Đây là khuyến nghị của ông Bùi Trung Thướng - Tham tán thương mại, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ đối với cộng đồng doanh nghiệp, ngành hàng trong cuộc trò chuyện với Báo Công Thương trong bối cảnh thị trường Ấn Độ đang gia tăng sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại.
Doanh nghiệp càng chuẩn bị kỹ lưỡng, càng có cơ hội giảm thiểu rủi ro trước các vụ điều tra phòng vệ thương mại của thị trường quốc tế. Ảnh minh họa
Xu hướng tất yếu của thương mại toàn cầu
- Ấn Độ là một trong các quốc gia đang tăng cường sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa nhập khẩu. Từ thực tiễn địa bàn, xin ông chia sẻ thông tin mới nhất về các vụ việc đối với hàng hóa xuất khẩu Việt Nam?
Ông Bùi Trung Thướng: Khi các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã dỡ bỏ hầu hết biểu thuế, đồng nghĩa các nước sẽ tăng cường thiết lập những hàng rào phi thuế quan, trong đó phòng vệ thương mại là công cụ phổ biến và được WTO công nhận. Do vậy, việc Ấn Độ hay các quốc gia khác gia tăng sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại trong thời gian gần đây cần được nhìn nhận như một diễn biến bình thường.
Thực tế, khi doanh nghiệp Việt Nam vươn ra biển lớn, những cuộc điều tra phòng vệ thương mại giống như những “con sóng" thương mại khó tránh nhưng không phải quá đáng ngại. Một quốc gia có thể tiến hành điều tra chống bán phá giá, áp dụng biện pháp tự vệ hay chống trợ cấp và đây đều là các quy trình hợp pháp trong thương mại quốc tế. Quan trọng là chúng ta phải học cách thích ứng.
Tính đến nay, trong tổng số 293 vụ việc phòng vệ thương mại mà hàng hóa xuất khẩu Việt Nam phải đối mặt trên thị trường quốc tế, riêng Ấn Độ đã, đang điều tra hoặc có kết luận với 34 vụ việc. Trong đó, phần lớn là chống bán phá giá (27 vụ), chống trợ cấp (6 vụ), và 1 vụ tự vệ. Đây là con số đáng chú ý, phản ánh mức độ giám sát ngày càng cao của Ấn Độ đối với hàng xuất khẩu từ Việt Nam.
Điểm tích cực là nhiều vụ việc điều tra tại Ấn Độ kết thúc với mức thuế vừa phải, thậm chí có trường hợp doanh nghiệp Việt Nam không bị áp thuế. Điều này cho thấy cơ hội vẫn rất rộng mở nếu doanh nghiệp chúng ta chuẩn bị tốt và hợp tác chặt chẽ trong quá trình xử lý vụ việc.
Đặc biệt, Ấn Độ hiện nhìn nhận phòng vệ thương mại là công cụ tất yếu để bảo vệ ngành sản xuất nội địa. Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp Ấn Độ coi việc khởi xướng điều tra là bình thường, nhằm thực thi luật pháp khi có đơn khiếu nại từ hiệp hội hoặc cộng đồng doanh nghiệp trong nước. Vì vậy, doanh nghiệp Việt Nam cũng cần coi đây là một phần tất yếu khi hội nhập và phải chuẩn bị tâm thế sẵn sàng ứng phó.
Cần có sự phối hợp của "5 nhà”
- Cùng với sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý và Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ, theo ông, các yếu tố nào là quan trọng nhất để doanh nghiệp có thể ứng phó thành công trước các biện pháp phòng vệ thương mại tại thị trường nước ngoài?
Ông Bùi Trung Thướng: Trước hết cần khẳng định, Ấn Độ không phải là nước có quy định phòng vệ thương mại khắt khe nhất thế giới. Các biện pháp phòng vệ thương mại của họ nhìn chung tuân thủ hướng dẫn của WTO. Tuy nhiên, quá trình điều tra thường ngắn, chỉ kéo dài khoảng 30 - 40 ngày, do đó doanh nghiệp phải chủ động chuẩn bị dữ liệu và thông tin ngay từ đầu.
Trong thời gian qua, Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ đã phối hợp chặt chẽ với Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) và đồng hành cùng các doanh nghiệp trong nhiều vụ việc. Từ thực tế, có thể rút ra một số kinh nghiệm quan trọng:
Đó là cần có sự phối hợp nhịp nhàng của "5 nhà”, gồm: Cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, Nhà nước (trực tiếp là Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương), cơ quan điều tra nước ngoài, nhà nhập khẩu và hiệp hội ngành hàng tại nước sở tại. Nếu 5 bên này cùng phối hợp tốt, tỷ lệ thành công của vụ việc sẽ rất cao.
Ví dụ, trong vụ điều tra chống trợ cấp và chống bán phá giá đối với thép không gỉ tại Ấn Độ, khoảng 10 doanh nghiệp Việt Nam tham gia thì có 2 doanh nghiệp không phải chịu thuế, còn mức thuế trung bình cho Việt Nam chỉ khoảng 10,11%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 26% của vụ việc. Đây là một kết quả tích cực, tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho doanh nghiệp Việt Nam tại thị trường Ấn Độ.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải chuẩn bị tâm thế vững vàng, không bị “sốc” khi nhận thông báo khởi xướng điều tra từ thị trường. Điều quan trọng là có sẵn dữ liệu minh bạch, kịp thời cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra. Về vấn đề này, Thương vụ Việt Nam cùng Cục Phòng vệ thương mại luôn sẵn sàng hỗ trợ, thậm chí đề nghị gia hạn thời gian nộp hồ sơ với phía Ấn Độ để doanh nghiệp có thêm điều kiện hoàn thiện hồ sơ.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần đảm bảo bản khai tương đối thống nhất trong cùng ngành hàng, tránh tình trạng mỗi đơn vị một số liệu khác nhau. Điều này không chỉ giúp bảo vệ lợi ích chung mà còn nâng cao uy tín của doanh nghiệp Việt Nam trước đối tác quốc tế.
Ông Bùi Trung Thướng - Tham tán thương mại, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ. Ảnh: Quốc Chuyển
Chuẩn bị kỹ lưỡng, càng có cơ hội giảm thiểu rủi ro
- Ấn Độ là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam. Tuy nhiên, việc họ củng cố công cụ phòng vệ thương mại bằng nhiều quy định mới khiến tình hình ngày càng phức tạp. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào? Ông có thể nêu thêm khuyến nghị gì tới doanh nghiệp?
Ông Bùi Trung Thướng: Xu hướng phòng vệ thương mại trên thế giới đang ngày càng thay đổi, và Ấn Độ cũng không ngoại lệ. Ngoài các biện pháp truyền thống như chống bán phá giá, chống trợ cấp, chống lẩn tránh thuế, gần đây Ấn Độ còn đưa ra nhiều quy định về tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa. Đây thực chất cũng là một hình thức hàng rào kỹ thuật để hạn chế nhập khẩu.
Điều này đặt ra yêu cầu kép cho doanh nghiệp Việt Nam, đó là vừa phải tiếp tục duy trì, mở rộng thị trường sẵn có như Ấn Độ - một quốc gia đang trên đà trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới với dân số đông nhất toàn cầu, vừa phải chủ động phát triển thị trường mới để phân tán rủi ro.
Quan trọng hơn, doanh nghiệp Việt Nam cần thay đổi tư duy, không thể “nước đến chân mới nhảy”. Các vụ việc phòng vệ thương mại thường có thời hạn xử lý rất ngắn, do vậy phải chuẩn bị trước về hồ sơ pháp lý. Đặc biệt, cần xây dựng, bổ sung bộ phận pháp chế và hợp tác với các hiệp hội, văn phòng luật sư tư vấn chuyên nghiệp. Bởi thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa của ta chưa có bộ phận pháp chế đủ mạnh, nên việc đồng hành cùng hiệp hội hoặc đơn vị tư vấn pháp lý là hết sức cần thiết.
Trong khi đó, ở Ấn Độ, các văn phòng luật sư chuyên về phòng vệ thương mại thường xuyên phát hành bản tin cập nhật quy định mới, xu hướng điều tra và gửi miễn phí tới hiệp hội. Cách thức này đã giúp cho doanh nghiệp năng cao khả năng ứng phó hiệu quả trước các vụ điều tra. Đây là mô hình mà văn phòng luật sư Việt Nam cũng nên tham khảo để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu.
Đồng thời, lãnh đạo doanh nghiệp cũng cần chủ động tham gia các chương trình tập huấn, tuyên truyền do Bộ Công Thương, Cục Phòng vệ thương mại và hiệp hội ngành hàng tổ chức để tăng cường nhận thức và kỹ năng ứng phó trước các biện pháp phòng vệ thương mại.
Thực tế gần đây cho thấy, không chỉ những mặt hàng xuất khẩu lớn mới bị điều tra mà cả các mặt hàng có kim ngạch nhỏ cũng có nguy cơ. Ví dụ, mặt hàng canxi cacbonat xuất khẩu từ Việt Nam sang Ấn Độ có kim ngạch nhỏ nhưng vẫn bị điều tra phòng vệ thương mại. Điều đó chứng tỏ nguy cơ có thể đến từ bất cứ đâu, doanh nghiệp càng chuẩn bị kỹ lưỡng, càng có cơ hội giảm thiểu rủi ro.
- Xin cảm ơn ông!
Ông Bùi Trung Thướng: Ấn Độ thường đánh giá cao thiện chí hợp tác của doanh nghiệp trong các vụ việc. Khi nhận được phản hồi đầy đủ và kịp thời từ doanh nghiệp Việt Nam, họ thể hiện sự linh hoạt, sẵn sàng cho phép bổ sung thông tin. Đây là cơ hội để doanh nghiệp xây dựng hình ảnh tích cực và tăng khả năng thành công trong các vụ việc.