Truy xuất nguồn gốc đưa nông sản Đắk Lắk vươn ra thế giới - Bài 2: Những doanh nghiệp tiên phong

Đầu tư cho công nghệ để truy xuất nguồn gốc

Theo quy định về chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR), có hiệu lực từ cuối năm 2025, tất cả các mặt hàng nông sản xuất khẩu vào EU, phải đảm bảo tính hợp pháp, không gây mất rừng và có khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Có bảy mặt hàng nằm trong phạm vi quy định này, gồm cà phê, ca cao, dầu cọ, đậu nành, gỗ, cao su và thịt bò, cũng như các sản phẩm phái sinh liên quan.

Các doanh nghiệp muốn tiếp cận thị trường EU sẽ phải chứng minh rằng chuỗi cung ứng của họ không liên quan đến việc phá rừng kể từ sau ngày 31/12/2020. Mục tiêu cốt lõi của EUDR là ngăn chặn việc nhập khẩu và xuất khẩu các sản phẩm liên quan đến nạn phá rừng và sự suy thoái của rừng, từ đó bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường toàn cầu.

Theo thống kê, Việt Nam hiện đang xuất khẩu khoảng 90% sản lượng cà phê, trong đó có khoảng 40% được hướng tới thị trường EU. Điều này đặt ra yêu cầu đối với các doanh nghiệp cà phê phải tuân thủ nghiêm ngặt những quy định của EUDR nhằm duy trì thị phần của mình.

Đắk Lắk, với tiềm năng lớn trong ngành cà phê, là một trong những địa phương cung cấp chủ lực cho lượng xuất khẩu này. Để đáp ứng các yêu cầu khắt khe, nhiều doanh nghiệp tại đây đã tiên phong đầu tư vào công nghệ truy xuất nguồn gốc và các chứng nhận môi trường. Điều này không những nâng cao giá trị sản phẩm mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững trong thị trường cà phê đầy cạnh tranh.

Trong bối cảnh đó, Công ty TNHH MTV Xuất Nhập Khẩu 2/9 (Simexco Đắk Lắk) là một trong những doanh nghiệp tiên phong ứng dụng công nghệ để truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Đặc biệt, Simexco Đắk Lắk đã được Hiệp hội 4C toàn cầu trao tặng hai chứng nhận 4C – EUDR đầu tiên trên thế giới dành cho ngành cà phê tại Việt Nam.

Với tổng diện tích lên tới 9.437 ha và gần 8.000 hộ nông dân tham gia, Simexco Đắk Lắk đã chứng tỏ được sự nỗ lực trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Hiện tại, công ty quản lý khoảng 26.961 ha cà phê, sản xuất đạt 89.085 tấn từ 25.416 nông dân trên toàn tỉnh, tất cả đều đáp ứng tiêu chuẩn EUDR. 

Chưa hết, doanh nghiệp này còn đầu tư công nghệ VR 360 (thực tế ảo) nhằm mục đích minh bạch cho khách hàng từ khâu cung ứng đến chế biến. Tại Hội chợ quốc tế Anuga 2025 diễn ra tại Đức trong tháng 10/2025, Simexco Đắk Lắk đã giới thiệu trải nghiệm thực tế ảo cho khách tham quan, tái hiện toàn bộ chuỗi cung ứng từ nông trại đến nhà máy, từ canh tác đến chế biến. Mỗi đơn hàng đều có thể được truy xuất tận vườn, minh bạch và tin cậy.

Theo ông Lê Đức Huy, Chủ tịch Hội đồng thành viên Simexco Đắk Lắk thời gian qua, công ty đã tiên phong trong việc phát triển các vùng nguyên liệu cà phê canh tác bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu, liên kết, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Hiện vùng nguyên liệu của đơn vị đã có trên 50.000 ha, hợp tác với 40.000 hộ nông dân, mỗi năm sản xuất được trên 100.000 tấn cà phê bền vững.

“Đắk Lắk cũng như Việt Nam là nơi sản xuất cà phê Robusta quan trọng nhất trong chuỗi cung ứng toàn cầu và Simexco Daklak với trách nhiệm là công ty xuất khẩu lớn của Việt Nam nên chúng tôi đã rất tập trung để chứng minh ngành cà phê Việt Nam đáp ứng tốt với tiêu chuẩn EUDR”, ông Lê Đức Huy chia sẻ.

Chủ động để đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn EUDR

Theo Công ty Cổ phần Cao su Đắk Lắk (Dakruco), sản lượng khai thác cao su trong năm 2024 đạt 7.356,3 tấn cao su quy khô, vượt 6% so với kế hoạch đề ra. Đồng thời, công ty đã chế biến 7.112,5 tấn mủ cao su thành sản phẩm khối và xuất bán tổng cộng 7.909,8 tấn sản phẩm. Đặc biệt, sản phẩm chỉ thun cao su cũng đạt tổng sản lượng chế biến và xuất bán là 1.543,60 tấn. Doanh thu từ sản phẩm mủ cao su ước tính đạt 352,08 tỷ đồng, trong khi kim ngạch xuất khẩu đạt 4,78 triệu USD và chủ yếu là thị trường EU.

Cũng như nhiều doanh nghiệp khác, trong thời gian qua, Dakruco đã chứng minh các sản phẩm từ cao su của công ty hoàn toàn không liên quan đến các yếu tố từ rừng. Trong đó, năm 2024, Hội đồng Quản lý Rừng (FSC, là một tổ chức quốc tế phi lợi nhuận) đã cấp cho Dakruco chứng nhận FSC-FM/CoC. Chứng nhận này không chỉ thể hiện cam kết về quản lý rừng bền vững (FSC-FM) mà còn đảm bảo chuỗi hành trình sản phẩm từ rừng đến tay người tiêu dùng (FSC-CoC).

Theo đại diện Dakruco, từ cuối năm 2020, công ty đã thành lập Ban phát triển cao su bền vững. Cán bộ, nhân viên toàn công ty được cử đi tham gia các khóa đào tạo, tập huấn. Doanh nghiệp cũng tiến hành sửa đổi các quy trình để phù hợp với 10 nguyên tắc trong bộ tiêu chuẩn quản lý rừng FSC Việt Nam.

“Thị trường xuất khẩu sản phẩm của công ty chúng tôi chủ yếu đưa sang châu Âu. Thời gian qua, Dakruco đã tiếp cận và sẵn sàng đáp ứng với quy định chống phá rừng của EU từ cuối năm 2023. Đây không chỉ là bước đi cần thiết để đảm bảo sự tuân thủ các quy định nghiêm ngặt của EUDR, mà còn là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược của Dakruco trong việc hài hòa giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường”, đại diện Dakruco Đắk Lắk thông tin.

Đại diện một số doanh nghiệp tỉnh Đắk Lắk cho rằng quy định EUDR tuy là một rào cản, nhưng đang thúc đẩy cho ngành nông nghiệp tỉnh nhà đi đúng hướng. Đó là sản xuất có trách nhiệm, minh bạch về truy xuất nguồn gốc và phát triển bền vững. Các doanh nghiệp tiên phong trong việc truy xuất hàng hóa có thể kể đến như Hợp tác xã Nông nghiệp bền vững Cư Suê 2-9,  Dakman Intimex, Sucden Coffee, Nedspices, Chánh Thu…

Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết Việt Nam được xếp vào nhóm "rủi ro thấp" trong danh sách phân loại rủi ro quốc gia được công bố bởi Ủy ban châu Âu. Điều này đồng nghĩa với việc các sản phẩm như cà phê, cao su và gỗ xuất khẩu từ Việt Nam sang EU sẽ chỉ cần thực hiện quy trình thẩm định đơn giản hơn, với tỷ lệ kiểm tra tuân thủ là 1%.

Trong khi đó, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thiên Văn yêu cầu các sở ngành, xã, phường và các đơn vị liên quan triển khai các hành động thích ứng với Quy định chống mất rừng và suy thoái rừng của Liên minh Châu Âu (EUDR). Đối với Sở Công Thương, tỉnh đề nghị thường xuyên thu thập văn bản về cơ chế, chính sách liên quan từ Trung ương và các Bộ, ngành để chia sẻ và phản hồi thông tin với doanh nghiệp nhập khẩu vào EU.

Việc Việt Nam được xếp vào nhóm nhóm “rủi ro thấp” về phá rừng không thay đổi nghĩa vụ pháp lý đối với các nhà xuất khẩu từ Việt Nam, tức là DN vẫn phải tuân thủ đầy đủ tất cả các yêu cầu của EUDR. Tuy nhiên, có một số điểm thuận lợi và khác biệt trong quá trình thực thi. Cụ thể, giảm tần suất kiểm tra tuân thủ đối với sản phẩm từ quốc gia thuộc nhóm “rủi ro thấp”, chỉ 1% các lô hàng sẽ bị cơ quan chức năng EU chọn ngẫu nhiên để kiểm tra. Trong khi đó, các nước được xếp vào nhóm "rủi ro tiêu chuẩn" và “rủi ro cao” lần lượt là 3% và 9%.