Trà Việt Shan: Tạo sinh kế bền vững cho đồng bào Mông, Dao đỏ

Liên kết, mở rộng vùng nguyên liệu hữu cơ

Nằm ở vị trí bắt mắt tại khu giới thiệu sản phẩm công nghiệp nông thôn của tỉnh Tuyên Quang, gian hàng của Công ty TNHH Chè Việt Shan luôn gây chú ý với những sản phẩm trà shan tuyết đặc sản. Câu chuyện khởi nghiệp của chị Hoàng Mùi Chài, Giám đốc Công ty TNHH Chè Việt Shan với phóng viên không chỉ gói gọn trong việc làm ra những gói trà thơm ngon, mà còn là sự gắn bó bền chặt cùng đồng bào dân tộc Mông, Dao đỏ ở thôn Nậm Piên, xã Nậm Dịch, tỉnh Tuyên Quang.

Từ cây chè cổ thụ trên dãy Tây Côn Lĩnh, doanh nghiệp và bà con đã cùng nhau viết nên một hành trình mới vừa giữ nghề, giữ rừng, vừa tạo sinh kế ổn định cho hàng trăm hộ gia đình vùng cao.

Chị Chài nói, ngay từ những ngày đầu thành lập, chè Việt Shan đã xác định con đường phát triển gắn liền với người dân địa phương. Hiện nay, công ty liên kết với khoảng 150 hộ dân Mông và Dao đỏ, cùng xây dựng vùng nguyên liệu gần 50 ha được chứng nhận hữu cơ.

“Doanh nghiệp em hiện có vùng nguyên liệu khoảng 50 ha được chứng nhận hữu cơ (organic), chủ yếu là bà con Dao đỏ và Mông cùng tham gia. Hiện nay, em liên kết với khoảng 150 hộ dân để bao tiêu sản phẩm chè búp tươi”, chị Chài nói.

Không chỉ thu mua sản phẩm, doanh nghiệp còn đồng hành cùng bà con trong việc tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật thu hái để giữ được chất lượng tinh túy của chè shan tuyết cổ thụ. Nhờ vậy, chỉ riêng vụ xuân năm nay, chè Việt Shan đã bao tiêu khoảng 3 tấn nguyên liệu cao cấp và từ 5 - 7 tấn nguyên liệu trung bình.

Điều này không chỉ phản ánh quy mô sản xuất mà còn chứng minh năng lực tiêu thụ, chế biến ổn định của công ty. Quan trọng hơn, bà con yên tâm hơn khi có đầu ra bền vững cho sản phẩm. Chị Chài chia sẻ: “Tôi thấy bà con có thu nhập ổn định hơn, kinh tế vươn lên. Khi có đầu ra ổn định, đời sống bà con cũng khá lên nhiều”.

Sự thay đổi hiện hữu ở mỗi mái nhà, mỗi nương chè tại Nậm Piên. Những đồng bào dân tộc thiểu số vốn chỉ trông chờ vào nương rẫy, nay có thêm nguồn thu nhập ổn định từ cây trà cổ thụ, cây trồng gắn bó bao đời với núi rừng Tây Côn Lĩnh.

Tìm đường mở rộng tiêu thụ, hướng mạnh sang xuất khẩu

Song song với xây dựng vùng nguyên liệu, chè Việt Shan chú trọng tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm. Hiện nay, kênh tiêu thụ chính vẫn là hệ thống đầu mối sỉ, trong khi bán hàng online mới chỉ bắt đầu trên Facebook, còn các nền tảng thương mại điện tử như TikTok hay sàn thương mại điện tử chưa khai thác nhiều.

Tuy vậy, thương hiệu vẫn từng bước vươn ra thị trường quốc tế. Suốt 7 năm qua, chè shan tuyết Việt Shan đã xuất khẩu sang Pháp, Mỹ và một số nước châu Âu. Chị Chài chia sẻ: “Doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường châu Âu được 7 năm, chủ yếu là Pháp, Mỹ… Ở bên đó khách hàng rất ưa chuộng trà rừng, đặc biệt là chè san tuyết vùng núi Tây Côn Lĩnh”.

Sản lượng xuất khẩu còn khiêm tốn, năm ngoái chỉ hơn 1,5 tấn cho tất cả các loại trà nhưng nằm trong phân khúc cao cấp, khẳng định uy tín thương hiệu. Đáng chú ý, doanh nghiệp còn trực tiếp xuất khẩu nhờ sự hỗ trợ từ người thân.

Dẫu vậy, khó khăn lớn nhất của chè Việt Shan trong xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường vẫn là vốn và năng lực truyền thông. “Về truyền thông thì doanh nghiệp vẫn yếu, do đó chưa lan toả được thương hiệu, chưa biết cách khai thác kênh thương mại điện tử hiệu quả”, giám đốc Hoàng Mùi Chài thẳng thắn nhìn nhận.

Chính vì vậy, việc tham gia hội chợ, sự kiện xúc tiến thương mại là cơ hội để chè Việt Shan đưa sản phẩm đến gần hơn với khách hàng. “Qua nhiều lần tham gia, chúng tôi thấy đi hội chợ hiệu quả khá cao. Khách hàng được tận mắt thấy sản phẩm, được uống thử, trải nghiệm nên tin tưởng hơn”, chị chia sẻ thêm.

Chị Chài cũng bày tỏ, trong bối cảnh các thương hiệu trà của các địa phương khác như Thái Nguyên, hay với ngay cả chè shan tuyết của Tuyên Quang, Lai Châu, Yên Bái… vốn đã nổi tiếng, chè Việt Shan vẫn còn khiêm tốn về độ phủ truyền thông. Điều này đặt ra yêu cầu phải quảng bá mạnh mẽ hơn, nhằm khẳng định giá trị riêng biệt của sản phẩm gắn với núi rừng Tây Côn Lĩnh.

Mỗi chén chè Việt Shan không chỉ mang hương vị thanh khiết của núi rừng, mà còn chứa đựng tâm huyết của người dân tộc Mông, Dao đỏ. Cây trà cổ thụ nơi đây đã và đang trở thành “cần câu cơm” giúp hàng trăm hộ dân ổn định thu nhập, bảo vệ rừng và giữ gìn bản sắc văn hóa.

Với lợi thế vùng nguyên liệu hữu cơ, sự gắn bó với đồng bào dân tộc, cùng cánh cửa đã mở ra tại thị trường châu Âu, chè Việt Shan có đầy đủ tiềm năng để tiến xa. Điều cần thiết là tăng cường năng lực truyền thông, tận dụng các kênh thương mại điện tử và được hỗ trợ nhiều hơn trong công tác quảng bá.

Khát vọng của chị Hoàng Mùi Chài và bà con Nậm Piên là đưa đặc sản chè shan tuyết cổ thụ khẳng định vị thế không chỉ trong nước, mà còn trên bản đồ trà thế giới. Hành trình ấy, dù còn nhiều khó khăn, nhưng đã và đang mang lại trái ngọt vừa xây dựng thương hiệu, vừa tạo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số nơi địa đầu Tổ quốc.

Nhờ liên kết với bà con trong thôn, xã, Công ty TNHH Chè Việt Shan có được nguồn cung nguyên liệu đủ lớn, cung cấp cho sản xuất đa dạng phân khúc sản phẩm và đưa ra thị trường.