Tỷ lệ sử dụng chứng nhận xuất xứ C/O trong EVFTA tăng dần

Tỷ lệ sử dụng chứng nhận xuất xứ sang EU tăng

Nhìn lại giai đoạn từ khi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) bắt đầu có hiệu lực vào ngày 1/8/2020 đến hết năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều tăng từ 55,4 tỷ USD năm 2020 lên đến 68,3 tỷ USD năm 2024.

Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt 40,1 tỷ USD năm 2020 tăng lên 51,6 tỷ USD năm 2024, tăng khoảng 28,6% và thặng dư thương mại giữa Việt Nam với EU tăng từ 24,8 tỷ USD năm 2020 lên 34,9 tỷ USD.

Cùng đó, tỷ lệ doanh nghiệp, ngành hàng tận dụng Hiệp định có những kết quả rất tích cực. Nhiều ngành hàng như nông sản, thủy sản, dệt may, da giày... đã và đang tận dụng rất tốt. Đây là những kết quả bước đầu, Hiệp định EVFTA đã mang lại lợi ích rất tích cực cho thương mại hai chiều và cho cả những ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.

Tương ứng với đà tăng trưởng chung, việc sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) hoặc chứng từ chứng nhận xuất xứ trong khuôn khổ EVFTA cũng cho thấy chiều hướng rất tích cực. Kim ngạch được cấp C/O tăng từ 2,66 tỷ USD tại thời điểm Hiệp định có hiệu lực lên mức 18,13 tỷ USD vào cuối năm 2024. Quan trọng hơn, tỷ lệ kim ngạch xuất khẩu có chứng từ chứng nhận xuất xứ đã tăng đáng kể, từ khoảng 14,8% lên mức 35,1%.

Bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương nhận định rằng, 35% là một con số khá tích cực và đang có chiều hướng tiếp tục tăng. Tuy nhiên, đây chỉ là con số trung bình và tỷ lệ cấp C/O còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Thứ nhất, tỷ lệ này khác nhau tùy thuộc vào từng mặt hàng. Một số mặt hàng có nhu cầu sử dụng C/O gần như tuyệt đối, trong khi mặt hàng khác lại thấp hơn.

Thứ hai, tỷ lệ cấp C/O cũng phụ thuộc vào thị trường nhập khẩu. Bà Hiền cho rằng, những thị trường nhập khẩu có cảng biển lớn tại châu Âu như Đức hay Hà Lan có tỷ lệ cấp chứng từ chứng nhận xuất xứ cao hơn hẳn so với những thị trường nằm sâu trong nội địa EU.

Điều này xuất phát từ lợi thế cảng biển, giúp hàng hóa của Việt Nam có xu hướng xuất sang các cảng chính như Hà Lan, Đức, Pháp, sau đó được dỡ và đưa vào nội địa EU để vẫn hưởng ưu đãi thuế quan nếu có chứng từ chứng nhận xuất xứ tại EU.

Tuy nhiên, việc chỉ có 35% kim ngạch xuất khẩu được cấp C/O không có nghĩa là 65% kim ngạch còn lại phải chịu thuế cao. Bà Hiền giải thích rằng, bản thân một số mặt hàng, dòng hàng tại EU, thuế nhập khẩu đã thấp, doanh nghiệp không nhất thiết phải có giấy chứng nhận xuất xứ vẫn có được mức thuế như mong muốn. Điều này cho thấy sự linh hoạt và tính toán chi phí, lợi ích của doanh nghiệp trong việc tận dụng Hiệp định.

Từ góc độ ngành hàng, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da - Giày - Túi xách Việt Nam cho biết, việc thực thi Hiệp định EVFTA trong thời gian qua tạo lợi thế lớn cho các sản phẩm giày dép chủ lực của Việt Nam xuất khẩu sang EU. Thị trường EU hiện chiếm khoảng từ 24 - 26% trong tổng tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu của cả ngành da giày.

Riêng đối với vấn đề đáp ứng quy tắc xuất xứ trong EVFTA đối với mặt hàng da giày, bà Phan Thị Thanh Xuân cho biết khá thuận lợi khi yêu cầu chỉ cần đạt khoảng 40% giá trị gia tăng tại Việt Nam. “Gần như tất cả các lô hàng sản phẩm da giày xuất khẩu đều tận dụng được quy tắc xuất xứ theo EVFTA” - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da - Giày - Túi xách Việt Nam nhận định.

Cùng với da giày, thủy sản cũng là một trong những ngành hàng xuất khẩu sang EU sử dụng tương đối tốt mẫu C/O. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang EU tăng từ 598 triệu USD (01/8/2020) lên 1,01 tỷ USD (hết năm 2024). Kim ngạch được cấp C/O cũng tăng tương ứng từ 421 triệu USD lên 808 triệu USD. Tỷ lệ cấp C/O chứng từ chứng nhận xuất xứ của mặt hàng thủy sản so với kim ngạch xuất khẩu tương đối sát nhau.

Tăng cường tập huấn, "cầm tay chỉ việc" giúp doanh nghiệp thực thi tốt hơn FTA

Có được những kết quả nêu trên, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Trịnh Thị Thu Hiền cho rằng, việc sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) hoặc chứng từ chứng nhận xuất xứ trong khuôn khổ EVFTA tăng dần là do nhận thức của doanh nghiệp về quy tắc xuất xứ, sử dụng C/O đã có những thay đổi nhất định sau nhiều khóa tập huấn, đào tạo và tiếp cận với những hướng dẫn về cơ chế, chính sách.

Trong thời gian tới, nhằm gia tăng tỷ lệ đáp ứng quy tắc xuất xứ trong Hiệp định EVFTA, Bộ Công Thương sẽ triển khai hàng loạt các giải pháp đồng bộ để hỗ trợ DN nâng cao tỷ lệ sử dụng chứng từ chứng nhận xuất xứ ưu đãi. Trong đó, tập trung xây dựng cơ chế, chính sách để tạo hành lang minh bạch về xuất xứ hàng hóa, chú trọng quy định liên quan đến biện pháp phòng, chống gian lận xuất xứ.

Cùng với đó, Bộ Công Thương cũng hướng dẫn các địa phương cấp C/O cho đúng, đảm bảo hàng hóa có xuất xứ, xuất khẩu đi các thị trường FTA. Đồng thời, tăng cường tập huấn và đào tạo mang tính “cầm tay chỉ việc” đến từng doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu về đáp ứng các quy tắc xuất xứ trong các FTA và cam kết quốc tế.

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu khẳng định, Bộ Công Thương phối hợp với cơ quan hải quan của nước nhập khẩu để đảm bảo đúng hàng hóa có xuất xứ được hưởng ưu đãi thuế quan; có những biện pháp xử lý phù hợp với hàng hóa có vi phạm liên quan đến xuất xứ.

Cùng với đó, Bộ Công Thương cũng tham vấn về quy trình sản xuất đối với các mặt hàng trong quá trình đàm phán các FTA, hoặc có những cam kết quốc tế với các nước đối tác. Quan trọng hơn, Bộ Công Thương đang tích cực cải cách thủ tục hành chính, giải đáp vướng mắc của doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu về quy tắc xuất xứ, cấp C/O.

Kể từ năm 2020 khi Hiệp định có hiệu lực, kim ngạch hai chiều tăng từ 55,4 tỷ USD năm 2020 lên đến 68,3 tỷ USD năm 2024. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt 40,1 tỷ USD năm 2020 tăng lên 51,6 tỷ USD năm 2024, tăng khoảng 28,6%. Thặng dư thương mại giữa Việt Nam với EU tăng từ 24,8 tỷ USD năm 2020 lên 34,9 tỷ USD.