Theo hãng tin CNBC, ngày 9/10 (theo giờ Bắc Kinh), Trung Quốc công bố loạt quy định mới nhằm siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và các công nghệ liên quan, đồng thời cấm công dân tham gia các hoạt động khai thác khoáng sản ở nước ngoài khi chưa được cấp phép.
Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, các tổ chức và doanh nghiệp nước ngoài phải xin giấy phép đặc biệt, nếu muốn xuất khẩu bất kỳ sản phẩm nào chứa hơn 0,1% đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc, hoặc được sản xuất bằng công nghệ khai thác, tinh luyện, chế tạo nam châm hay tái chế đất hiếm của nước này.
Các tổ chức và doanh nghiệp nước ngoài phải xin giấy phép đặc biệt, nếu muốn xuất khẩu bất kỳ sản phẩm nào chứa hơn 0,1% đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc. Ảnh: CNBC.
Ông Đan Vương, Giám đốc khu vực Trung Quốc của Tập đoàn Tư vấn Eurasia Group nhận định, đây là bước nâng cấp quan trọng trong chính sách kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của Bắc Kinh, khi phạm vi quản lý được mở rộng từ nguyên liệu thô sang cả công nghệ và tài sản trí tuệ.
Trước đó, vào tháng 4, Trung Quốc đã bổ sung thêm nhiều loại đất hiếm và vật liệu liên quan vào danh mục hàng hóa bị kiểm soát xuất khẩu, cho thấy xu hướng tăng cường quản lý lĩnh vực có ý nghĩa chiến lược cao này.
Ngoài ra, công dân Trung Quốc bị cấm tham gia các hoạt động khai thác hoặc sản xuất nam châm đất hiếm ở nước ngoài nếu chưa được chính quyền chấp thuận. Quy định về xuất khẩu vật liệu đất hiếm sẽ có hiệu lực từ ngày 1/12, trong khi quy định liên quan đến công nghệ và nhân lực được áp dụng ngay lập tức.
Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, các đơn xin xuất khẩu phục vụ sản xuất chất bán dẫn dưới 14 nanomet, chip nhớ tiên tiến, cùng thiết bị sản xuất hoặc kiểm định bán dẫn sẽ được xem xét riêng từng trường hợp.
Gia tăng “đòn bẩy’’ trong đàm phán
Theo ông George Chen, đối tác của Tập đoàn Tư vấn The Asia Group nhận định, Trung Quốc ngày càng khéo léo hơn trong việc sử dụng đất hiếm, như một công cụ thương lượng trong các cuộc đàm phán kinh tế và chiến lược đối với các đối tác lớn.
Nhóm khoáng sản này có vai trò đặc biệt quan trọng trong sản xuất xe điện, thiết bị quốc phòng và chip bán dẫn, trong đó Trung Quốc hiện cung ứng khoảng 70% nhu cầu toàn cầu.
Bà Wendy Cutler, Phó Chủ tịch Viện Chính sách Xã hội châu Á (ASPI) cho rằng, Trung Quốc hiểu rõ vị thế chi phối của mình trong chuỗi cung ứng đất hiếm và đang tận dụng điều đó như một đòn bẩy trong quan hệ với Mỹ.
Theo bà, động thái siết chặt xuất khẩu đất hiếm có thể tạo thêm sức ép khiến Washington phải nhượng bộ trong các cuộc thương lượng sắp tới, chẳng hạn như xem xét giảm thuế hoặc nới lỏng kiểm soát xuất khẩu công nghệ đối với Trung Quốc.
Các biện pháp mới được ban hành chỉ vài tuần trước khả năng diễn ra cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào cuối tháng 10 tại Gyeongju (Hàn Quốc).
Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, một số trường hợp đặc biệt như xuất khẩu phục vụ y tế khẩn cấp hoặc cứu trợ thiên tai sẽ được miễn trừ, đồng thời chính phủ sẽ dành giai đoạn chuyển tiếp để doanh nghiệp hoàn tất các hợp đồng đã ký và đáp ứng yêu cầu pháp lý. Ông Đan Vương cho rằng, khoảng thời gian này sẽ giúp các doanh nghiệp giảm thiểu tác động ngắn hạn, đồng thời cho phép Bắc Kinh linh hoạt hơn trong việc điều chỉnh chính sách, thay vì áp dụng một lệnh cấm tuyệt đối.
Quy định về xuất khẩu vật liệu đất hiếm sẽ có hiệu lực từ ngày 1/12, trong khi quy định liên quan đến công nghệ và nhân lực được áp dụng ngay lập tức.