Chiều 23/12, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ cho ý kiến về các vấn đề liên quan hoàn thiện tiêu chuẩn, quy chuẩn, công nghệ, tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ Dự án tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam và các dự án tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn kết nối Trung Quốc.
Hoàn thiện tiêu chuẩn, thúc đẩy đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam
Kết luận cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, đến thời điểm này, Chính phủ, các bộ, ngành đã làm được rất nhiều việc như: tập trung hoàn thiện thể chế về cơ bản gồm các luật, nghị định, nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ; triển khai rất tích cực dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; bắt đầu triển khai xây dựng các dự án liên quan tuyến đường sắt Lạng Sơn - Hà Nội và Móng Cái - Hải Phòng; bắt đầu triển khai các dự án liên quan dự án tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam. Bộ Xây dựng đã tích cực triển khai các công việc liên quan; Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành được hàng chục tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng tuyến đường sắt Bắc - Nam.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu kết luận cuộc họp. Ảnh: Dương Giang-TTXVN
Thủ tướng cho biết, khi chưa có kinh nghiệm, việc áp dụng trực tiếp tiêu chuẩn, quy chuẩn của nước ngoài vào dự án trong nước là kinh nghiệm chung. Quá trình nội địa hóa tiêu chuẩn, quy chuẩn được thực hiện từng bước trong quá trình này. Bài học nhiều nước trên thế giới cho thấy việc lựa chọn công nghệ phù hợp cho các dự án đường sắt tốc độ cao và các dự án đường sắt phụ thuộc nhiều yếu tố như: kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh quốc phòng, khả năng chuyển giao công nghệ, vận hành…
Thủ tướng đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng rà soát lại những quy chuẩn, tiêu chuẩn trên cơ sở kinh nghiệm thế giới đã làm, kinh nghiệm của Việt Nam, từ đó lựa chọn công nghệ để xây dựng dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam bảo đảm các yếu tố trên; việc này phải hoàn thành nhanh. Từ đó, đề ra các tiêu chuẩn, quy trình, cách làm để lựa chọn phương thức đầu tư theo các phương thức đầu tư công; hợp tác công tư, đầu tư tư nhân; bảo đảm tối ưu, hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia; tránh lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng; bảo đảm thành công.
Khi có tiêu chuẩn, quy trình, cách làm thì việc lựa chọn phải công khai, đề xuất chính sách mang tính khả thi, đánh giá đầy đủ tác động từ chính sách một cách công khai, minh bạch. Việc lựa chọn phương thức đầu tư có lợi nhất cho Nhà nước, người dân, doanh nghiệp; bảo đảm yêu cầu phát triển ngành đường sắt.
Đẩy nhanh tiến độ các dự án đường sắt trọng điểm
Đối với dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Thủ tướng cho biết, phía Trung Quốc đánh giá Việt Nam triển khai nhanh hơn 1,5 - 2 năm so các dự án tương tự mà Trung Quốc hợp tác triển khai ở các nước khác trong khu vực ASEAN.
Đối với Dự án thành phần 1, dự án này đã được khởi công, đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng tập trung triển khai đúng và vượt tiến độ. Về việc lập dự án tiền khả thi của dự án, phấn đấu đẩy nhanh tiến độ triển khai, chậm nhất tháng 3/2026 phải hoàn thành; tiếp đó phải hoàn thành Hiệp định nối ray giữa hai nước Việt Nam - Trung Quốc.
Về vốn đầu tư cho dự án, hiện Chính phủ đã bố trí trước mắt 16 nghìn tỷ đồng, khả năng mỗi năm có thể giải ngân khoảng 40 - 50 nghìn tỷ đồng, có thể bố trí được. Ngân sách được bố trí bằng nguồn tiết kiệm chi từ đầu tư công, nguồn tiết kiệm chi từ tăng thu và tiết kiệm chi, nguồn vốn đầu tư trung hạn.
Về nguồn nhân lực, Thủ tướng yêu cầu xây dựng lộ trình về nhu cầu nguồn nhân lực từ nay đến cuối năm 2026, trước mắt là 6 tháng đầu năm cần bao nhiêu người? Bộ Xây dựng phải phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện công tác này.
Về lộ trình nội địa hóa, Thủ tướng đề nghị, trước hết tại các dự án tuyến đường sắt kết nối với Trung Quốc, cần thúc đẩy nội địa hóa đầu xe, toa xe, hệ thống điều khiển, đường ray, các hệ thống từ mặt đất trở xuống… một cách tối đa. Để làm được việc này, cần phải kết hợp với đơn vị tư vấn đề ra lộ trình thực hiện.
Phát triển công nghiệp đường sắt trên nền tảng trên tinh thần không chỉ làm cho Việt Nam, mà phải tham gia cung ứng cho các nước trong khu vực cũng đang có nhu cầu; tham gia hệ sinh thái đường sắt cho các nước phát triển; phương thức quản lý dự án cũng phải rõ ràng.
Đối với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thành công tác lựa chọn tư vấn khảo sát theo quy định, hoàn thành trong tháng 1/2026. Lựa chọn hình thức đầu tư, trên cơ sở các quy định, tiêu chuẩn, tiêu chí lựa chọn từ 3 hình thức để bảo đảm có lợi nhất cho đất nước; tổ chức công khai, minh bạch.
Các bộ, ngành khi được Bộ Xây dựng xin ý kiến về vấn đề này phải khẩn trương trả lời dứt khoát. Bộ Xây dựng phối hợp các bộ, ngành liên quan khẩn trương đánh giá tác động các phương thức đầu tư; khẩn trương triển khai và hướng dẫn các địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng; có các cơ chế, chính sách cho từng phương thức đầu tư, trình Chính phủ sớm trong tháng 1/2026; tiếp tục hoàn thiện bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn công nghệ, từ đó có tiêu chuẩn, tiêu chí lựa chọn phương thức đầu tư, nhà đầu tư.
Đối với các dự án tuyến đường sắt kết nối Trung Quốc, đề nghị Bộ Xây dựng đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch; giao tỉnh Quảng Ninh tự làm chủ đầu tư dự án.
Đối với các tuyến đường sắt đô thị Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, đề nghị 2 thành phố trên kinh nghiệm đã có một số tuyến đường sắt đi vào hoạt động, lựa chọn công nghệ có tiêu chuẩn, quy chuẩn hợp nhất, liên thông, có khả năng dùng chung, từng bước nội địa hóa các nhóm, tuyến, từng công đoạn, loại hình công nghệ; hệ thống bảo đảm phổ quát, tiên tiến, hiện đại, lâu dài; từng bước chuyển giao công nghệ, tạo chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp tham gia. Thủ tướng giao Tổng công ty Đường sắt Việt Nam hình thành khu công nghiệp đường sắt.