Thị trường 'siết' phòng vệ: Cảnh báo sớm cần phải duy trì thường xuyên

Đây là nhấn mạnh của Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương - ông Chu Thắng Trung với Báo Công Thương.

Năng lực ứng phó phòng vệ thương mại của doanh nghiệp cải thiện

Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, các biện pháp phòng vệ thương mại đang được nhiều quốc gia sử dụng như một công cụ hữu hiệu để bảo vệ sản xuất trong nước. Điều này đồng nghĩa hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam thường xuyên rơi vào tầm ngắm các cuộc điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ tại nhiều thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, bằng sự chủ động và sự đồng hành tích cực từ cơ quan quản lý, đặc biệt là Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã chứng minh được năng lực ứng phó, vượt qua những hàng rào thuế quan khắt khe để giữ vững thị trường xuất khẩu và gia tăng lợi thế cạnh tranh.

Mới đây, một minh chứng tích cực cho hiệu quả của công tác phòng vệ thương mại đã được ghi nhận. Đó là việc Tổng vụ Phòng vệ thương mại Ấn Độ (DGTR) đã công bố kết luận cuối cùng trong vụ điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm thép cuộn cán nóng (HRC) Hoà Phát. Kết quả cho thấy sản phẩm thép HRC của Tập đoàn Hòa Phát không bị áp thuế chống bán phá giá. Đây là thông tin rất quan trọng bởi Ấn Độ vốn là một trong những thị trường lớn và có quy trình điều tra phòng vệ thương mại khá chặt chẽ.

Không chỉ tại Ấn Độ, thép Việt Nam cũng liên tiếp vượt qua những thử thách ở thị trường châu Âu. Trước đó, Ủy ban châu Âu (EC) đã ban hành thông báo áp thuế chống bán phá giá tạm thời đối với một số sản phẩm thép nhập khẩu từ Ai Cập, Ấn Độ, Nhật Bản và Việt Nam. Tuy nhiên, thép cuộn cán nóng của Hòa Phát không nằm trong diện áp thuế chống bán phá giá tạm thời. Điều này đồng nghĩa với việc sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam vẫn duy trì được lợi thế cạnh tranh tại EU vốn là một trong những thị trường khắt khe nhất thế giới.

Kết quả này không chỉ tạo động lực cho Hòa Phát mà còn mang lại niềm tin lớn cho các doanh nghiệp hạ nguồn đang sử dụng thép HRC của tập đoàn này. Họ có thể yên tâm xuất khẩu sản phẩm của mình sang thị trường quốc tế mà không gặp rào cản về nguồn gốc xuất xứ và phá giá nguyên liệu. Thành công này cũng là minh chứng rõ rệt cho năng lực pháp lý quốc tế ngày càng hoàn thiện của doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời thể hiện khả năng thích ứng trước các tiêu chuẩn cao từ thị trường toàn cầu.

Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp

Chia sẻ về công tác xử lý, ứng phó trước các vụ việc phòng vệ thương mại, ông Chu Thắng Trung - Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương nhấn mạnh: Cục Phòng vệ thương mại luôn đồng hành cùng doanh nghiệp. Bởi, doanh nghiệp chính là chủ thể trực tiếp tham gia vào quá trình điều tra của các nước nhập khẩu, do đó việc chủ động cung cấp thông tin, hợp tác kịp thời với cơ quan điều tra là yếu tố then chốt để đạt kết quả tích cực.

Vì vậy, theo ông Chu Thắng Trung, công tác hàng đầu của Cục Phòng vệ thương mại chính là tuyên truyền, phổ biến về pháp luật phòng vệ thương mại để doanh nghiệp nhận thức rõ vai trò chủ động trong quá trình điều tra bất cứ một vụ việc nào. Mặt khác, không chỉ dừng lại ở việc phổ biến, thông tin, Cục còn thực hiện tư vấn cụ thể cho từng doanh nghiệp tham gia vụ việc.

Cụ thể, Cục Phòng vệ thương mại thường xuyên đưa ra các khuyến nghị về cách cung cấp dữ liệu, chuẩn bị hồ sơ, cũng như chiến lược tham gia vào quy trình điều tra cho doanh nghiệp. "Công tác này được Cục Phòng vệ thương mại triển khai một cách sát sao, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực tới hoạt động sản xuất, kinh doanh" - ông Trung cho biết.

Đặc biệt, Cục Phòng vệ thương mại luôn theo dõi chặt chẽ diễn biến từng vụ việc liên quan đến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Nếu phát hiện quy trình điều tra của nước ngoài có dấu hiệu vi phạm cam kết quốc tế, Cục sẽ có tham mưu để Bộ Công Thương trao đổi trực tiếp, can thiệp và tìm kiếm giải pháp bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp Việt Nam để đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Có thể nói, chính sự chủ động này đã giúp nhiều vụ việc đi theo hướng tích cực hơn, hạn chế được các phán quyết mang tính áp đặt từ cơ quan điều tra nước ngoài. Điều đó không chỉ bảo vệ quyền lợi trước mắt mà còn tạo dựng uy tín, vị thế của hàng hóa Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Cảnh báo sớm, củng cố năng lực cạnh tranh

Một trong những bước tiến quan trọng của công tác phòng vệ thương mại thời gian qua chính là cảnh báo sớm thông qua việc thiết lập và vận hành hệ thống cảnh báo sớm. Đây được coi là “lá chắn” có tác động hiệu quả để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị, ứng phó kịp thời trước khi các vụ điều tra chính thức khởi xướng.

Theo thông tin từ ông Chu Thắng Trung, hiện Cục Phòng vệ thương mại đã vận hành hệ thống cảnh báo dựa trên cơ sở dữ liệu thống kê xuất nhập khẩu và theo dõi các biện pháp phòng vệ đang được áp dụng tại nhiều quốc gia. 

Hệ thống cảnh báo sớm đang giám sát hơn 300 mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam tại nhiều thị trường trọng điểm như EU, Ấn Độ, ASEAN, Canada, Mexico… Trên cơ sở đó, định kỳ Cục đưa ra cảnh báo sớm đối với khoảng 20, 30 mặt hàng có nguy cơ bị điều tra. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thêm thời gian chuẩn bị phương án sản xuất, điều chỉnh hoạt động xuất khẩu và chuẩn bị tài liệu cần thiết.

“Đến nay, nhiều cảnh báo đã phát huy hiệu quả, giúp doanh nghiệp ngành gỗ, thép… kịp thời nắm bắt quy định và tham gia ngay từ đầu vào quá trình điều tra. Kết quả là nhiều vụ việc có yếu tố thuận lợi hơn, hạn chế được các phán quyết mang tính áp đặt từ cơ quan điều tra nước ngoài” - ông Chu Thắng Trung cho biết.

Lãnh đạo Cục Phòng vệ thương mại đánh giá thêm, công tác cảnh báo sớm không chỉ giúp doanh nghiệp giảm rủi ro mà còn nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật quốc tế, củng cố năng lực cạnh tranh. Đây là nền tảng quan trọng để hàng hóa Việt Nam không chỉ trụ vững mà còn từng bước mở rộng thị trường xuất khẩu trong bối cảnh áp lực từ biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng gia tăng.

Tuy nhiên, ông Chu Thắng Trung nhấn mạnh, thực tế cho thấy khi một biện pháp phòng vệ thương mại không còn tác dụng, các nước nhập khẩu có thể sử dụng công cụ khác. Do đó, “công tác cảnh báo sớm phòng vệ thương mại và hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó sẽ phải tiếp tục duy trì, thực hiện một cách thường xuyên, liên tục. Đây là “lá chắn” quan trọng để bảo vệ lợi ích và sự phát triển bền vững của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế” - ông Trung nêu rõ. 

Công tác cảnh báo sớm trong lĩnh vực phòng vệ thương mại đã được triển khai một cách đồng bộ và hiệu quả bởi Cục Phòng vệ thương mại nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và ngành hàng chủ động ứng phó trước các nguy cơ bị điều tra từ phía nước ngoài.

Hệ thống cảnh báo sớm được thiết lập và vận hành để theo dõi, thu thập, phân tích dữ liệu liên quan đến các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam có nguy cơ bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.