“Big3” chậm chân trong cuộc đua vốn
Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 273/NQ-CP yêu cầu Ngân hàng Nhà nước khẩn trương triển khai tăng vốn điều lệ cho nhóm ngân hàng thương mại Nhà nước được xem là quyết định kịp thời trong bối cảnh áp lực vốn ngày càng lớn. Nhóm “Big3”: Vietcombank, BIDV, VietinBank được coi là trụ cột của hệ thống, nhưng quá trình tăng vốn thời gian qua diễn ra khá “ì ạch”, trong khi các ngân hàng tư nhân đã tăng tốc và vượt lên về quy mô vốn.
Theo số liệu tài chính quý II/2025, tổng vốn điều lệ toàn hệ thống ngân hàng đạt gần 880 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 6% so với cuối năm 2024. Trong đó, nhiều ngân hàng tư nhân như: MB, VPBank, Techcombank, SHB, OCB đã hoàn tất tăng vốn, thậm chí vươn lên nhóm đầu hệ thống. Ngược lại, Vietcombank, BIDV, VietinBank vẫn “án binh bất động” dù đều đã thông qua kế hoạch từ đại hội cổ đông.
Theo đó, tại đại hội cổ đông thường niên năm 2025, Vietcombank thông qua phương án phát hành cổ phiếu riêng lẻ để tăng vốn điều lệ. Theo kế hoạch, ngân hàng sẽ chào bán tối đa 6,5% số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm của đợt chào bán (hoặc tại thời điểm của đợt chào bán đầu tiên trong trường hợp có nhiều đợt chào bán).
Dự kiến tổng số cổ phiếu chào bán riêng lẻ tối đa 543,1 triệu cổ phiếu với mệnh giá 10.000/cp cho tối đa 55 nhà đầu tư bao gồm nhà đầu tư chiến lược và nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Tổng giá trị chào bán theo mệnh giá tối đa 5.431 tỷ đồng. Việc chào bán có thể thực hiện theo một hoặc nhiều đợt chào bán trong năm 2025 - 2026. Thời điểm và số lượng cổ phiếu chào bán cụ thể của từng đợt chào bán sẽ căn cứ theo thực tế nhu cầu mua của nhà đầu tư.
Trước đó, ngân hàng này đã phát hành hơn 2,76 tỷ cổ phiếu cho 33.163 cổ đông, tương ứng hơn 27.666 tỷ đồng vốn điều lệ. Sau thay đổi trên, tổng vốn điều lệ của Vietcombank đã tăng từ 55.890 tỷ đồng lên gần 83.557 tỷ đồng, cao nhất hệ thống ngân hàng hiện nay.
Bên cạnh phương án chào bán cổ phiếu riêng lẻ, Vietcombank còn có hai phương án trả cổ tức bằng cổ phiếu khác đang chờ cơ quan chức năng phê duyệt. Hồi đầu tháng 3, Hội đồng quản trị Vietcombank đã phê duyệt phương án phân phối lợi nhuận năm 2023 theo nguyên tắc phê duyệt của Ngân hàng Nhà nước. Cụ thể, sau trích lập các quỹ, lợi nhuận còn lại năm 2023 của ngân hàng là hơn 22.770 tỷ đồng. Vietcombank sẽ dùng toàn bộ khoản lợi nhuận này để chia cổ tức bằng cổ phiếu.
Hội đồng quản trị Vietcombank giao Phó Tổng giám đốc phụ trách Ban điều hành chỉ đạo việc xây dựng phương án tăng vốn thông qua chi trả cổ tức bằng cổ phiếu từ nguồn lợi nhuận còn lại và Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, báo cáo Ngân hàng Nhà nước để trình Chính phủ và Quốc hội phê duyệt.
Trước đó, Hội đồng quản trị Vietcombank cũng đã phê duyệt phương án phân phối lợi nhuận năm 2022 theo nguyên tắc phê duyệt của Ngân hàng Nhà nước. Theo đó, ngân hàng này sẽ sử dụng 21.680 tỷ đồng lợi nhuận còn lại của năm 2022 để trả cổ tức bằng cổ phiếu theo phương án phân phối lợi nhuận đã được Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2023 thông qua.
Như vậy, nếu được cơ quan chức năng chấp thuận, Vietcombank có thể sớm phát hành cổ phiếu để tăng vốn điều lệ lên hơn 100.000 tỷ đồng.
Tăng vốn trở thành chiếc “van áp lực” giúp ngân hàng quốc doanh nới dòng chảy tín dụng. Ảnh: Duy Minh
Tại BIDV, Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 đã thông qua phương án tăng vốn điều lệ thêm 21.656 tỷ đồng, lên gần 91.870 tỷ đồng thông qua việc tăng vốn từ quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, trả cổ tức và phát hành thêm.
Về phương án phát hành cổ phiếu để tăng vốn từ quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, BIDV sẽ phát hành tối đa gần 499 triệu cổ phiếu (tương đương 7,1% số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm 31/3).
Với kế hoạch phát hành cổ phiếu để trả cổ tức từ lợi nhuận lũy kế chưa phân phối năm 2023, BIDV dự kiến phát hành tối đa gần 1,4 tỷ cổ phiếu (tương đương 19,9% số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm 31/3).
Cuối cùng là phương án phát hành thêm cổ phiếu cho nhà đầu tư bằng hình thức chào bán riêng lẻ hoặc chào bán ra công chúng với số lượng tối đa gần 270 triệu cổ phiếu (tương đương 3,84% số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm 31/3).
Trước đó, BIDV đã hoàn tất chào bán gần 38,7 triệu cổ phiếu cho các nhà đầu tư trong nước và gần 85,2 triệu cổ phiếu cho nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ trên 50% vốn điều lệ. Vốn điều lệ của BIDV đã tăng lên hơn 70.213 tỷ đồng.
Với VietinBank, Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 đã thông qua phương án tăng vốn điều lệ bằng phát hành cổ phiếu để chia cổ tức giai đoạn năm 2009 - 2016 nhằm tăng vốn điều lệ từ 53.700 tỷ lên 77.671 tỷ đồng, tương ứng tăng 44,6%.
Theo đó, VietinBank dự kiến phát hành tối đa gần 2,4 tỷ cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu. Nguồn thực hiện được lấy từ lợi nhuận giữ lại các năm 2021, 2022 và giai đoạn 2009 - 2016. Đại hội đồng cổ đông uỷ quyền cho hội đồng quản trị quyết định thời điểm phát hành cụ thể sau khi được sự chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền.
Trước đó, ngân hàng còn có kế hoạch tăng vốn điều lệ qua phát hành cổ phiếu từ nguồn lợi nhuận còn lại của năm 2023 (12.565 tỷ) và năm 2024 (gần 15.600 tỷ). Nếu được chấp thuận và triển khai xong tất cả các kế hoạch nêu trên, vốn điều lệ của VietinBank sẽ tăng lên hơn 105.000 tỷ đồng.
Cuối năm 2024, lợi nhuận sau thuế riêng lẻ của VietinBank đạt 24.259 tỷ đồng, sau khi trích lập các quỹ, lợi nhuận còn lại là gần 15.597 tỷ đồng. Mức chia cổ tức bằng cổ phiếu sẽ cần sự phê duyệt cơ Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, dự kiến sẽ là 15.597 tỷ đồng.
Thực tế, cơ chế tăng vốn của các ngân hàng thương mại Nhà nước gặp nhiều rào cản. Mọi kế hoạch đều phải trải qua nhiều tầng phê duyệt từ Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Chính phủ đến Quốc hội khiến tiến độ kéo dài. Trong khi đó, quy định mới tại Thông tư 14/2025 yêu cầu các ngân hàng quan trọng hệ thống (D-SIB) phải duy trì thêm bộ đệm vốn, tiệm cận Basel III, càng tạo thêm áp lực cho nhóm Big3.
Yêu cầu cấp bách từ cả chính sách và thị trường
Theo các chuyên gia, vốn điều lệ không chỉ là “bộ đệm” bảo vệ an toàn hệ thống mà còn quyết định khả năng mở rộng tín dụng và đáp ứng chuẩn mực quốc tế. TS. Nguyễn Trí Hiếu cho biết: “Tăng vốn giúp ngân hàng cải thiện tỷ lệ an toàn vốn (CAR), có thêm nguồn dự phòng rủi ro, đầu tư công nghệ và gia tăng vốn trung, dài hạn trong bối cảnh nợ xấu tiềm ẩn”. Ông dự báo năm 2025, ngành ngân hàng tiếp tục đối diện nhiều thách thức, nên vai trò của vốn điều lệ càng trở nên quan trọng.
Chuyên gia kinh tế, TS. Võ Trí Thành, cho rằng việc tăng vốn là điều kiện cần để các ngân hàng trụ cột nâng cao năng lực tài chính, mở rộng quy mô hoạt động, gia tăng khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế. “Đặc biệt với Vietcombank, vốn điều lệ tăng sẽ giúp củng cố sức cạnh tranh trong khu vực, đồng thời tạo nguồn lực để xử lý ngân hàng yếu kém vừa được chuyển giao”, ông nhấn mạnh.
Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh, Việt Nam hiện chưa có ngân hàng nào lọt vào Top 100 châu Á. Nếu các ngân hàng được bổ sung vốn kịp thời, mục tiêu này sẽ khả thi hơn.
Hơn hết, trong bối cảnh lộ trình Basel III ngày càng gần, tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn bị siết chặt, còn yêu cầu CAR sẽ nâng lên 10,5% vào năm 2033, việc chậm tăng vốn sẽ trở thành “nút thắt” lớn cho các ngân hàng thương mại Nhà nước. Như TS. Võ Trí Thành phân tích, cần trao quyền chủ động hơn cho các ngân hàng, căn cứ vào các chỉ số cơ bản và thời điểm phù hợp, để tăng vốn kịp thời, thay vì phải chờ đợi từng năm.
Đặt trong tổng thể chiến lược phát triển ngành ngân hàng, mục tiêu đến cuối năm 2025 có ít nhất 2 - 3 ngân hàng Việt Nam lọt vào Top 100 châu Á sẽ khó đạt nếu nút thắt vốn không được tháo gỡ. Tăng vốn cho các ngân hàng thương mại Nhà nước không chỉ là bài toán kỹ thuật, mà là bước đi mang ý nghĩa chiến lược để bảo vệ an toàn hệ thống, củng cố niềm tin thị trường và tạo đòn bẩy cho tăng trưởng kinh tế bền vững.
Việc tăng vốn điều lệ không chỉ nhằm đáp ứng các chuẩn mực quản trị quốc tế mà còn mở rộng dư địa tín dụng, tạo thêm nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp. Trong bối cảnh nền kinh tế đang khát vốn cho sản xuất, kinh doanh, từ đầu tư cơ sở hạ tầng, công nghệ đến vốn lưu động cho các ngành xuất khẩu, dòng tín dụng từ các ngân hàng thương mại Nhà nước giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Khi có thêm vốn tự có, các ngân hàng này sẽ nâng cao khả năng cho vay trung và dài hạn, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn ổn định hơn, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
Đến 30/8/2025, top 10 ngân hàng vốn điều lệ lớn lớn nhất nhất gồm: Vietcombank, VPBank, Techcombank, BIDV, MB, VietinBank, ACB, SHB, HDBank và LPBank. Cụ thể, Vietcombank tiếp tục dẫn đầu hệ thống với 83.557 tỷ đồng vốn điều lệ, tăng mạnh 49,5% so với cuối năm 2024. MB vươn lên vị trí thứ hai sau khi hoàn tất tăng vốn từ 61.023 tỷ đồng lên 81.000 tỷ đồng. Vị trí thứ ba là VPBank, với 79.339 tỷ đồng, không thay đổi so với cuối năm 2024. Techcombank đứng thứ tư, với 70.649 tỷ đồng. Tiếp đến là BIDV, với vốn điều lệ 70.214 tỷ đồng, tăng gần 2% so với cuối năm ngoái. VietinBank giữ vị trí thứ 6, với quy mô vốn điều lệ 53.700 tỷ đồng. Agribank cũng tăng vốn điều lệ lên 51.600 tỷ đồng, củng cố sức mạnh tài chính.