Giải thưởng như những lát cắt của thị trường xe
Các hệ thống giải thưởng ô tô tại Việt Nam những năm gần đây phản ánh khá rõ sự đa dạng trong cách tiếp cận thị trường. Mỗi giải thưởng được xây dựng trên một hệ tiêu chí riêng, song khi đặt cạnh nhau, các danh sách được vinh danh lại cho thấy những điểm giao thoa đáng chú ý về xu hướng sản phẩm, công nghệ và nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng.
Danh sách Giải thưởng Ô tô của năm 2025 do VnExpress công bố vừa qua cho thấy, cấu trúc thị trường ô tô Việt Nam vẫn được nhận diện theo các phân khúc truyền thống, từ xe gầm thấp, xe gầm cao, MPV đến xe sang và xe thể thao. Cách phân loại này phản ánh một thực tế, dù thị hiếu có nhiều thay đổi, việc chia xe theo kích thước và nhóm khách hàng vẫn là phương thức quen thuộc để quan sát thị trường.
Ở nhóm xe phổ thông, các mẫu xe được vinh danh đều cho thấy sự ưu tiên đối với những sản phẩm hướng đến nhu cầu sử dụng hàng ngày. Skoda Slavia ở phân khúc xe gầm thấp cỡ B đại diện cho dòng sedan đô thị vẫn duy trì vị trí nhất định, đặc biệt với nhóm khách hàng coi trọng không gian, khả năng vận hành ổn định và chi phí sử dụng.
Trong khi đó, Honda HR-V xuất hiện ở phân khúc xe gầm cao cỡ B và được lựa chọn là “Ô tô của năm”, cho thấy nhóm xe đa dụng cỡ nhỏ tiếp tục là lựa chọn phổ biến của thị trường.
Honda HR-V xuất hiện ở phân khúc xe gầm cao cỡ B và được lựa chọn là “Ô tô của năm”
Ở các phân khúc trung và cao hơn, Subaru Forester (gầm cao cỡ C) và Lynk&Co 08 (gầm cao cỡ D) phản ánh sự đa dạng ngày càng lớn về thương hiệu và xuất xứ. Thị trường không còn giới hạn trong một vài tên tuổi quen thuộc, mà mở rộng sang những mẫu xe có định vị rõ ràng về công nghệ, phong cách hoặc triết lý sản phẩm.
Các hạng mục liên quan đến điện hóa xuất hiện xuyên suốt trong hệ thống giải thưởng. VinFast Limo Green được vinh danh ở phân khúc MPV phổ thông cho thấy xe điện đã bắt đầu hiện diện trong các nhóm xe phục vụ gia đình và dịch vụ, không còn bó hẹp ở vai trò phương tiện cá nhân. Ở phân khúc xe sang, Porsche Macan EV cho thấy xe điện cũng đã có chỗ đứng trong nhóm khách hàng cao cấp, bên cạnh các mẫu xe sử dụng động cơ đốt trong truyền thống.
Giải thưởng dành cho công nghệ điện hóa, với đại diện là hệ thống hybrid EM-P của Lynk&Co, phản ánh xu hướng phát triển song song giữa xe điện thuần và các giải pháp lai điện. Điều này phù hợp với thực tế thị trường, nơi hạ tầng, thói quen sử dụng và điều kiện khai thác vẫn còn khác nhau giữa các khu vực.
Sự hiện diện của Porsche 911 ở hạng mục xe thể thao và Volvo S90 ở phân khúc sedan sang cho thấy, các dòng xe mang giá trị truyền thống vẫn giữ được vị trí riêng. Tuy nhiên, chúng xuất hiện trong một bức tranh rộng hơn, nơi trọng tâm thị trường không còn tập trung vào một vài dòng xe đơn lẻ, mà trải đều trên nhiều phân khúc và mục đích sử dụng.
Những chuyển động hướng về năm 2026
Song song với hệ thống phân khúc truyền thống, chương trình “Xe của năm 2026” do cộng đồng Otofun tổ chức lại tiếp cận thị trường theo một hướng khác. Việc tinh gọn số lượng phân khúc và chuyển sang phân loại theo nhu cầu sử dụng như xe gia đình, xe dịch vụ hay bán tải cho thấy một cách nhìn dựa nhiều hơn vào hành vi sử dụng thực tế.
Cách tiếp cận này phản ánh sự thay đổi trong tư duy lựa chọn xe của người tiêu dùng. Thay vì quan tâm nhiều đến khái niệm gầm cao hay gầm thấp, cỡ B hay cỡ C, người mua xe ngày càng chú trọng xe phục vụ mục đích gì, phù hợp với điều kiện sử dụng ra sao và chi phí sở hữu trong dài hạn như thế nào. Ranh giới giữa các phân khúc kỹ thuật vì thế trở nên linh hoạt hơn.
Việc giới hạn các mẫu xe tham gia trong mức giá dưới 2 tỷ đồng cho thấy, nhóm xe phổ thông tiếp tục là trọng tâm của thị trường. Đây là phân khúc có lượng người dùng lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến xu hướng tiêu dùng và chiến lược sản phẩm của các hãng xe. Trong nhóm này, xuất hiện ngày càng nhiều của xe điện và xe hybrid , điện hóa đang dần trở thành một lựa chọn quen thuộc, song song với các dòng xe truyền thống.
Mô hình kết hợp giữa đánh giá của hội đồng chuyên môn và bình chọn từ cộng đồng người dùng phản ánh cách thị trường vận hành trong giai đoạn hiện nay. Ý kiến của người tiêu dùng ngày càng có vai trò rõ nét, trong khi các tiêu chí kỹ thuật vẫn giữ vai trò nền tảng để bảo đảm tính tham chiếu của giải thưởng.
Khi đặt các hệ thống giải thưởng cạnh nhau, có thể nhận thấy một số xu hướng chung của thị trường ô tô Việt Nam hướng tới năm 2026. Điện hóa tiếp tục mở rộng phạm vi, từ xe cá nhân đến xe gia đình và xe dịch vụ. Các giải pháp hybrid và điện thuần cùng tồn tại, đáp ứng những điều kiện sử dụng khác nhau.
Bên cạnh đó, tiêu chí lựa chọn xe ngày càng gắn với tính thực dụng. Giá trị sử dụng, chi phí vận hành và khả năng đáp ứng nhu cầu số đông trở thành những yếu tố xuyên suốt trong các hệ thống giải thưởng. Thay vì chỉ tập trung vào công nghệ hay thiết kế, thị trường đang chuyển dịch theo hướng cân bằng hơn giữa đổi mới và hiệu quả sử dụng.
Từ góc nhìn này, các giải thưởng ô tô không chỉ là danh sách vinh danh, mà còn là những lát cắt phản ánh nhịp chuyển động của thị trường. Bước sang năm 2026, bức tranh ô tô Việt Nam nhiều khả năng sẽ tiếp tục được định hình bởi điện hóa, tính thực dụng và sự đa dạng trong cách tiếp cận nhu cầu người dùng. Những xu hướng này đã thể hiện khá rõ qua các hệ thống giải thưởng hiện nay.