Sáng 20/10, Cục Thống kê (Bộ Tài chính) tổ chức Lễ kỷ niệm Ngày Thống kê Thế giới và tọa đàm cấp cao với chủ đề “Thống kê vì tương lai bền vững trong kỷ nguyên số - Hành trình giám sát mục tiêu phát triển bền vững (SDG) của Việt Nam”.
Số liệu chất lượng: Nền tảng quyết sách công
Phát biểu tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Hương, Cục trưởng Cục Thống kê cho biết, ngày 3/6/2010, Đại hội đồng Liên hợp quốc chính thức phê chuẩn ngày 20/10 hằng năm là Ngày Thống kê Thế giới. Năm 2015, Đại hội đồng Liên hợp quốc quyết định kỷ niệm Ngày Thống kê Thế giới với chu kỳ 5 năm một lần.
Bà Nguyễn Thị Hương, Cục trưởng Cục Thống kê phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Thanh Tuấn
“Năm nay, cộng đồng Thống kê thế giới tổ chức kỷ niệm Ngày Thống kê Thế giới (World Statistics Day) lần thứ 4 (20/10/2025). Đây không chỉ là dịp để tôn vinh giá trị cống hiến, tính trung thực và sự chuyên nghiệp của công tác thống kê mà còn là cơ hội để các Chính phủ và người dân nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của dữ liệu và số liệu thống kê trong xây dựng chính sách dựa trên bằng chứng vì một tương lai phát triển bền vững”, bà Nguyễn Thị Hương nói.
Thông tin thêm, bà Nguyễn Thị Hương cho hay, chủ đề của Ngày Thống kê Thế giới năm 2025 là “Thúc đẩy thay đổi bằng dữ liệu và số liệu thống kê chất lượng cho mọi người”. Trên giác độ toàn cầu, chủ đề này mang ý nghĩa chiến lược, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang tiến gần đến cột mốc năm 2030 để đánh giá tiến độ thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, với 17 mục tiêu phát triển bền vững được Liên hợp quốc thông qua vào năm 2015.
Lãnh đạo Cục Thống kê cho rằng, số liệu thống kê có chất lượng là nền tảng cho công tác xây dựng chính sách dựa trên bằng chứng khi các quốc gia xác định được nhu cầu thực tế, phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả và đo lường tác động của các chương trình mục tiêu quốc gia nhằm thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.
“Liên hợp quốc chọn chủ đề năm 2025 đã thể hiện rõ quyết tâm khi đưa dữ liệu không chỉ là con số đơn thuần mà là công cụ mạnh mẽ để thúc đẩy thay đổi, từ việc cải thiện hệ thống y tế, nâng cao chất lượng giáo dục, đến thúc đẩy bình đẳng giới và ứng phó với biến đổi khí hậu”, Cục trưởng Nguyễn Thị Hương chia sẻ.
Ngoài ra, số liệu thống kê chất lượng giúp đạt được mục tiêu vì con người và lấy con người làm trung tâm. Số liệu thống kê cần mang tính đại diện và phản ánh được tình hình các nhóm dân số dễ bị tổn thương, các nhóm thiểu số tại các vùng địa lý đặc biệt có tính đến yếu tố giới và dân tộc. Vì lấy con người làm trung tâm nên số liệu cần dễ tiếp cận với phương thức phổ biến thông tin minh bạch và tiếp cận đúng đối tượng có tính đến độ tuổi và thói quen tiếp cận thông tin của đối tượng dùng tin.
Cũng tại sự kiện, ông Matt Jackson, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam cho hay, chúng ta ghi nhận vai trò đặc biệt quan trọng của dữ liệu và số liệu thống kê, đây là nền tảng vững chắc cho việc định hình một tương lai bền vững cho tất cả mọi người.
Theo ông Matt Jackson, chủ đề tọa đàm hôm nay phản ánh bản chất và sức mạnh cốt lõi của thống kê, đó là khả năng chuyển hóa thông tin thành hiểu biết sâu sắc, và biến hiểu biết sâu sắc ấy thành hành động thiết thực.
Quang cảnh sự kiện. Ảnh: Thanh Tuấn
“Dữ liệu đáng tin cậy, kịp thời và chất lượng cao là nền tảng cho việc hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng và hướng tới phát triển bền vững. Nếu không có dữ liệu tốt, chúng ta sẽ không thể xác định được ai đang bị bỏ lại phía sau, hay nhận diện được những khoảng trống và bất bình đẳng vẫn còn tồn tại trong các chính sách”, Trưởng đại diện UNFPA chia sẻ.
Theo ông Matt Jackson, dưới sự hỗ trợ của Luật Thống kê sửa đổi năm 2025 và Chiến lược phát triển Thống kê giai đoạn 2021-2030, cùng với các chương trình hợp tác quốc tế, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ quan trọng trong hiện đại hóa hệ thống thống kê, thúc đẩy chuyển đổi số và tăng cường năng lực giám sát SDG.
Những kết quả này đã giúp Việt Nam đảm bảo dữ liệu kịp thời, chính xác và có chất lượng cao, phục vụ theo dõi, đánh giá chính sách, đồng thời cho phép phản ứng nhanh với các nhu cầu chính sách mới. Quan trọng hơn, những nỗ lực này góp phần thúc đẩy quản trị minh bạch, trách nhiệm giải trình và tăng cường niềm tin công chúng.
Ông Matt Jackson cho rằng, trong bối cảnh Việt Nam tiếp tục hành trình hướng tới mục tiêu năm 2030 và xa hơn nữa, chúng ta phải đối mặt với nhiều thách thức của thời đại từ biến đổi khí hậu, thay đổi nhân khẩu học, cho đến chuyển đổi số sâu rộng. Điều đó đòi hỏi những phương thức mới để thu thập, phân tích và sử dụng dữ liệu, hướng tới dữ liệu tốt hơn, toàn diện hơn và hành động hơn”.
“Chúng ta cần khai thác đổi mới sáng tạo, dữ liệu lớn, phân tích không gian địa lý và trí tuệ nhân tạo, không chỉ để tạo ra nhiều dữ liệu hơn, mà còn để nâng cao chất lượng và giá trị ứng dụng của dữ liệu”, Trưởng đại diện UNFPA chỉ ra.
Từ số liệu đến niềm tin công chúng
Cũng tại sự kiện đã diễn ra tọa đàm cấp cao với chủ đề “Thống kê vì tương lai bền vững trong kỷ nguyên số - Hành trình giám sát SDG của Việt Nam”. Trong đó, tọa đàm tập trung vào các nhóm vấn đề: Tầm quan trọng của dữ liệu phân theo giới tính, độ tuổi, dân tộc trong việc giám sát SDG và hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng; những khoảng trống và khuyến nghị.
Cơ hội, thách thức và giải pháp trong việc thúc đẩy số hóa hướng tới một tương lai bền vững dựa trên công nghệ số. Vai trò của thống kê đối với tiến trình phát triển đất nước. Hướng tới Tổng điều tra dân số dựa trên đăng ký: Thực trạng và phương hướng trong tương lai. Đổi mới và hợp tác trong thống kê.
Tại tọa đàm, ông Trương Việt Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội đã có những đánh giá về vai trò của thống kê trong hoạch định chính sách, đặc biệt là trong bối cảnh cải cách hành chính, phân cấp, phân quyền và chuyển đổi sang mô hình chính quyền đô thị.
Theo Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, vai trò của thống kê rất thiết thực và mang tính nền tảng. Thống kê chính là công cụ căn bản để ra quyết định, nếu dữ liệu không chính xác, mọi chính sách đều chỉ là giả định.
Tọa đàm “Thống kê vì tương lai bền vững trong kỷ nguyên số - Hành trình giám sát mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam”. Ảnh: Thanh Tuấn
Từ thực tiễn Hà Nội, ông Trương Việt Dũng cho rằng, thống kê có 5 vai trò cốt lõi: Cung cấp dữ liệu, bằng chứng tin cậy, thông tin phải “đúng, đủ, sạch, sống”; hỗ trợ phân tích và dự báo - phục vụ hoạch định chính sách; thực hiện giám sát, đánh giá; nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình; tăng niềm tin của người dân thông qua dữ liệu đáng tin cậy.
“Trong mô hình chính quyền hai cấp, Hà Nội hiện có 126 xã, phường. Nếu không có hệ thống dữ liệu thống kê dùng chung, chắc chắn quá trình ra quyết định sẽ thiếu cơ sở và dễ sai lệch”, ông Trương Việt Dũng bày tỏ.
Trong khi đó, PGS. TS Trần Thị Bích, Trưởng khoa Thống kê, Trường Công nghệ, Đại học Kinh tế Quốc dân đã có chia sẻ về việc khai thác và sử dụng dữ liệu thống kê trong nghiên cứu, cũng như những khó khăn của giới học thuật khi tiếp cận dữ liệu thống kê hiện nay.
Theo PGS. TS Trần Thị Bích, với vai trò là những người làm nghiên cứu, chúng tôi chính là cầu nối trung gian giữa bên cung cấp dữ liệu (như Cục Thống kê) và bên sử dụng dữ liệu (như các nhà hoạch định chính sách). Nhiệm vụ của chúng tôi là phân tích, khai thác và làm sáng tỏ bản chất của hiện tượng kinh tế - xã hội thông qua dữ liệu, từ đó cung cấp thêm những góc nhìn chuyên sâu phục vụ quá trình hoạch định chính sách.
Tuy nhiên, theo Trưởng khoa Thống kê, ở góc độ của giới nghiên cứu, chúng tôi không đủ nguồn lực để tự tiến hành các cuộc điều tra, thu thập dữ liệu quy mô lớn. Những cuộc khảo sát do các trường đại học thực hiện hiện nay thường có phạm vi hẹp và chỉ phản ánh một thời điểm nhất định. “Chính vì vậy, chúng tôi rất cần những bộ dữ liệu có quy mô lớn, tính đại diện cao và chuỗi thời gian dài, đây chính là thế mạnh của Cục Thống kê”, PGS. TS Trần Thị Bích cho hay.
Đại diện Đại học Kinh tế Quốc dân kỳ vọng, trong tương lai, sẽ có cơ chế hợp tác linh hoạt và tin cậy hơn, để các nhà nghiên cứu được tiếp cận dữ liệu dễ dàng hơn, từ đó đưa ra các bằng chứng, kết quả phân tích có giá trị thực tiễn giúp các cơ quan hoạch định chính sách đánh giá hiệu quả và điều chỉnh chính sách kịp thời.
Với sự quan tâm của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Bộ Tài chính, Ngày Thống kê Thế giới là cơ hội để thu hút và truyền cảm hứng cho các thế hệ những người làm công tác thống kê. Hưởng ứng lời kêu gọi của Tổng Thư ký Liên hợp quốc, Việt Nam tiếp tục các hoạt động ý nghĩa nhằm lan tỏa thông điệp về một ngành Thống kê hiện đại, chuyên nghiệp, đáng tin cậy và minh bạch trong kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc.