TP. Hồ Chí Minh cần làm gì để trở thành siêu đô thị thông minh?

Xây dựng nền tảng thể chế, động lực cốt lõi của siêu đô thị thông minh

Ngày 3/12, tại Trung tâm Hội nghị triển lãm Bình Dương (phường Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh), Hội nghị Thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn Cộng đồng thông minh thế giới (ICF Global Summit 2025) chính thức khai mạc Phiên toàn thể. Sự kiện do UBND TP. Hồ Chí Minh phối hợp cùng Diễn đàn Cộng đồng thông minh thế giới (ICF) và Tập đoàn Becamex đăng cai tổ chức, đánh dấu bước chuyển tiếp quan trọng trong hành trình xây dựng đô thị thông minh của khu vực phía Nam và Việt Nam.

Năm 2025, ICF Global Summit mang chủ đề “Thông minh và Sẵn sàng đầu tư - Chuyển đổi nền kinh tế Việt Nam”, tập trung vào 6 trụ cột cốt lõi của ICF, gồm: Kết nối, tri thức, sáng tạo, bền vững, công bằng và cộng đồng. Những trụ cột này đồng thời phù hợp với định hướng chuyển đổi số, xây dựng đô thị thông minh và phát triển kinh tế tri thức mà TP. Hồ Chí Minh đang theo đuổi.

Tại sự kiện, các chuyên gia quốc tế, nhà khoa học, nhà đầu tư chiến lược và đại diện các địa phương, doanh nghiệp cùng chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận mô hình phát triển đô thị thông minh dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao sức cạnh tranh đô thị, thu hút đầu tư chất lượng cao. Bên cạnh thảo luận, hội nghị còn tạo cơ hội kết nối đầu tư vào công nghệ số, bán dẫn, đô thị bền vững, đổi mới sáng tạo và hạ tầng số.

Ông John Jung - Chủ tịch ICF - nhấn mạnh, việc Bình Dương sáp nhập vào TP. Hồ Chí Minh tạo nên một không gian phát triển đô thị mới, mở ra cơ hội đưa thành phố trở thành “siêu đô thị thông minh” dẫn dắt khu vực và có ảnh hưởng toàn cầu. Theo ông John Jung, TP. Hồ Chí Minh có điều kiện để tạo những “cú nhảy vọt” trong thu hút đầu tư và đổi mới mô hình tăng trưởng, nhờ quy mô dân số lớn, năng lực quản trị mạnh và sức hút của một trung tâm kinh tế hàng đầu.

“Thành phố sẽ tạo bước đột phá trong thu hút đầu tư và truyền cảm hứng cho nhiều đô thị khác trên thế giới”, ông Jonh Jung nhấn mạnh.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hoàn Vũ, Tổng giám đốc Tập đoàn Becamex, chia sẻ kinh nghiệm hơn một thập niên xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Bình Dương. Theo ông Vũ, để trở thành đô thị thông minh, TP. Hồ Chí Minh cần ưu tiên xây dựng chính quyền kiến tạo, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm; đồng thời phát triển hạ tầng số song hành với hạ tầng công nghiệp, đô thị và dịch vụ.

Đặc biệt, thành phố phải hình thành hệ sinh thái công nghiệp thế hệ mới, nơi công nghiệp công nghệ cao, logistics thông minh, hạ tầng số, các trung tâm R&D, năng lượng xanh, giáo dục - đào tạo và đổi mới sáng tạo cùng hội tụ và tương tác. Đây chính là nền tảng giúp cộng đồng thông minh không chỉ “thông minh hóa” dịch vụ công, mà còn thúc đẩy “thông minh hóa” sản xuất, hoạt động đổi mới và năng lực cạnh tranh của toàn bộ nền kinh tế địa phương.

Kinh nghiệm quốc tế cho hành trình xây dựng cộng đồng thông minh

Tại hội nghị, các diễn giả quốc tế chia sẻ nhiều bài học quý giá trong phát triển đô thị thông minh. Trong đó, tiếp tục khẳng định giáo dục, đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao; hạ tầng số, dữ liệu mở và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, đây là những trụ cột sống còn để một đô thị trở thành “siêu đô thị thông minh”.

Ông Igor Oliveira, Thư ký Bộ Khoa học, Công nghệ và Đổi mới của thành phố Assai (Brazil), chia sẻ rằng thành công của đô thị thông minh phụ thuộc lớn vào chất lượng nhân lực. Assai đã tích hợp giáo dục với đổi mới sáng tạo, chuyển mô hình quản lý từ bị động sang chủ động dự báo nhu cầu lao động và đào tạo nhân lực đáp ứng cho nhu cầu của doanh nghiệp trên địa bàn.

Trong khi đó, ông Peter Portheine đến từ thành phố Eindhoven (Hà Lan), trung tâm công nghiệp bán dẫn hàng đầu châu Âu - nhấn mạnh tầm quan trọng của mô hình hợp tác “Ba nhà”. Eindhoven chọn công nghệ cao, đặc biệt là bán dẫn, làm trục phát triển chủ đạo. Từ đó, toàn bộ hệ thống giáo dục đại học, nghiên cứu và công nghiệp đều xoay quanh trụ cột này, tạo nên một hệ sinh thái mang tính dẫn dắt toàn cầu.

Để tiến tới cộng đồng thông minh, ông Davdi Meadows - đại diện đến từ thành phố Hilliard (Bang Ohio, Hoa Kỳ) - cho biết: Hilliard đã tạo ra sự khác biệt từ năm 2020 khi định vị lại chiến lược kinh tế phù hợp. Thành phố đã kết nối các ngành công nghiệp liên quan với nhau, cũng như thực hiện những ưu đãi về sử dụng đất, giá trị văn hóa cộng đồng để đời sống văn hóa của người dân được đảm bảo. Đồng thời thành phố đưa kế hoạch hỗ trợ những doanh nghiệp khởi nghiệp với những dự án ý tưởng kinh doanh mới… cũng như lắng nghe những yêu cầu của doanh nghiệp.

Nhìn từ các bài học này, việc TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu trở thành trung tâm công nghệ cao của Việt Nam trong giai đoạn mới là hoàn toàn phù hợp. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu, thành phố cần một chiến lược đào tạo nhân lực đồng bộ, gắn với nhu cầu thực tế của ngành bán dẫn, công nghệ số, AI và năng lượng mới.

Trong khi đó, từ góc nhìn chuyên gia quốc tế, ông Peter Portheine cho rằng, Bình Dương nay là một phần của TP. Hồ Chí Minh có lợi thế hạ tầng giao thông phát triển sớm trước làn sóng dân số và đầu tư. Tuy nhiên, để bước vào chuỗi giá trị công nghệ cao toàn cầu, hạ tầng số cần được nâng cấp toàn diện hơn nữa.

Ông Peter Portheine nhấn mạnh ba yếu tố quyết định để thu hút nhà đầu tư chất lượng cao: Internet tốc độ cao, phủ rộng và ổn định; hệ thống dữ liệu mở, hạ tầng số thông minh và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Ngoài ra, TP. Hồ Chí Minh cần “chọn đúng ngành để dẫn dắt”, đặc biệt là ngành bán dẫn và công nghệ số. Đồng thời, hệ thống giáo dục, nhất là bậc đại học cần thay đổi mạnh để đào tạo nhân lực theo chuẩn quốc tế. “Khi có hệ sinh thái, doanh nghiệp sẽ tự tìm đến và thành phố sẽ trở thành mắt xích quan trọng của chuỗi cung ứng công nghệ cao toàn cầu”, ông Peter Portheine nói.

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh cho rằng, thành phố có đầy đủ điều kiện để phát triển mạnh mẽ, thừa hưởng những giá trị mà Bình Dương đã xây dựng trong hơn 10 năm đồng hành cùng ICF. Những yếu tố như không gian đổi mới sáng tạo, thể chế hỗ trợ doanh nghiệp và hạ tầng số sẽ là động lực để thành phố bứt phá.

TP. Hồ Chí Minh hướng đến siêu đô thị thông minh, sáng tạo, bền vững

Đại diện lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Lộc Hà, Phó Chủ tịch UBND thành phố nhấn mạnh, thành phố đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc sâu rộng, dựa trên triết lý phát triển dựa vào tri thức, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Để hướng tới siêu đô thị thông minh, thành phố tập trung vào ba định hướng lớn: Chuyển đổi kép (chuyển đổi số đồng hành phát triển kinh tế xanh); hoàn thiện cơ sở dữ liệu dùng chung, nền tảng dữ liệu mở và hạ tầng số; cải thiện hạ tầng giao thông, logistics nhằm tăng cường kết nối vùng.

TP. Hồ Chí Minh cũng chú trọng xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo dựa trên mô hình hợp tác “Nhà nước - Viện trường - Doanh nghiệp”, tạo môi trường để doanh nghiệp công nghệ cao, startup và viện nghiên cứu kết nối sâu hơn.

Theo ông Nguyễn Lộc Hà, một trong những mục tiêu trọng tâm khác, thành phố lan tỏa mô hình cộng đồng thông minh đến nhiều địa phương khác trong không gian đô thị mở rộng. Thành phố kỳ vọng ngày càng có nhiều tỉnh, thành của Việt Nam đạt danh hiệu SMART21, tiến tới Top 7 và xa hơn là Cộng đồng Thông minh thế giới của năm. Điều này không chỉ khẳng định vị thế của thành phố mà còn thúc đẩy Việt Nam tham gia sâu hơn vào mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn cầu.

Song song đó, TP. Hồ Chí Minh tiếp tục nâng cao chất lượng sống, cải thiện dịch vụ công, phát triển hạ tầng số hiện đại và mở rộng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, hướng đến mục tiêu trở thành siêu đô thị thông minh, đáng sống, đáng đầu tư của châu Á.

TP. Hồ Chí Minh đang bước vào thời kỳ định hình một mô hình đô thị hoàn toàn mới - một siêu đô thị thông minh, bao trùm, phát triển bền vững dựa trên tri thức, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Với quy mô mới sau sáp nhập, năng lực kinh tế vượt trội và chiến lược phát triển rõ ràng, thành phố hoàn toàn có thể trở thành siêu đô thị thông minh của khu vực.