Đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư xây dựng
Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, về lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng, một số ý kiến cho rằng, cần đơn giản hoá nội dung thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, nâng cao trách nhiệm của người quyết định đầu tư và chủ đầu tư cũng như tăng cường kiểm tra, giám sát. Việc giao quyền cho chủ đầu tư trong thẩm định thiết kế cần cơ chế kiểm soát chất lượng thiết kế.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi). Ảnh: VPQH
Về đối tượng thẩm định, có ý kiến cho rằng, cơ quan chuyên môn về xây dựng chỉ nên thẩm định các dự án có sử dụng vốn đầu tư công, đối với dự án đầu tư kinh doanh, nhà đầu tư tự chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Trong Báo cáo, Chính phủ nêu rõ, để thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng, Chính phủ về việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư xây dựng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, dự thảo Luật đã tập trung vào yêu cầu này, cùng với đó là nâng cao trách nhiệm cho các chủ thể thực hiện, tăng cường kiểm tra, giám sát. Cụ thể, quy định về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát, người quyết định đầu tư, chủ đầu tư. Đồng thời, tăng cường hậu kiểm thông qua quy định về quản lý trật tự xây dựng và kiểm tra chuyên ngành để bảo đảm không buông lỏng quản lý.
Khi giao chủ đầu tư kiểm soát thiết kế sau khi dự án được phê duyệt, tại Điều 29 dự thảo Luật đã quy định về thẩm tra thiết kế xây dựng đối với các công trình có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp, ảnh hưởng đến an toàn xã hội. Đối với dự án đầu tư kinh doanh, từ Luật số 62/2020/QH14 đã không yêu cầu thẩm định thiết kế sau khi dự án được phê duyệt đối với dự án loại này.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng. Ảnh: VPQH
Dự thảo Luật lần này thực hiện theo nguyên tắc "từ giai đoạn chuẩn bị dự án đến khi khởi công xây dựng, mỗi công trình/dự án chỉ phải thực hiện 1 thủ tục hành chính". Theo đó, trường hợp đã thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi (đã đánh giá về phù hợp với quy hoạch, tuân thủ quy chuẩn, tiêu chuẩn áp dụng, an toàn xây dựng, an toàn phòng, chống cháy nổ; không kiểm soát các nội dung liên quan đến hiệu quả đầu tư kinh doanh của chủ đầu tư) thì được miễn giấy phép xây dựng.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải thay mặt cơ quan thẩm tra, trình bày Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), trong đó khẳng định, cơ quan chủ trì soạn thảo có nhiều nỗ lực trong việc tiếp thu, chỉnh lý để hoàn thiện dự thảo Luật.
Thường trực Ủy ban nhận thấy, còn một số vấn đề cần cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm tính khả thi và an toàn, như: Rủi ro về chất lượng công trình trong cơ chế “hậu kiểm”; phân cấp, phân quyền cần đi đôi với năng lực; cơ chế xử lý công trình vi phạm, xử lý công trình để đi vào hoạt động khi gặp sự cố; vấn đề miễn giấy phép xây dựng và quyền sở hữu tài sản trên đất theo Luật Đất đai; quy định chuyển tiếp; áp lực đối với hệ thống văn bản dưới Luật do có quá nhiều văn bản cần hướng dẫn thi hành.
Sau khi được Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đại biểu Quốc hội cho ý kiến và cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhất trí với quan điểm mới trong xây dựng luật hiện nay là chỉ quy định trong luật những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội, còn lại giao Chính phủ và các bộ, ngành quy định chi tiết để đảm bảo tính linh hoạt, thích ứng với nhanh với thực tế cuộc sống cũng như tính ổn định, lâu dài của Luật.
Tập trung vào 8 điểm trọng tâm được đưa ra trong dự án Luật
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) tập trung vào 8 điểm trọng tâm được đưa ra trong dự án Luật.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp. Ảnh: VPQH
Thứ nhất, đối với giấy phép xây dựng, trong dự án Luật đưa ra là việc xây dựng một số nhà ở không cần phải giấy phép xây dựng. Về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cơ quan soạn thảo phải tính toán kỹ lưỡng để không ảnh hưởng đến các nhà ở xung quanh và không để xảy ra khiếu kiện. Vì thế, cần có sự công bố công khai thiết kế trong một thời gian sao cho phù hợp trên hệ thống quốc gia để người dân còn giám sát, phản biện.
Thứ hai, đối với việc miễn giấy phép nhà ở riêng lẻ ở nông thôn, cần có quy định giới hạn rõ ràng để việc xây dựng không nằm trong hành lang giao thông, các di sản...
Thứ ba, cần có quy định rõ trách nhiệm đối với thẩm định thiết kế khi các địa phương thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp nhằm đảm bảo sự quản lý của chính quyền địa phương và quyền lợi của người dân.
Thứ tư, đề nghị Bộ Xây dựng cần có sự rà soát kỹ lưỡng về điều chỉnh tổng mức đầu tư.
Thứ năm, về vật liệu xanh để đảm bảo mục tiêu Netzero vào năm 2050, phải kiểm soát để đảm bảo không ảnh hưởng tới môi trường.
Thứ sáu, vấn đề “hậu kiểm” trong xây dựng, cần có hình thức, chế tài xử lý để ngăn chặn vi phạm.
Thứ bảy, nâng cao năng lực tổ chức ở địa phương để có đủ nhân lực trình độ cao, nghiệp vụ chuyên môn về quản lý xây dựng.
Thứ tám, về dữ liệu xây dựng quốc gia, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tăng cường kiểm tra, kiểm soát. Bên cạnh đó, cần có sự tăng cường phối hợp với các Bộ, ngành liên quan trong việc tích hợp và chia sẻ dữ liệu xây dựng.
Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thực hiện đổi mới tư duy xây dựng pháp luật theo tinh thần là sửa đổi Luật Xây dựng chỉ là luật khung. Còn những nhiệm vụ chi tiết thì giao cho Chính phủ thực hiện. Hiện nay, dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) đã giảm 71 điều so với luật hiện hành nhưng việc hoàn thiện luật này cần gắn với các luật liên quan như: Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công và các luật khác...
Đồng tình với chủ trương luật chỉ quy định khung, còn lại giao Chính phủ và các bộ, ngành quy định chi tiết, tuy nhiên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng lại mong muốn cần cụ thể hơn nữa. Qua rà soát dự thảo luật, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy có một số lượng rất lớn các nội dung mà giao Chính phủ quy định chi tiết. Phải rà soát lại với tinh thần đổi mới tư duy lập pháp.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra đã chủ động phối hợp tích cực trách nhiệm trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật; đánh giá cao Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường trong thời gian rất ngắn nhưng đã tổ chức thẩm tra dự án luật, đi khảo sát thực tế đúng theo quy định.