Sắp bỏ thuế khoán sang kê khai, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?

Nâng cao nhận thức, chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai

Sáng ngày 8/10, tại TP. Hồ Chí Minh, diễn ra lễ công bố dự án “Cùng hộ kinh doanh lên doanh nghiệp số” và hội thảo “Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?”, do báo Tuổi Trẻ phối hợp với Cục Thuế (Bộ Tài chính), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), UBND TP. Hồ Chí Minh, Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh tổ chức.

Hội thảo thu hút hơn 300 khách mời là lãnh đạo các bộ, ngành, chuyên gia trong lĩnh vực thuế, công nghệ, tài chính và đông đảo hộ kinh doanh, tiểu thương trên địa bàn thành phố. Chương trình nhằm giúp các hộ kinh doanh hiểu rõ chủ trương chuyển từ thuế khoán sang kê khai, đồng thời tạo diễn đàn trao đổi, hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi số và phát triển bền vững.

Sự kiện diễn ra trong bối cảnh chỉ còn chưa đầy ba tháng nữa, hơn 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ chính thức áp dụng hình thức nộp thuế kê khai theo doanh thu, một bước ngoặt lớn trong chính sách thuế, thúc đẩy minh bạch hóa và hiện đại hóa quản lý kinh doanh.

Hội thảo là hoạt động trọng điểm trong khuôn khổ dự án “Cùng hộ kinh doanh lên doanh nghiệp số”, do các cơ quan quản lý nhà nước và báo Tuổi Trẻ triển khai, với sự đồng hành của nhiều doanh nghiệp tài chính, công nghệ như VIB, KIDO…. Dự án hướng đến việc đồng hành cùng hộ kinh doanh trong bối cảnh môi trường pháp lý và công nghệ đang thay đổi nhanh chóng.

Song song với hội thảo là chuỗi hoạt động gồm tọa đàm chuyên đề, trò chơi tương tác, tư vấn kỹ năng, chuyên trang truyền thông… nhằm đạt ba mục tiêu chính: Nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, trang bị kỹ năng quản trị hiện đại và xây dựng lực lượng hộ kinh doanh chuyên nghiệp.

Dự án kỳ vọng tạo đòn bẩy giúp các hộ kinh doanh cá thể chuyển mình thành doanh nghiệp, sẵn sàng bước vào nền kinh tế số, theo đúng tinh thần của các nghị quyết quốc gia về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tháo gỡ rào cản, cần hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi thuế minh bạch

Trong phần tham luận tại hội thảo, các diễn giải tập trung phân tích sâu những rào cản lớn mà hộ kinh doanh đang đối mặt trong quá trình chuyển từ hình thức nộp thuế khoán sang thuế kê khai. Đồng thời, các diễn giả cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của chính sách thuế mới trong việc xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và hiện đại.

Ông Quách Chánh Đại Thanh Tâm, CEO Công ty Tapro (Viện Nghiên cứu kinh tế - xã hội Trường Đại học Sài Gòn) chia sẻ, việc chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp sẽ giúp hộ kinh doanh nâng cao uy tín, minh bạch tài chính, tiếp cận vốn dễ dàng hơn và được hưởng các hỗ trợ nhà nước. Nhưng ông cũng chỉ rõ 5 nhóm rào cản lớn, gồm: Tâm lý và thói quen: Nhiều hộ vẫn ngại thay đổi, sợ thuế, sợ bị kiểm tra, quen quản lý kiểu gia đình; chi phí và thủ tục: Áp lực về chi phí thành lập, thuê kế toán và tuân thủ các quy định pháp lý; quản trị và nhân sự: Thiếu kỹ năng điều hành, lập kế hoạch, vận hành doanh nghiệp bài bản; vốn và thị trường: Tài chính chưa minh bạch, khó vay vốn, áp lực cạnh tranh ngày càng lớn; chính sách và hỗ trợ: Thiếu thông tin, thiếu tư vấn và đồng hành từ cơ quan quản lý.

“Khó khăn là thực tế nhưng có thể vượt qua”, ông Tâm chia sẻ và đề xuất “khẩu quyết” giúp hộ kinh doanh phát triển bền vững: Hóa đơn Tam hợp: hợp pháp - hợp lý - hợp lệ. Quản trị Tam quy: Quy chuẩn - quy chế - quy trình.

Từ góc nhìn địa phương, ông Nguyễn Xuân Thành, Phó Chủ tịch UBND phường An Đông (TP. Hồ Chí Minh) cho biết, toàn phường có gần 4.000 hộ kinh doanh, đóng góp 26% tổng thu thuế và tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Theo ông, chuyển sang thuế kê khai là bước tiến tất yếu, góp phần hiện đại hóa quản lý thuế, giúp hộ kinh doanh thuận lợi hơn trong tiếp cận tín dụng và chuyển đổi số.

Tuy nhiên, ông Thành cũng ghi nhận nhiều lo lắng từ các hộ như khó khăn trong việc sử dụng hóa đơn điện tử, chữ ký số, chi phí vận hành và việc kê khai sổ sách. Đặc biệt, với các hộ có chủ lớn tuổi hoặc kinh doanh truyền thống, việc tiếp cận công nghệ là một thách thức không nhỏ.

Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, ông Thành thay mặt cộng đồng hộ kinh doanh đưa ra 5 kiến nghị: Tăng cường tuyên truyền, tư vấn trực tiếp, phát tờ rơi; miễn phí phần mềm quản lý năm đầu, kèm tập huấn; thiết lập đường dây nóng hỗ trợ kỹ thuật, nghiệp vụ; giới thiệu đơn vị kế toán uy tín, chi phí hợp lý; không xử phạt sai phạm lần đầu, tạo tâm lý an tâm khi chuyển đổi.

Các giải pháp này được kỳ vọng sẽ giúp hộ kinh doanh giảm áp lực chuyển đổi, từng bước nâng cao năng lực quản lý, tiếp cận công nghệ và hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế số.

Tiểu thương trải lòng: Khó khăn thật nhưng không thể trì hoãn

Sau các phần tham luận từ đại diện cơ quan quản lý thuế và các chuyên gia, hội thảo trở nên sôi động khi nhiều tiểu thương, hộ kinh doanh trực tiếp chia sẻ về những khó khăn trong quá trình chuyển đổi phương thức nộp thuế từ khoán sang kê khai.

Ông Nguyễn Ngọc Vinh, từng là hộ kinh doanh nhỏ tại phường An Đông, hiện là Giám đốc Công ty Thiên Ân, chia sẻ trải nghiệm thực tế sau nửa năm mạnh dạn “lên chính danh”. Ông cho biết, giai đoạn đầu rất bỡ ngỡ với các thủ tục về sổ sách, hóa đơn điện tử, kê khai thuế… Tuy nhiên, nhờ sự hỗ trợ từ cơ quan thuế và nỗ lực học hỏi, anh dần làm chủ quy trình.

"Ban đầu sai sót là không tránh khỏi, nhưng sau vài tháng đã quen, thậm chí có thể hướng dẫn lại cho kế toán. Quan trọng nhất là giờ doanh nghiệp của mình minh bạch, có uy tín hơn, dễ hợp tác với đối tác lớn và mở rộng kinh doanh", ông Vinh chia sẻ.

Trong khi đó, ông Huỳnh Vũ Bửu Tài, hộ kinh doanh tại chợ Tân Thành đánh giá kê khai thuế giúp phản ánh đúng thực tế kinh doanh, nhưng cũng lo ngại về chi phí đầu tư ban đầu và khó khăn cho những người lớn tuổi, thiếu kỹ năng công nghệ. "Lúc đầu sợ sai, sợ bị phạt vì xuất hóa đơn nhầm. Mong cơ quan thuế tạo điều kiện, hướng dẫn tận tình và đừng xử phạt quá nghiêm", ông Tài đề xuất.

Anh Phương Nam, kinh doanh phụ liệu hoa, nêu vấn đề phức tạp khi kê khai hàng hóa biến đổi qua nhiều công đoạn. Việc nhập nguyên liệu theo tấn nhưng bán lẻ theo sản phẩm khiến việc ghi sổ, tính hao hụt và xác định đầu ra rất khó chính xác. Anh lo ngại sai sót sẽ bị phạt và mong có giải pháp hỗ trợ cụ thể.

Một băn khoăn đáng chú ý khác đến từ ông Chiến, hộ bán lẻ thuốc Tây. Ông đặt câu hỏi về việc có thể gộp hóa đơn cho nhiều giao dịch nhỏ trong ngày hay không. Bởi việc xuất hóa đơn cho từng khách khiến chi phí chứng thư số, phần mềm, vận hành tăng cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành, mỗi giao dịch vẫn phải có hóa đơn riêng, nếu sử dụng máy tính tiền điện tử có kết nối với cơ quan thuế.

Những chia sẻ thực tế từ tiểu thương cho thấy, việc chuyển đổi thuế kê khai mang lại lợi ích bền vững nhưng đòi hỏi sự kiên nhẫn, hướng dẫn chi tiết và đồng hành từ cơ quan thuế. Trong giai đoạn đầu nhiều bỡ ngỡ, nếu được hỗ trợ kịp thời và nhẹ tay, hộ kinh doanh mới có thể vượt qua để vươn lên trong nền kinh tế số.

Theo thống kê của Cục Thuế, hiện có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ phải chuyển sang hình thức tự khai, tự tính và tự nộp thuế theo doanh thu trước ngày 31/12/2025, thay vì nộp thuế khoán như trước đây. Đây là bước thay đổi lớn, kéo theo khối lượng công việc đáng kể, đặc biệt tại các địa phương có số lượng hộ kinh doanh đông.

Riêng tại TP. Hồ Chí Minh, tính đến ngày 17/9/2025, toàn địa bàn có 361.879 hộ kinh doanh do cơ quan thuế quản lý. Trong đó, 19.060 hộ đã chuyển sang kê khai thuế; còn lại 257.389 hộ vẫn đang nộp thuế khoán, chiếm 71,13% tổng số hộ và 93,1% trong nhóm có nghĩa vụ nộp thuế, cho thấy áp lực chuyển đổi là rất lớn.