"Thức dậy" cùng thương mại số
Cuối tháng 5/2025, tại Khu đô thị Yên Bái Riverside, một sự kiện tưởng như nhỏ nhưng tạo ra hiệu ứng rất lớn đã diễn ra: “Phiên chợ thanh toán không dùng tiền mặt kết hợp livestream bán hàng” do Sở Công Thương Yên Bái phối hợp Trung tâm Hỗ trợ xúc tiến thương mại và đầu tư (Cục Xúc tiến Thương mại - Bộ Công Thương) tổ chức.
Đây không đơn thuần là một phiên chợ truyền thống bởi lần đầu tiên, gần 30 gian hàng sản phẩm của Yên Bái đồng loạt “lên sóng” TikTok Shop, được giới thiệu trực tiếp bởi các KOLs và TikToker chuyên nghiệp. Người tiêu dùng cả nước có thể đặt mua chỉ bằng vài thao tác chạm trên màn hình điện thoại, thanh toán bằng ví điện tử, không cần tiền mặt. Một bước tiến từ chợ phiên vùng đồng bào dân tộc thiểu số sang không gian số hiện đại, tiện lợi và đầy hấp dẫn.
Phiên chợ thanh toán không dùng tiền mặt kết hợp livestream bán hàng tại Yên Bái
Phiên chợ không dùng tiền mặt không chỉ quảng bá sản phẩm, mà còn kể câu chuyện phía sau mỗi mặt hàng. Trong suốt 3 ngày, hàng loạt phiên livestream diễn ra liên tục từ 9 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Những TikToker như Lê Anh Nuôi và Vitamin Network giới thiệu từng sản phẩm, từ gạo nếp Tú Lệ, chè Shan Tuyết Suối Giàng, cá hồ Thác Bà đến quế Văn Yên, măng khô, miến dong, mộc nhĩ…
Mỗi mặt hàng đều được lồng ghép câu chuyện vùng đất, văn hóa sản xuất và giá trị cộng đồng. Đây không phải là buổi bán hàng đơn thuần, mà là một không gian kể chuyện nơi người tiêu dùng đồng bằng có thể nhìn thấy cả mảnh đất Tây Bắc hiện lên qua từng khung hình, giọng nói, và thậm chí là hương vị truyền tải qua ngôn ngữ hình ảnh.
Điều đáng nói là phiên chợ không chỉ dành cho người mua, mà còn là một lớp học thực chiến cho chính các hợp tác xã, cơ sở sản xuất địa phương. Hơn 30 doanh nghiệp nhỏ, HTX, trong đó có không ít bà con đồng bào dân tộc thiểu số đã lần đầu được tiếp cận mô hình thương mại điện tử kết hợp phát trực tiếp điều mà trước đây họ chưa từng dám nghĩ tới.
Các gian hàng đều tích hợp mã QR truy xuất nguồn gốc, thanh toán bằng ví điện tử (Momo, Viettel Money, VNPT Money…), có hỗ trợ từ ngân hàng và các đơn vị thanh toán để hướng dẫn bà con từng bước. Tư duy “bán hàng chợ phiên” dần được thay thế bằng tư duy “bán hàng nền tảng” chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả hơn.
Kết nối đa kênh, tiếp cận đa thị trường
Thành công của phiên chợ là kết quả của một quá trình chuẩn bị dài hơi. Trước đó, Yên Bái đã chủ động đưa sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử như Sendo, nongsan.buudien,vn… đồng thời phối hợp cùng các chuỗi bán lẻ như Saigon Co.op, Winmart, GO!, Mega Market để mở rộng thị trường tiêu thụ.
Nông sản Yên Bái được hỗ trợ tiêu thụ trên nền tảng số
Tính đến tháng 6/2025, toàn tỉnh có gần 300 cơ sở sản xuất nông sản đưa 950 sản phẩm lên các nền tảng số. Nhiều HTX như Tây Bắc Hiền Vinh (Yên Bình), Đoàn Lương (TP. Yên Bái)… đã chủ động xây dựng nội dung livestream, đầu tư máy quay, hình ảnh, mẫu mã hiện đại để gia tăng lượng đơn hàng. Có những HTX sau khi “lên sóng” đã tăng doanh số từ 20-30% so với cách bán hàng truyền thống.
Theo đại diện Sở Công Thương Yên Bái, mô hình này sẽ không dừng lại ở một phiên chợ. Đây là bước thử nghiệm thực tế để tỉnh tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo kỹ năng số, phát triển đội ngũ “nông dân số”, xây dựng nội dung sáng tạo, livestream định kỳ và bán hàng qua video.
Không chỉ tiêu thụ nội địa, Yên Bái còn hướng đến xuất khẩu nông sản qua nền tảng số. Việc chuẩn hóa sản phẩm, truy xuất nguồn gốc điện tử, liên kết với sàn thương mại điện tử quốc tế sẽ giúp hàng hóa của đồng bào dân tộc có cơ hội bước vào các thị trường khó tính như Nhật Bản, EU, Hàn Quốc, Trung Đông…
Đa dạng giải pháp tiêu thụ sản phẩm địa phương
Nhìn từ góc độ văn hóa, phiên chợ số không chỉ là sự kiện thương mại. Đây còn là cách Yên Bái kể câu chuyện của mình, một địa phương với đa phần bà con đồng bào dân tộc thiểu số với những giá trị bản địa đặc sắc, đang chủ động “ra biển lớn” bằng chính nội lực văn hóa và công nghệ.
Người tiêu dùng không chỉ mua một sản phẩm. Họ mua một vùng đất, một câu chuyện, một cách sống, chính điều đó làm nên sự khác biệt. Khi nông sản gắn với bản sắc, khi bán hàng đi kèm với kể chuyện, khi thương mại hóa đi cùng nhân văn, thì giá trị không chỉ nằm ở đơn hàng mà còn ở niềm tin vào sức sống của vùng cao.
Tuy nhiên, để thương mại số thực sự trở thành động lực bền vững, cần có sự đầu tư bài bản từ cơ quan nhà nước, sự chủ động của HTX và doanh nghiệp địa phương. Không phải phiên chợ nào cũng tạo hiệu ứng nếu thiếu nội dung hấp dẫn, sản phẩm thiếu chuẩn hóa, thiếu đầu tư truyền thông và logistics phù hợp.
Do đó, cùng với các phiên chợ tiếp theo, tỉnh Yên Bái cần đẩy mạnh việc nâng cao kỹ năng số cho người dân, hoàn thiện quy trình bán hàng trực tuyến, chuẩn hóa bao bì, chứng nhận sản phẩm, truy xuất nguồn gốc và vận hành logistics hậu cần hiệu quả.