Tận dụng CPTPP, doanh nghiệp cần mạnh dạn đầu tư sang Mexico

Trong số các FTA thế hệ mới mà Việt Nam ký kết, việc tham gia và thực thi Hiệp định CPTPP đã mang lại những kết quả tích cực.

Số liệu của Hải quan Việt Nam cho biết, năm 2021, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và các nước CPTPP bắt đầu phục hồi sau ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt khoảng 91,4 tỷ USD, trong đó xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn với các mặt hàng truyền thống như dệt may, giày dép, máy móc thiết bị... góp phần duy trì cán cân thương mại ở mức thặng dư.

Đến năm 2024, hoạt động thương mại giữa Việt Nam và các đối tác CPTPP khởi sắc với tổng kim ngạch ước đạt hơn 102 tỷ USD. Xuất khẩu tăng trở lại, đặc biệt tại các thị trường như Canada và Mexico - nơi nhiều nhóm hàng như thủy sản, gỗ, cà phê, rau quả, máy móc thiết bị ghi nhận mức tăng trưởng tốt.

Liên quan đến nội dung này, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Lưu Vạn Khang - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Mexico để làm rõ hơn những cơ hội, thách thức trong việc tận dụng ưu đãi từ CPTPP để xuất khẩu sang Mexico.

Thưa ông, Mexico đang được đánh giá là thị trường tiềm năng cho doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh thương mại toàn cầu diễn biến phức tạp. Từ thị trường sở tại, xin ông cho biết bức tranh tổng quan về thương mại giữa hai nước cũng như tình hình tận dụng CPTPP để xuất khẩu sang thị trường Mexico nói riêng và các nước trong khu vực nói chung?

Tham tán thương mại Lưu Vạn Khang: Sau hơn 5 năm thực thi Hiệp định CPTPP, bức tranh thương mại song phương Việt Nam - Mexico ghi nhận nhiều điểm sáng, cho thấy các doanh nghiệp Việt đã chủ động tận dụng hiệu quả các cam kết CPTPP để mở rộng thị phần, bất chấp những thách thức từ xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng.

Theo số liệu của Viện Thống kê và Địa lý Mexico, trong 7 tháng, kim ngạch Mexico nhập khẩu từ Việt Nam tăng 29,23%, kim ngạch xuất khẩu sang Việt Nam cũng tăng đến 36,06%.

5 mặt hàng Mexico nhập khẩu nhiều nhất từ Việt Nam bao gồm: Điện thoại và các thiết bị điện tử viễn thông với kim ngạch nhập khẩu tăng trưởng 50,3% so với cùng kỳ. Tương tự, kim ngạch nhập khẩu hàng máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác không tăng; nhập khẩu giày dép các loại tăng 72,7%; nhập khẩu nhóm hàng phương tiện vận tải và phụ tùng tăng 29,1%; kim ngạch nhập khẩu cà phê tăng 144,1%...

Khi so sánh số liệu của Việt Nam và Mexico ta thấy có nhiều chênh lệch, điều này thể hiện ngoài việc số liệu thống kê của Việt Nam là dựa trên giá FOB và Mexico là giá CIF còn cho thấy hàng hóa vào Mexico còn được nhập qua nước thứ 3.

Một số liệu đáng quan tâm nữa là theo số liệu của Mexico, cà phê được nhập khẩu vào Mexico chỉ có 54 triệu USD (trong 7 tháng), tăng 144% trong khi đó số liệu của Việt Nam là 2,5 triệu USD tăng gấp hơn 7 lần, như vậy Mexico còn là thị trường trung chuyển mặt hàng cà phê sang nước khác.

Doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tốt CPTPP

Những ưu đãi thuế quan từ CPTPP đã đóng góp như nào vào mức tăng trưởng xuất nhập khẩu nêu trên? Trong quá trình hỗ trợ doanh nghiệp thực thi CPTPP, Thương vụ ghi nhận thuận lợi và vướng mắc lớn nhất hiện nay là gì?

Tham tán thương mại Lưu Vạn Khang: Doanh nghiệp Việt Nam đang tận dụng tốt Hiệp định CPTPP để có thể đạt được mức tăng trưởng tốt. Mặt khác Mexico đang áp dụng chính sách đánh thuế các nước không có hiệp định tự do thương mại với Mexico, đặc biệt là với Trung Quốc như quyết định cuối cùng vào tháng 9 của Bộ Kinh tế Mexico khi áp thuế lên đến 50% cho gần 1.400 mặt hàng của Trung Quốc.

Càng ngày càng có nhiều doanh nghiệp Mexico quan tâm tìm hiểu đến thị trường Việt Nam, có nhiều trường hợp tuần này doanh nghiệp hỏi thông tin về thị trường thì tuần sau họ thông báo là sẽ đi Việt Nam vào tháng tới.

Ngoài những thuận lợi thì luôn đi đôi với khó khăn. Việt Nam là thị trường đang bị các công ty sản xuất Mexico muốn kiện chống bán phá giá, đặc biệt là mặt hàng thép (đầu tiên là thép cán mạ, sau đó là thép cán nguội, thép cán nóng, dây hàn và cuối cùng mới nhất là dây thép).

Một số mặt hàng cũng sẽ có nguy cơ bị kiện chống bán phá giá nếu Việt Nam không thực hiện cam kết về dệt may trong CPTPP. Chính phủ Việt Nam cần phải có những biện pháp cứng rắn, xây dựng môi trường pháp lý để doanh nghiệp phải tuân thủ và cũng cần có sự hợp tác của doanh nghiệp. Vì sự phát triển của đất nước, vì lợi ích của doanh nghiệp chúng ta cần phải tuân thủ luật chơi quốc tế, minh bạch hóa nguồn cung ứng vật tư và nguyên liệu. Làm được điều này thì chúng ta mới phát triển được bền vững.

Với vai trò cầu nối, Thương vụ sẽ làm gì để giúp doanh nghiệp Việt không chỉ bán hàng sang Mexico mà còn đi sâu vào chuỗi cung ứng khu vực và sang Hoa Kỳ?

Tham tán thương mại Lưu Vạn Khang: Để tiếp cận được với các tập đoàn lớn và thuyết phục họ chuyển chuỗi cung ứng sang Việt Nam là điều khó nhất. Các chuỗi siêu thị lớn ở Mexico đang quen mua hàng từ những nhà phân phối nội địa, họ không muốn đầu tư vào kênh thu mua sản phẩm để tránh rủi ro và tốn chi phí. Nên khi có tập đoàn lớn nào muốn tìm hiểu thị trường Việt Nam thì Thương vụ sẽ đầu tư thời gian tìm kiếm đối tác, nhà cung ứng của Việt Nam, đưa họ về Việt Nam tham gia hội chợ và đi thăm các doanh nghiệp.

Thương vụ rất mong muốn các doanh nghiệp Việt Nam sang mở kho phân phối các sản phẩm nông nghiệp chế biến tại Mexico, đáp ứng được nhu cầu nhập hàng của các công ty phân phối nội địa của chuỗi siêu thị Mexico phục vụ cho thị trường hơn 134 triệu dân này.

Ngoài ra, doanh nghiệp Việt Nam cần tận dụng nhân công giá hợp lý trong khu vực và các hiệp định tự do mà Mexico đã ký kết và tham gia để sản xuất, phân phối tại Mexico và xuất khẩu sang Mỹ cũng như các nước thuộc khu vực.

Mạnh dạn đầu tư, tìm cơ hội hợp tác

Ông có thể chia sẻ những trường hợp doanh nghiệp Việt Nam thành công tại Mexico nhờ CPTPP? Những ngành hàng, lĩnh vực nào của Việt Nam còn nhiều dư địa để xuất khẩu sang Mexico và CPTPP nói chung?

Tham tán thương mại Lưu Vạn Khang: Thành công phải kể đến tập đoàn Coppel. Đây là doanh nghiệp lớn với hơn 1.800 điểm bán hàng tại Mexico và kinh doanh tất cả các loại mặt hàng trừ đồ ăn uống.

Sau 4 năm kiên trì liên tiếp đưa Coppel về tham gia hội chợ, diễn đàn giao thương với các nước Mỹ La Tinh, dẫn đoàn đi làm việc với các doanh nghiệp Việt theo chuyên ngành về giày dép và quần áo thì nay họ đã quyết định mở văn phòng đại diện tại Việt Nam.

Từ không hiểu biết và khó tiếp cận được các doanh nghiệp Việt Nam nhưng nhờ sự tư vấn và hỗ trợ nhiệt tình của Thương vụ thì doanh nghiệp đã có những bạn hàng mới và ký kết được hợp đồng lâu dài.

Lấy ví dụ như một mẫu giầy đơn hàng đầu tiên họ sẽ đặt là 20 đến 30.000 đôi, cơ hội cho các doanh nghiệp Việt ký kết hợp đồng lâu dài và bền vững.

Vừa qua, Thương vụ Việt Nam tại Mexico đã tiếp Tập đoàn Charly, chuyên mua giầy của Việt Nam. Hàng năm họ nhập khẩu khoảng 10 triệu đôi giầy thể thao và giày tổng hợp, trị giá đơn hàng lên tới 10 triệu USD và đang có kế hoạch dịch chuyển toàn bộ nhà máy cung cấp từ Trung Quốc sang Việt Nam.

Tập đoàn Charly cũng đã cung cấp bức tranh tổng thể về ngành giày dép tại Mexico như: tiêu thụ hàng năm khoảng 374 triệu đôi; sản xuất trong nước khoảng 150 triệu đôi, trong đó 51 triệu đôi xuất khẩu (nguồn: Banxico), còn lại 99 triệu đôi cho thị trường nội địa (chiếm 26%)...

Tuy nhiên, hiện nay Tập đoàn Charly đang quan ngại việc Chính phủ Mexico đang có những động thái áp thuế đột ngột với các nước không có FTA với Mexico trong khi năng lực sản xuất lại chưa đáp ứng được mong muốn của Chính phủ muốn phát triển ngành sản xuất nội địa.

Tập đoàn Charly đề xuất, thông qua Chính phủ Việt Nam đề xuất quy định cụ thể trong CPTPP những nguyên liệu nào cần phải lưu trữ để cung cấp cho nhà chức trách khi có truy xuất nguồn gốc xuất xứ mặt hàng giày.

Đây là những đối tác quan trọng, không chỉ hợp tác với Việt Nam mà còn tư vấn làm sao để tận dụng tốt nhất ưu đãi từ CPTPP.

Trong giai đoạn tới, Thương vụ dự kiến sẽ có thêm sáng kiến gì để tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp Việt trong khai thác tối đa lợi ích từ CPTPP?

Tham tán thương mại Lưu Vạn Khang: Tôi đã công tác với cương vị là Tham tán thương mại tại Mexico được hơn 6 năm, sắp tới nhận được phân công sang thị trường Tây Ban Nha.

Trước khi chuyển địa bàn, xin có một vài khuyến nghị: Doanh nghiệp Việt Nam nên mạnh dạn đầu tư sang Mexico, đây là thị trường đầy tiềm năng.

Nếu chỉ chờ họ sang mua hàng thì họ sẽ mua giá rẻ và bán rất đắt, sao chúng ta lại không mạnh dạn sang mở kênh phân phối để nhận được nhiều lợi ích kinh tế hơn. Làm gì thì cũng là do ý chí của doanh nghiệp, sợ xa, sợ khó, sợ không biết tiếng sợ anh ninh bất ổn. Nhưng thực sự nếu an ninh bất ổn thì tôi có ở đây liên tiếp đến 6 năm hay không? Có khó khăn thì mới nhiều cơ hội.

Xin cảm ơn ông!

Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực với Việt Nam từ ngày 14/1/2019. Sau 6 năm thực thi, CPTPP được đánh giá là một trong những Hiệp định mang lại hiệu quả cao cho hàng Việt xuất khẩu vào thị trường này.

Cùng với 11 quốc gia thành viên ban đầu, CPTPP chính thức có hiệu lực với Vương quốc Anh kể từ ngày 15/12/2024 cơ hội và thách thức tiếp tục mở ra cho Việt Nam trong năm 2025 cũng như 12 nền kinh tế thành viên của khối thương mại chiếm 15% tổng GDP thế giới và dân số hơn 500 triệu người.