Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế về hoạt động mua bán qua Sở giao dịch hàng hóa

Ban hành Nghị định thay thế Nghị định 158, Nghị định 51 để phù hợp với giao dịch hàng hóa hiện đại

Sáng 13/8, tại thành phố Đà Nẵng, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo lấy ý kiến Dự thảo Nghị định quy định chi tiết Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa (thay thế Nghị định số 158/2006/NĐ-CP và Nghị định số 51/2018/NĐ-CP).

Phát biểu tại hội thảo, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết, Luật Thương mại năm 2005 đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Qua 20 năm, mặc dù kinh tế, thương mại đất nước phát triển nhưng trong Luật vẫn có những nội dung có tầm nhìn rất xa, nổi bật là quy định liên quan đến Sở giao dịch hàng hóa.

Năm 2006, Bộ Thương mại đã trình Chính phủ ban hành Nghị định 158/2006/NĐ-CP quy định chi tiết Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa (Nghị định 158). Tuy nhiên, thời điểm đó loại hình giao dịch thương mại này chưa hình thành nên có một số nội dung chưa rõ ràng. Vì vậy, năm 2018, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 51/2018/NĐ-CP của Chính phủ: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 158/2006/NĐ-CP ngày 28 tháng 12 năm 2006 của Chính phủ quy định chi tiết Luật thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở Giao dịch hàng hóa (Nghị định 51).

Sau khi Nghị định 51 có hiệu lực đã tháo gỡ nhiều vướng mắc cho mô hình Sở giao dịch hàng hóa. Đặc biệt là đối với các ngành hàng doanh nghiệp xuất khẩu thương mại, đầu tư; những ngành hàng có nhu cầu phòng ngừa rủi ro về giá cả.

Từ khi có những văn bản pháp lý đầu tiên về Sở Giao dịch hàng hóa đến nay, đã có 3 Sở Giao dịch hàng hóa được thành lập, tuy nhiên, đến nay chỉ có Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam (MXV) đang hoạt động và phát triển.

Qua thực tế phát triển, đặc biệt là qua hoạt động thực tiễn của Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam, Nghị định 158 và Nghị định 51 tiếp tục bộc lộ những vấn đề cần phải sửa đổi, bổ sung.

Bộ Công Thương thấy rằng nhu cầu giao dịch hàng hóa trên các Sở giao dịch hàng hóa ngày càng phát triển, để thúc đẩy tiếp cận với các nhà cung cấp trong thúc đẩy xuất khẩu các mặt hàng chiến lược như: Gạo, hồ tiêu, sắt, thép, xăng dầu,… gần đây nhất là sắp tới mặt hàng vàng đưa lên sàn giao dịch hàng hóa để giao dịch.

Vì vậy, Bộ Công Thương đang khẩn trương xây dựng Dự thảo Nghị định Quy định chi tiết Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa (thay thế Nghị định 158 và Nghị định 51).

Giải quyết được những điểm nghẽn thể chế đối với hoạt động các Sở giao dịch hàng hóa

 Tại hội thảo, các đại biểu sẽ tập trung trao đổi các nội dung liên quan đến phân định chức năng của Sở giao dịch hàng hóa; nhiệm vụ quản lý Sở Giao dịch hàng hóa; các nội dung quan trọng trong liên thông với Sở giao dịch hàng hóa nước ngoài; quyền hạn của thương nhân Việt Nam tại sở giao dịch hàng hóa nước ngoài; những điều kiện để sản phẩm nội địa niêm yết chéo trên sàn giao dịch quốc tế;…

“Nghị định mới sẽ phân định rõ chức năng quản lý giữa giao dịch quản lý hàng hóa vật chất và giao dịch phái sinh tài chính, đồng thời kiện toàn cách thức quản lý. Đây là vấn đề rất quan trọng nếu muốn phát triển mô hình Sở giao dịch hàng hóa, nhất là sắp tới, đây sẽ là hoạt động quan trọng trong trung tâm tài chính quốc tế”, ông Trần Hữu Linh nói.

Góp ý tại Hội thảo, bà Vũ Thu Thủy, Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam MXV cho rằng, đối với nội dung phân quyền quản lý hoạt động Sở giao dịch hàng hóa, đơn vị đề xuất giữ nguyên cơ chế thống nhất đầu mối quản lý nhà nước tại Bộ Công Thương, là cơ quan đã có thẩm quyền chủ trì quản lý hàng hóa, đồng thời đang thực hiện cấp phép, giám sát toàn diện mọi hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa một cách hiệu quả trong thời gian qua; Bộ Tài chính giữ vai trò phối hợp chuyên môn về tài chính, không cần thiết giữ vai trò là cơ quan quản lý độc lập đối với hoạt động “phái sinh”.

Bộ Công Thương quản lý thống nhất, tập trung Sở Giao dịch hàng hóa, thay vì quản lý riêng Trung tâm giao nhận hàng hóa.

Bên cạnh đó, theo bà Thủy, từ thực tiễn hoạt động trong những năm qua, việc giao dịch các mặt hàng kinh doanh có điều kiện như xăng dầu, khí tự nhiên,… do MXV tổ chức trong những năm qua đã thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư, kết quả giao dịch khả quan. Vì vậy, đơn vị kiến nghị Bộ Công Thương tiếp tục cho phép niêm yết giao dịch các mặt hàng kinh doanh có điều kiện, do nhu cầu từ phía khách hàng đối với mặt hàng này vẫn đang tiếp tục gia tăng.

Trong tương lai, việc tạm dừng, dừng hay chấm dứt giao dịch, đặc biệt với những mặt hàng có khối lượng, giá trị giao dịch lớn, thì cần có phương án xử lý, điều hành hợp lý và có lộ trình cụ thể, tránh đột ngột gây sốc thị trường. Đồng thời các phương án phải cân nhắc đến quyền lợi và rủi ro của các thành phần tham gia thị trường, bao gồm cả Thành viên kinh doanh và Khách hàng của thành viên kinh doanh.

Theo PGS.TS Đinh Dũng Sỹ, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) đánh giá cao Dự thảo Nghị định Quy định chi tiết Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa. “Nghị định này về cơ bản đã giải quyết được điểm nghẽn về thể chế đối với hoạt động các Sở giao dịch hàng hóa với những mục đích rất thiết thực như phải kết nối được giao dịch phái sinh với các giao dịch hàng hóa cơ sở; làm sao để thúc đẩy xuất khẩu được những sản phẩm có thế mạnh của Việt Nam. Có như vậy mới có thể giúp đỡ người nông dân trong giải quyết bài toán “được mùa, mất giá”. Vì vậy, chúng tôi đánh giá rất cao Nghị định này”.

Bộ Công Thương tổ chức hội thảo lấy ý kiến góp ý về Dự thảo Nghị định quy định chi tiết Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa (thay thế Nghị định số 158/2006/NĐ-CP và Nghị định số 51/2018/NĐ-CP).

Tại hội thảo, các ý kiến tập trung vào trao đổi, phân định rõ chức năng quản lý giữa Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan; hoàn thiện cơ chế giám sát thời gian thực; điều chỉnh điều kiện thành lập, hoạt động; khuyến khích niêm yết hàng hóa thế mạnh quốc gia; bổ sung trách nhiệm xác minh pháp lý, giám sát chất lượng, nghĩa vụ thuế - phí; đồng thời đẩy mạnh liên thông quốc tế và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Đây được coi là những điều chỉnh quan trọng nhằm bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả và phù hợp với xu hướng giao dịch hàng hóa hiện đại.