Nga và thông điệp hội nhập
Tại phiên toàn thể Diễn đàn Kinh tế Phương Đông (EEF) lần thứ 10 vừa diễn ra, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh thông điệp mang tính chiến lược: "Nga không tự cô lập, mà luôn sẵn sàng hợp tác với các đối tác quốc tế".
Trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến động chưa từng có, lời khẳng định ấy ược coi là dấu hiệu cho thấy Moscow muốn xác định lại vị trí của mình trong một trật tự quốc tế đang chuyển dịch.
Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tại EEF 2025. Ảnh: Sputnik
Ông Putin chỉ rõ rằng trong kỷ nguyên công nghệ, sự gắn kết toàn cầu ngày càng chặt chẽ, việc quay lưng với hội nhập là đi ngược lại quy luật phát triển. "Tự cô lập vừa có hại vừa phản tác dụng, vì nó làm suy yếu năng lực cạnh tranh. Nga vẫn luôn mở cửa hợp tác với tất cả các quốc gia, đặc biệt là những nước sẵn sàng hợp tác với chúng tôi, những người bạn của chúng tôi. Chúng tôi không khép cửa với bất kỳ ai", Tổng thống Nga khẳng định.
Thông điệp của ông Putin đồng thời là sự phản đối chủ nghĩa bảo hộ, vốn đang trỗi dậy mạnh mẽ tại nhiều khu vực. Ông nhận định các chính sách dựng rào cản thương mại chỉ gây ra hệ quả tiêu cực: kìm hãm tăng trưởng, tạo nguy cơ phân tách khu vực và làm suy giảm động lực phát triển chung. Thông điệp này không chỉ hướng vào chính sách phương Tây mà còn phản ánh một thực tế rộng lớn: thế giới không thể duy trì thịnh vượng nếu mỗi quốc gia chọn con đường khép kín.
Trên thực tế, chủ nghĩa bảo hộ đang trở thành thách thức toàn cầu. Để giải quyết vấn đề này, xu hướng hợp tác mở vẫn được nhiều quốc gia coi là động lực chủ đạo. Tại châu Á, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) cho thấy lựa chọn hội nhập sâu hơn là con đường mà nhiều nước ưu tiên.
Ở châu Phi, Hiệp định Khu vực thương mại tự do lục địa châu Phi (AfCFTA) đang hình thành một thị trường chung, hứa hẹn tạo ra động lực tăng trưởng mới. Còn tại Mỹ Latinh, Mercosur và nhiều hiệp định song phương cũng được thúc đẩy nhằm giảm sự phụ thuộc vào các cường quốc truyền thống.
Sự nổi lên của các cơ chế hợp tác khu vực này phản ánh một xu thế chung: thế giới ngày càng đa cực, trong đó nhiều trung tâm kinh tế mới đang hình thành và tìm cách tạo không gian phát triển thông qua hợp tác. Nga, với chiến lược hướng Đông và chủ đề EEF 2025, “Viễn Đông: Hợp tác vì hòa bình và thịnh vượng” chỉ là một phần trong bức tranh rộng lớn ấy.
Điều quan trọng hơn, từ góc nhìn quốc tế, thông điệp của Nga cộng hưởng với khát vọng chung: không một quốc gia nào có thể phát triển bền vững bằng cách đứng ngoài hoặc chống lại tiến trình toàn cầu hóa. Bức tranh hợp tác mới, nếu được xây dựng trên nền tảng tôn trọng sự khác biệt và khai thác tối đa tương đồng, sẽ tạo ra động lực chung cho cả thế giới.
Việt Nam và bài học từ xu hướng toàn cầu
Thông điệp chống bảo hộ và mở cửa hợp tác của Nga có sự cộng hưởng mạnh mẽ với cách tiếp cận mà Việt Nam và nhiều quốc gia khác đang theo đuổi. Tại Hội nghị thường niên các nhà tiên phong lần thứ 16 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF Thiên Tân) vào tháng 6 năm nay, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định Việt Nam kiên định mục tiêu vừa duy trì tăng trưởng cao vừa hội nhập sâu rộng, đồng thời bảo đảm được sự tự chủ.
Trong bối cảnh kinh tế thế giới dự báo chỉ tăng trưởng 2,5%, Việt Nam đặt mục tiêu 7-8% và hướng tới hai con số vào những năm tới. Niềm tin ấy được xây dựng trên nền tảng ổn định chính trị, thành tựu kinh tế đã đạt được, và đặc biệt là hệ thống 17 hiệp định thương mại tự do với 65 thị trường. Việt Nam coi việc mở rộng hợp tác là yếu tố sống còn để bảo đảm an ninh kinh tế, nhất là khi nền kinh tế có độ mở cao và phụ thuộc lớn vào các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cách ứng xử “cân bằng mềm dẻo” của Việt Nam được nhiều chuyên gia đánh giá là minh chứng cho chiến lược hội nhập thông minh trong bối cảnh đa cực. Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ rằng kiên định đường lối độc lập, tự chủ, đa phương hóa và đa dạng hóa; là bạn, đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Đồng thời, Việt Nam sẵn sàng vừa hợp tác vừa đấu tranh, giữ vững lợi ích cốt lõi nhưng cũng không bỏ qua cơ hội hợp tác mới.
Điều này tương đồng với xu hướng nhiều quốc gia đang phát triển khác. Điển hình, Ấn Độ đã theo đuổi chiến lược “tự cường” nhưng đồng thời mở rộng hợp tác thông qua G20, BRICS và nhiều FTA. Các nước ASEAN khác cũng chủ động điều chỉnh chính sách để vừa duy trì quan hệ cân bằng với các cường quốc, vừa thúc đẩy hợp tác nội khối. Ở châu Phi, nhiều quốc gia coi AfCFTA là cơ hội để thoát khỏi phụ thuộc truyền thống, mở ra không gian phát triển mới.
Trong khi đó, châu Âu, dù đang đối diện với xu hướng bảo hộ gia tăng, vẫn thúc đẩy mô hình thị trường chung, với tham vọng giữ vai trò một cực độc lập trong trật tự toàn cầu. Mỹ Latinh cũng đang tìm cách xây dựng cơ chế hợp tác liên khu vực để giảm bớt tác động từ cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc.
Điểm chung trong xu hướng toàn cầu là sự thừa nhận rằng hội nhập, dù phức tạp và đầy thách thức, vẫn là con đường duy nhất để tăng cường năng lực cạnh tranh và đạt được phát triển bền vững. Đó cũng là lý do các hiệp định thương mại thế hệ mới, với yêu cầu cao về môi trường, lao động, sở hữu trí tuệ hay chuyển đổi số, ngày càng được nhiều quốc gia tham gia. Chúng không chỉ mở cửa thị trường mà còn tạo áp lực để cải cách thể chế và nâng cao chất lượng tăng trưởng.
Việt Nam, với vị thế là một nền kinh tế mở, đã tận dụng tốt cơ hội này. Xuất khẩu sang các thị trường FTA thế hệ mới tăng trưởng mạnh: EU đạt 51,7 tỷ USD, Australia 6,5 tỷ USD, Canada 6,4 tỷ USD. Con số ấy phản ánh rõ ràng lợi ích của hội nhập sâu rộng, đồng thời minh chứng rằng trong thế giới đa cực, cơ hội sẽ đến với những quốc gia biết kết nối và tận dụng sức mạnh chung.
Từ góc nhìn rộng hơn, cả Nga, Việt Nam và nhiều nền kinh tế khác đều đang tham gia vào một tiến trình toàn cầu chung, xây dựng một trật tự đa cực, trong đó không một quốc gia hay khu vực nào có thể đơn phương chi phối. Đây là sự dịch chuyển lịch sử, mang tính tất yếu khi cán cân sức mạnh đang phân tán và công nghệ, thương mại, môi trường ngày càng gắn kết.