/2025/NĐ-CP, các công trình cấp đặc biệt hoặc thuộc các lĩnh vực kỹ thuật chuyên ngành (hàng không, đường sắt, hàng hải) sẽ được chuyển từ cơ quan chuyên môn thuộc bộ ngành xuống cho cơ quan chuyên môn thuộc tỉnh quản lý.
Ngoài ra, UBND cấp tỉnh cũng được trao thêm quyền công bố giá xây dựng tổng hợp, suất vốn đầu tư, xây dựng và ban hành định mức bảo trì, định mức kinh tế - kỹ thuật cấp nước đô thị, khu công nghiệp. Đồng thời, địa phương sẽ tự thực hiện các thủ tục thẩm định chi phí đầu tư, điều chỉnh dự toán xây dựng mà không cần lấy ý kiến Bộ Xây dựng như trước.
Việc thành lập và tổ chức hoạt động của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng chuyên ngành, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực cho UBND cấp tỉnh thực hiện theo quy định tại Điều 6 Nghị định số 140/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ. Từ ngày 1/7/2025, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm quản lý, quyết định việc tổ chức lại hoặc giải thể Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng chuyên ngành, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực do Ủy ban nhân dân cấp huyện thành lập và thực hiện hình thức quản lý dự án.
Bên cạnh đó, công tác thẩm định thiết kế phòng cháy chữa cháy trong báo cáo nghiên cứu khả thi và thiết kế triển khai cũng được giao về cho cơ quan chuyên môn cấp tỉnh theo Điều 6 Nghị định 105/2025/NĐ-CP.
Việc ban hành và thực thi các nghị định mới về phân cấp, phân quyền lĩnh vực xây dựng là bước tiến quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính, phân cấp quản lý, nâng cao tính tự chủ, trách nhiệm của chính quyền địa phương. Bộ Xây dựng đề nghị các tỉnh, thành phố chủ động kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực chuyên môn và thực hiện nghiêm các nhiệm vụ được giao để đảm bảo hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng trên phạm vi cả nước.