Từ năm học 2026-2027, thống nhất toàn quốc một bộ sách giáo khoa

Bảo đảm chất lượng sách giáo khoa

Ngày 4/12, tiếp tục phiên họp thứ 52, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý đối với nhóm 5 dự thảo: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Nghị quyết của Quốc hội quy định cơ chế đặc thù về một số chủ trương, chính sách trong Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Nghị quyết về chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035.

Theo báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội của Chính phủ, về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, nhiều ý kiến thống nhất cao về sự cần thiết, mục tiêu và quan điểm sửa đổi Luật nhằm thể chế hóa các nghị quyết mới của Đảng, nhất là Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Đồng thời, khắc phục các tồn tại, hạn chế, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn thi hành luật; nâng cao chất lượng đào tạo, gắn tự chủ với trách nhiệm giải trình và kiểm định độc lập; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật trong bối cảnh thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, chính quyền địa phương 2 cấp.

Về sách giáo khoa giáo dục phổ thông, nhiều ý kiến tán thành chủ trương Nhà nước ban hành một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc và thực hiện từ năm học 2026-2027, nhưng cần quy định rõ phạm vi: Sách bắt buộc hay sách chuẩn để lựa chọn; đồng thời làm rõ chính sách miễn phí, tái sử dụng, thư viện sách giáo khoa dùng chung; cần thuyết minh, giải trình rõ và thuyết phục hơn trong Tờ trình lý do thay đổi này để đại biểu hiểu và thống nhất cách giải thích cho cử tri.

Chính phủ cho rằng, thể chế hóa nhiệm vụ tại Nghị quyết số 71-NQ/TW, dự thảo Luật quy định “Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc”. Quy định này nhằm bảo đảm cho phép Bộ Giáo dục và Đào tạo lựa chọn phương án biên soạn một bộ sách mới hoặc lựa chọn, chỉnh lý từ các bộ sách hiện hành, tùy thuộc vào tình hình thực tiễn và quyết định của cấp có thẩm quyền.

Trong giai đoạn hiện nay, việc xác định ngay trong Luật việc bộ sách thống nhất do nhà nước trực tiếp biên soạn hay thực hiện theo phương thức xã hội hóa là chưa khả thi, do phương án cụ thể đang được cơ quan có thẩm quyền xem xét. Quy định theo hướng mở như dự thảo sẽ bảo đảm tính ổn định của Luật, không làm phát sinh các ràng buộc cứng trong khi chủ trương còn đang được nghiên cứu và đánh giá tác động.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã giao Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng Báo cáo phương án triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc từ năm học 2026-2027, bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan, tiết kiệm, chống lãng phí; đồng thời, kế thừa và phát huy ưu điểm của các bộ sách hiện có, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến giáo viên, học sinh và không gây xáo trộn hoạt động dạy học.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, sau khi có quyết định chủ trương của cấp có thẩm quyền, Chính phủ sẽ chỉ đạo rà soát, điều chỉnh các quy định hiện hành liên quan đến sách giáo khoa. Đồng thời, quy định cụ thể cơ chế tái sử dụng, thư viện sách dùng chung tại Nghị định của Chính phủ về miễn phí sách giáo khoa nhằm bảo đảm đầy đủ căn cứ pháp lý, phù hợp thực tiễn và đáp ứng yêu cầu công khai, minh bạch trong triển khai.

Bên cạnh đó, có ý kiến thống nhất cần giữ nguyên mô hình một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa, nhưng phải siết chặt khâu thẩm định, kiểm định chất lượng và trách nhiệm của cơ quan phê duyệt. Có ý kiến cho rằng, nên có nhiều bộ sách, tuy nhiên phải kiểm soát để không lãng phí xã hội và không có độc quyền về sách giáo khoa.

Về nội dung này, Chính phủ có ý kiến như sau: Việc dự thảo Luật quy định Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc được xây dựng để thực hiện nhiệm vụ nêu tại Nghị quyết số 71-NQ/TW. Quy định này nhằm bảo đảm tính ổn định, thống nhất và khắc phục những hạn chế trong việc triển khai nhiều bộ sách thời gian qua.

Tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo rà soát, hoàn thiện các quy định về thẩm định, kiểm định và phê duyệt sách giáo khoa, trong đó làm rõ trách nhiệm của cơ quan phê duyệt; tăng cường công khai, minh bạch; bảo đảm tính độc lập, khách quan của Hội đồng thẩm định. Các yêu cầu này nhằm bảo đảm chất lượng sách giáo khoa, phòng ngừa độc quyền và đáp ứng thực tiễn dạy - học tại các cơ sở giáo dục.

Mặt khác, nhiều ý kiến nhất trí việc cung cấp miễn phí sách giáo khoa từ năm học 2026-2027 để thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với giáo dục; một số ý kiến đề nghị nghiên cứu phương án in sách giáo khoa cung cấp cho nhà trường để cho học sinh mượn (nếu làm hỏng, mất, học sinh phải bồi thường) để bảo đảm bền vững, tiết kiệm.

Tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, tại nghị định của Chính phủ quy định cụ thể việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh, Chính phủ sẽ nghiên cứu quy định phương án thực hiện bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm và bền vững, trong đó xem xét cơ chế quản lý, sử dụng và tái sử dụng sách giáo khoa phù hợp với điều kiện thực tiễn, góp phần thực hiện tốt chính sách miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.  

Ngoài ra, nhiều ý kiến băn khoăn về lộ trình triển khai từ năm học 2026-2027 là rất gấp, khó bảo đảm tiến độ, nhất là trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Chính phủ cho rằng, việc quy định Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc được xây dựng nhằm thực hiện nhiệm vụ tại Nghị quyết số 71-NQ/TW. Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức lấy ý kiến rộng rãi các cơ quan, tổ chức, chuyên gia, nhà giáo và địa phương về phương án triển khai từ năm học 2026-2027. Đồng thời, xây dựng báo cáo trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định trên cơ sở đánh giá kỹ tác động, yêu cầu về tiến độ, năng lực triển khai của các địa phương trong điều kiện tổ chức chính quyền hai cấp.

Trong quá trình xây dựng phương án, Chính phủ yêu cầu bảo đảm các nguyên tắc công khai, minh bạch, khách quan, tiết kiệm, không gây xáo trộn hoạt động dạy và học, kế thừa ưu điểm của các bộ sách hiện hành và bảo đảm tính khả thi cao. Sau khi có quyết định chủ trương, Chính phủ sẽ chỉ đạo cụ thể lộ trình tổ chức thực hiện, bảo đảm phù hợp với năng lực triển khai của các địa phương và điều kiện thực tế.

Quy định việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh

Về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với các nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật được nêu tại Báo cáo số 1131/BC-CP của Chính phủ.

Dự thảo Luật đã được chỉnh lý, trong đó có các nội dung lớn:

Thứ nhất, quy định “trung học nghề” thuộc giáo dục nghề nghiệp (Điều 6) và“giáo dục trung học nghề cùng cấp học với giáo dục trung học phổ thông” (Điều 35).

Quy định rõ về thời gian, tiêu chuẩn, đối tượng, khối lượng học tập tối thiểu đối với chương trình giáo dục, đào tạo các ngành, nghề đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật, thể dục, thể thao và các lĩnh vực khác (Điều 6).

Thứ hai, thể chế hóa Nghị quyết 72-NQ/TW, dự thảo Luật đã bổ sung quy định “văn bằng chương trình đào tạo chuyên sâu của một số ngành, lĩnh vực đặc thù”(Điều 12).

Đồng thời, phân cấp cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định cụ thể đối với nhóm văn bằng này nhằm bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời trong việc điều chỉnh theo yêu cầu thực tiễn và đặc thù của từng lĩnh vực, đồng thời vẫn bảo đảm tính thống nhất, liên thông và minh bạch trong hệ thống văn bằng giáo dục quốc dân. Việc đào tạo bác sỹ chuyên khoa, bác sỹ nội trú được quy định trong Luật Giáo dục đại học.

Thứ ba, chỉnh lý quy định về ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo có kiểm soát trong cơ sở giáo dục, về ứng dụng, phát triển trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo (Điều 19).

Thứ tư, chỉnh lý quy định về sách giáo khoa theo hướng quy định Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc. Chính phủ quy định việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh; bỏ nội dung “giao Chính phủ quy định chi tiết về xã hội hóa sách giáo khoa” (Điều 32).

Thứ năm, bãi bỏ quy định về Hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập; bổ sung quy định cơ sở giáo dục đại học thành lập theo Hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam với chính phủ nước ngoài hoặc theo điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên được thực hiện theo quy định tại Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Giáo dục đại học.

Bên cạnh đó, bổ sung điều khoản chuyển tiếp nhiệm vụ của Hội đồng trường cơ sở giáo dục mầm non công lập, cơ sở giáo dục phổ thông công lập cho Ban giám hiệu nhà trường trong vòng tối đa 12 tháng kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành. Đối các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp việc chuyển tiếp được quy định tại Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Giáo dục đại học.

Thứ sáu, quy định Quỹ học bổng quốc gia có tư cách pháp nhân, trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận; nguồn kinh phí được cấp hằng năm từ ngân sách nhà nước; các khoản đóng góp tự nguyện, hiến, tặng cho hợp pháp của tổ chức, cá nhân và các nguồn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật (Điều 85).

Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát để hoàn thiện dự thảo Luật, bảo đảm thể chế hóa các chính sách quan trọng tại các Nghị quyết của Đảng và thống nhất, đồng bộ với dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).