Số hóa C/O bằng mã QR: 'Lá chắn' minh bạch cho hàng hóa Việt Nam

Chuẩn hóa C/O - Nền tảng cho minh bạch xuất xứ

Trong thương mại quốc tế hiện đại, xuất xứ hàng hóa không còn là một thông tin mang tính kỹ thuật đơn thuần. Đó là “chứng thư niềm tin” để hàng hóa được chấp nhận, được ưu đãi thuế quan và được bảo vệ trước các biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng gia tăng. Với nhiều thị trường lớn, việc chứng minh nguồn gốc rõ ràng đang trở thành điều kiện tiên quyết, thậm chí mang tính sống còn đối với hàng xuất khẩu.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã có bước đi được đánh giá là kịp thời và mang tính chiến lược khi chính thức áp dụng công nghệ số hóa bằng mã QR trên giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O), đồng thời cập nhật danh sách các cơ quan cấp C/O tới Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Đây không chỉ là sự thay đổi về mặt kỹ thuật hay thủ tục hành chính, mà còn là thông điệp rõ ràng về quyết tâm minh bạch hóa xuất xứ, phòng chống gian lận thương mại và chủ động hội nhập sâu hơn vào chuỗi thương mại toàn cầu.

Thời gian qua, Bộ Công Thương đã hoàn tất việc triển khai 100% hồ sơ xuất xứ hàng hóa theo hình thức kê khai điện tử. Trên nền tảng đó, bước tiến mới là việc cập nhật chính thức với WTO về quy trình cấp C/O tại Cục Xuất nhập khẩu và 34 địa phương sau sáp nhập, đồng thời công bố mẫu C/O tích hợp mã QR để các nước thành viên WTO phối hợp sử dụng và tra cứu.

Việc chuẩn hóa và công khai thông tin này giúp cơ quan hải quan nước nhập khẩu có thể xác minh nhanh chóng nguồn gốc hàng hóa Việt Nam, giảm thiểu rủi ro nghi ngờ gian lận xuất xứ hoặc chuyển tải bất hợp pháp. Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều quốc gia tăng cường kiểm soát xuất xứ nhằm bảo vệ sản xuất trong nước, sự minh bạch này giúp hàng hóa Việt Nam tránh được những “rào cản vô hình” ngay từ khâu thông quan.

Đại diện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, trước đây khi chưa áp dụng mẫu C/O có mã QR, cơ quan quản lý thường xuyên nhận được các đề nghị xác minh từ hải quan nước nhập khẩu liên quan đến mẫu con dấu hoặc chữ ký trên C/O.

“Từ khi áp dụng mẫu QR, lượng xác minh về hình thức và thể thức C/O đã giảm đi rất nhiều. Hiện nay, cơ quan hải quan nước nhập khẩu chủ yếu tập trung vào xác minh các tiêu chí xuất xứ, xem hàng hóa có đáp ứng các tiêu chí tương ứng hay không”, vị đại diện cho hay.

Điều này cho thấy, mã QR C/O không chỉ giúp giảm tải thủ tục hành chính, mà còn góp phần đưa công tác xác minh xuất xứ đi vào thực chất, tập trung đúng trọng tâm là bản chất nguồn gốc hàng hóa.

Doanh nghiệp logistics rút ngắn thời gian, giảm rủi ro

Ở góc độ doanh nghiệp logistics, lợi ích từ C/O điện tử gắn mã QR được cảm nhận rõ rệt. Đại diện một doanh nghiệp logistics cho biết, mỗi tháng đơn vị này xử lý khoảng 50-70 bộ hồ sơ xuất khẩu sang thị trường Mỹ và châu Âu cho các nhà xuất khẩu trong nước.

Trước đây, khi xảy ra nghi vấn về hình thức C/O, doanh nghiệp thường phải phối hợp nhiều bên để giải trình, bổ sung hồ sơ, thậm chí chờ xác minh từ cơ quan cấp C/O, dẫn đến kéo dài thời gian thông quan. Với mẫu C/O tích hợp mã QR, cơ quan hải quan nước nhập khẩu có thể quét mã để tra cứu ngay thông tin về lô hàng, cơ quan cấp, thời điểm cấp và dữ liệu liên quan.

Không chỉ tiết kiệm thời gian và chi phí, quy trình minh bạch còn giúp doanh nghiệp giảm rủi ro bị áp dụng các biện pháp kiểm tra tăng cường, vốn thường kéo theo chi phí lưu kho, lưu bãi và ảnh hưởng đến uy tín với đối tác quốc tế.

Với các doanh nghiệp xuất khẩu trực tiếp, giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa từ lâu đã được xem là giấy thông hành để tiếp cận ưu đãi thuế quan trong các Hiệp định Thương mại tự do (FTA). Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh thương mại hiện nay, vai trò của C/O đang được mở rộng, không chỉ dừng lại ở câu chuyện thuế.

Ở một số ngành hàng có nguy cơ cao bị điều tra phòng vệ thương mại, việc chứng minh xuất xứ rõ ràng còn giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro bị áp thuế chống lẩn tránh hoặc bị nghi ngờ chuyển tải bất hợp pháp từ nước thứ ba.

Theo các chuyên gia, trước đây việc xác minh tính xác thực của hàng hóa chuyển tải rất khó khăn, đặc biệt khi dựa vào hồ sơ giấy và các yếu tố hình thức như con dấu, chữ ký. Những hạn chế này tạo ra khoảng trống cho gian lận xuất xứ, ảnh hưởng đến uy tín của hàng hóa và môi trường thương mại nói chung.

Việc Việt Nam đẩy mạnh số hóa quy trình cấp và xác minh C/O, trong đó có tích hợp mã QR, được đánh giá là một bước tiến quan trọng để khắc phục những tồn tại này. Khi thông tin được chuẩn hóa, công khai và dễ tra cứu, khả năng gian lận bị thu hẹp đáng kể, đồng thời nâng cao trách nhiệm tuân thủ của doanh nghiệp.

Không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật, việc áp dụng mã QR trên C/O còn phản ánh tư duy chuyển đổi số trong quản lý thương mại. Khi xuất xứ hàng hóa được số hóa và minh bạch, niềm tin của đối tác quốc tế đối với hàng hóa Việt Nam được củng cố, tạo nền tảng để mở rộng thị trường và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Về lâu dài, các doanh nghiệp cho rằng, khi C/O điện tử được kết nối với các hệ thống quản lý khác, việc truy xuất nguồn gốc có thể được mở rộng từ điểm cuối là giấy chứng nhận, sang toàn bộ quá trình sản xuất và lưu thông hàng hóa. Điều này không chỉ phục vụ xuất khẩu, mà còn góp phần nâng cao tiêu chuẩn quản trị trong nước.

Trong bối cảnh các thị trường lớn ngày càng siết chặt yêu cầu về xuất xứ, môi trường và phát triển bền vững, việc minh bạch hóa nguồn gốc hàng hóa bằng công nghệ số được xem là hướng đi tất yếu. Với bước đi từ C/O gắn mã QR, Việt Nam đang phát đi thông điệp rõ ràng về quyết tâm hội nhập, tuân thủ và nâng cao giá trị hàng hóa trên thị trường quốc tế.