Hệ thống tên lửa đạn đạo Jericho của Israel được khởi động từ năm 1963 trong khuôn khổ hợp tác với hãng chế tạo máy bay Dassault (Pháp), đánh dấu những bước đi đầu tiên của Tel Aviv trong việc xây dựng năng lực răn đe chiến lược độc lập.
Ngay từ giai đoạn đầu, chương trình Jericho đã lựa chọn hướng phát triển tên lửa đạn đạo sử dụng nhiên liệu rắn, triển khai trên xe phóng di động có độ cơ động cao, nhằm tăng khả năng sống sót và linh hoạt trong tác chiến.
Qua nhiều thế hệ phát triển, Jericho phản ánh cách Israel từng bước xây dựng năng lực quốc phòng
Mặc dù Israel chưa bao giờ chính thức thừa nhận sở hữu vũ khí hạt nhân, nhưng theo đánh giá của cộng đồng tình báo quốc tế, Jericho được xem là phương tiện mang đầu đạn hạt nhân chủ lực, giữ vai trò trung tâm trong thế răn đe của nước này.
Trên nền tảng công nghệ đó, Jericho I là phiên bản đầu tiên với tầm bắn khoảng 500 km được đưa vào trang bị năm 1973, tiếp đó là Jericho II ra mắt năm 1977, có tầm bắn được mở rộng lên hàng nghìn km, cho phép Israel bao phủ phần lớn không gian chiến lược trong khu vực.
Tuy nhiên, bước sang đầu những năm 2000, trước những biến động sâu sắc của môi trường an ninh Trung Đông và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ tên lửa trong khu vực, Israel tiếp tục thúc đẩy phát triển Jericho III, phiên bản hiện đại nhất của dòng tên lửa này, nhằm nâng cấp năng lực răn đe lên một tầm cao mới, vượt ra ngoài khuôn khổ thuần túy khu vực.
Jericho hiện diện như một thông điệp chiến lược thầm lặng, góp phần duy trì thế cân bằng mong manh trong khu vực
Dòng tên lửa Jericho của Israel gồm 3 phiên bản chính, phản ánh rõ tiến trình nâng cấp năng lực răn đe chiến lược theo từng giai đoạn. Jericho I là phiên bản đầu tiên, được phát triển và triển khai từ cuối thập niên 1960, sử dụng nhiên liệu rắn. Đây là bước khởi đầu mang tính thử nghiệm, giúp Israel làm chủ công nghệ tên lửa đạn đạo và đặt nền móng cho năng lực răn đe độc lập, nhưng hiện nay đã được loại biên.
Trên nền tảng đó, Jericho II ra đời vào cuối thập niên 1980 và trở thành xương sống của lực lượng tên lửa chiến lược Israel trong nhiều thập kỷ. Phiên bản này thuộc loại tên lửa đạn đạo tầm trung, có tầm bắn ước tính từ 1.500 - 3.500 km, mang tải trọng khoảng 1.000 kg và được cho là có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. Jericho II cho phép Israel bao trùm toàn bộ Trung Đông và vươn tới một phần châu Âu, qua đó củng cố đáng kể thế răn đe chiến lược.
Giai đoạn mới nhất là Jericho III, bắt đầu được thử nghiệm từ khoảng năm 2008, với tầm bắn ước tính tối thiểu 4.800 km và có thể đạt tới 6.500 - 7.000 km, tiệm cận năng lực tên lửa đạn đạo liên lục địa.
Sự phát triển của Jericho cho thấy cách Israel lựa chọn răn đe âm thầm như một phần cốt lõi trong chiến lược an ninh
Jericho III được coi là bước nhảy vọt lớn nhất trong chương trình tên lửa của Israel, đánh dấu sự chuyển dịch từ năng lực răn đe khu vực sang răn đe chiến lược tầm xa, mang tính toàn cầu. Jericho III sử dụng động cơ nhiên liệu rắn nhiều tầng, cho phép rút ngắn thời gian chuẩn bị phóng, tăng khả năng sống sót trước đòn tấn công phủ đầu và phù hợp với học thuyết phản đòn tức thì.
Một điểm then chốt của Jericho III nằm ở khả năng mang đầu đạn. Dù Israel không công bố thông tin chính thức, Jericho III được đánh giá có thể mang đầu đạn hạt nhân công suất lớn, đồng thời không loại trừ khả năng tích hợp nhiều đầu đạn phân hướng hoặc các biện pháp xuyên thủng phòng thủ như mồi bẫy và thiết bị gây nhiễu. Nếu được trang bị các năng lực này, Jericho III sẽ làm gia tăng đáng kể độ phức tạp cho các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại, kể cả những mạng lưới đánh chặn nhiều tầng.
Về triển khai và tác chiến, Jericho III được cho là bố trí tại các căn cứ tên lửa kiên cố trong lãnh thổ Israel, có thể kết hợp giữa bệ phóng cố định được bảo vệ cao và bệ phóng cơ động. Cách triển khai này giúp bảo đảm khả năng sống sót và phản công trong mọi kịch bản xung đột nghiêm trọng, phù hợp với tư duy răn đe bằng khả năng trả đũa chắc chắn của Israel.
Mời bạn đọc vào chuyên mục Công nghiệp quốc phòng để xem các tin, bài liên quan.