Tích hợp “3 quy hoạch cấp quốc gia”: Giảm tầng nấc, tránh chồng chéo

“Tích hợp 3 trong 1”

Góp ý vào Luật Quy hoạch (sửa đổi) và điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đại biểu Nguyễn Quang Huân – đoàn TP. Hồ Chí Minh chia sẻ: Luật Quy hoạch năm 2020 đã định hướng rõ hơn cho phát triển không gian, đặc biệt trong các lĩnh vực như gió ngoài khơi. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy vẫn còn nhiều hạn chế, vướng mắc; nhiều nội dung phải trao đổi, thống nhất nhiều lần.

Trước hết, về thẩm quyền phê duyệt các loại quy hoạch quốc gia, hiện Quy hoạch Tổng thể quốc gia, Quy hoạch không gian biển quốc gia, Quy hoạch sử dụng đất quốc gia theo Tờ trình 1023 của Chính phủ vào tháng 11/2025 thì việc Quốc hội phê duyệt cả 3 quy hoạch trên đang tạo ra những vướng mắc trong điều hành. Chính phủ đề xuất chuyển thẩm quyền phê duyệt Quy hoạch không gian biển và Quy hoạch sử dụng đất quốc gia về Thủ tướng nhằm tạo sự linh hoạt hơn khi điều chỉnh.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng, cách tiếp cận này chưa giải quyết tận gốc vấn đề.

Theo phân tích của đại biểu, nếu chuyển việc phê duyệt hai quy hoạch này cho Thủ tướng, về bản chất pháp lý, chúng ta vẫn không bảo đảm được rằng các quy hoạch đó sẽ không xung đột với Quy hoạch tổng thể quốc gia do Quốc hội phê duyệt và có giá trị pháp lý cao nhất trong hệ thống quy hoạch.

 “Ngay cả khi thẩm quyền được giao cho Thủ tướng, mỗi lần điều chỉnh quy hoạch vẫn phải công bố, áp dụng đầy đủ quy trình pháp lý, như vậy, giải pháp này không thực sự tháo gỡ mâu thuẫn hiện nay”- đại biểu Nguyễn Quang Huân nêu.

Cùng với đó, đại biểu viện dẫn Điều 70 của Hiến pháp năm 2013, trong đó Quốc hội có nhiệm vụ, quyền hạn quyết định vấn đề chiến tranh, hòa bình và chủ quyền quốc gia.

“Không gian biển bao gồm phân định ranh giới, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa là nội dung liên quan trực tiếp đến chủ quyền quốc gia. Việc chuyển quyền phê duyệt Quy hoạch không gian biển sang cơ quan hành pháp có thể làm nảy sinh tranh luận về tính phù hợp của thẩm quyền”- đại biểu phân tích.

Từ những phân tích trên, đại biểu đề xuất tích hợp Quy hoạch không gian biển quốc gia và Quy hoạch sử dụng đất quốc gia vào Quy hoạch tổng thể quốc gia.

“Như vậy, Chính phủ chỉ lập một bản Quy hoạch tổng thể quốc gia duy nhất, quy hoạch này bao gồm cả hai nội dung không gian biển và sử dụng đất. Quốc hội phê duyệt một lần, bảo đảm thống nhất, không chồng chéo về cấp độ pháp lý. Giải pháp này vừa tháo gỡ vướng mắc Chính phủ nêu trong Tờ trình 1023 vừa đảm bảo tuân thủ Hiến pháp, đặc biệt về vấn đề chủ quyền quốc gia”- đại biểu Nguyễn Quang Huân đề xuất.

Nếu theo hướng tích hợp trên, đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng Điều 5 của Luật Quy hoạch nên sửa toàn diện chỉ còn một cấp Quy hoạch quốc gia gồm: Quy hoạch tổng thể quốc gia và Quy hoạch ngành quốc gia.

Đại biểu góp ý, không nên duy trì “quy hoạch vùng” như hiện nay. Việt Nam đã chuyển từ 63 tỉnh về quy mô 34 tỉnh/thành, tư duy “vùng” đã thay đổi. Việc quy định cứng “quy hoạch vùng” dễ quay lại mô hình 6 – 7 vùng kinh tế trước đây, không phù hợp với định hướng sắp xếp đơn vị hành chính và phát triển các cực tăng trưởng mới.

Theo đại biểu, Chính phủ hoàn toàn có thể điều phối liên kết vùng bằng các công cụ khác như: chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; điều phối vùng; chương trình mục tiêu; cơ chế chính sách đặc thù.

Như vậy, Điều 17 quy định thẩm quyền lập và phê duyệt cũng cần sửa đổi cho phù hợp theo hướng: Chính phủ lập Quy hoạch tổng thể quốc gia; Bộ, ngành lập Quy hoạch ngành quốc gia; Tỉnh chỉ lập quy hoạch chi tiết cho các ngành, lĩnh vực được phân cấp, “không lập quy hoạch tỉnh theo nấc cũ”.

“Cách làm này sẽ giảm tầng nấc, tránh chồng chéo, đồng thời gắn với thực tiễn sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức không gian phát triển mới”- đại biểu nhấn mạnh.

Tích hợp quy hoạch cần có "nhạc trưởng"

Ở góc nhìn khác, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân đề nghị cần phải rà soát, tinh gọn hệ thống quy hoạch ngành, nhằm hạn chế chồng chéo.

Theo đại biểu, hiện dự thảo luật vẫn còn 35 quy hoạch ngành, 14 quy hoạch chi tiết ngành. Việc tồn tại quá nhiều quy hoạch tạo gánh nặng lớn cho địa phương khi lập quy hoạch hoặc triển khai dự án, phải đối chiếu nhiều tầng nấc, dẫn đến thủ tục kéo dài và nguy cơ chồng chéo.

Do đó, đại biểu  kiến nghị mạnh dạn tích hợp các quy hoạch ngành quan trọng vào quy hoạch quốc gia.

Đại biểu phân tích, Quy hoạch quốc gia mang tính chiến lược và định hướng tổng thể, do vậy sự tích hợp giúp làm rõ vai trò dẫn dắt của quy hoạch quốc gia. Ngoài ra, các bộ, ngành và địa phương sẽ phải tham gia tích cực hơn, nâng cao trách nhiệm và chất lượng.

“Đây là xu hướng phù hợp với nhiều quốc gia đang áp dụng mô hình quy hoạch tích hợp đa ngành”- đại biểu khẳng định.

Liên quan đến các ý kiến tích hợp quy hoạch, bên lề phiên thảo luận, chia sẻ với phóng viên, đại biểu Trần Văn Lâm - đoàn Bắc Ninh chia sẻ, mặc dù hệ thống quy hoạch theo Luật Quy hoạch hiện hành đã được tinh giản và chuẩn hóa hơn so với trước đây, song tổng thể vẫn còn quá phức tạp. Số lượng quy hoạch lớn, nội dung đan xen khiến việc tổ chức triển khai phát sinh nhiều bất cập. Các quy hoạch ngành, quy hoạch lĩnh vực nhiều khi thiếu sự đồng bộ, thậm chí “đá nhau”, gây khó khăn cho cơ quan thực thi và người dân trong việc tiếp cận thông tin cũng như giám sát.

"Từ thực tiễn đó, các đề xuất tích hợp quy hoạch hay đưa nhiều quy hoạch ngành quan trọng vào một bản quy hoạch tổng thể quốc gia là hướng đi hợp lý. Khi được tích hợp, các xung đột giữa các quy hoạch sẽ lộ rõ, từ đó dễ dàng xử lý ngay trong quá trình xây dựng"- đại biểu Trần Văn Lâm nêu.

Đại biểu nhấn mạnh: “Một bản quy hoạch tổng thể có khả năng “soi chiếu” đồng thời các lĩnh vực, tạo tính gắn kết và nâng cao hiệu quả triển khai”.

Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh: giảm số lượng quy hoạch không có nghĩa là buông lỏng quản lý quy hoạch. Việc lồng ghép phải được thực hiện bài bản, trong một số bản quy hoạch “xương sống”, mang tính then chốt của quốc gia. Quá trình tích hợp đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều bộ, ngành cũng như cần có một cơ quan đủ năng lực đóng vai trò “nhạc trưởng” điều phối, thống nhất phương pháp và khung tích hợp.

Theo đại biểu Trần Văn Lâm: Dù phức tạp hơn cách làm cũ, mỗi ngành tự lập quy hoạch rồi mới tập hợp lại,nhưng nếu không mạnh dạn đổi mới thì không thể nâng cao chất lượng và tạo bước tiến trong công tác quy hoạch. Vì vậy, chủ trương tích hợp quy hoạch cần tiếp tục được ủng hộ và triển khai quyết liệt.