20 năm Hiệp hội Làng nghề Việt Nam: Gìn giữ tinh hoa nghề Việt

Phát biểu tại sự kiện, ông Trịnh Quốc Đạt, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, nhấn mạnh, 20 năm không phải quãng thời gian quá dài trong lịch sử phát triển nhưng là giai đoạn các làng nghề cả nước có bước chuyển mạnh mẽ, đồng hành cùng tiến trình đổi mới của đất nước. Từ những năm 2000, khi làng nghề bắt đầu khởi sắc, nhu cầu có một tổ chức liên kết, bảo vệ quyền lợi, góp phần phản biện chính sách, thúc đẩy sản xuất và bảo tồn giá trị truyền thống trở nên cấp thiết.

Ý tưởng thành lập Hiệp hội được khởi xướng bởi cố vấn cấp cao Vũ Quốc Tuấn, nguyên Trợ lý Thủ tướng Võ Văn Kiệt và nhận được sự ủng hộ của nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Cao Đức Phát. Ngày 3/2/2005, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam chính thức được thành lập.

Sau 20 năm xây dựng, phát triển, hiện hiệp  hội có hơn 13.000 hội viên, 5 văn phòng đại diện tại các vùng miền, cùng hơn 10 viện và trung tâm trực thuộc. Nhiều hoạt động trọng tâm được triển khai hiệu quả. Theo đó, hiệp hội tham gia góp ý nhiều văn bản quan trọng như: Luật Bảo vệ môi trường, Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa, Nghị định 52/2018 về phát triển ngành nghề nông thôn, Nghị định 43/2024 về xét tặng danh hiệu nghệ nhân thủ công mỹ nghệ… Hoạt động phản biện góp phần nâng cao vị thế hiệp hội và hỗ trợ hội viên tiếp cận chính sách thuận lợi hơn.

Phối hợp cùng các bộ, ngành và địa phương tổ chức hội chợ, triển lãm, liên hoan văn hóa – du lịch, hội thảo, kết nối cung cầu…  Qua đó, mở rộng thị trường tiêu thụ, tạo niềm tin cho doanh nghiệp và nghệ nhân. Triển khai thí điểm các mô hình đào tạo nghề, tập huấn khởi sự doanh nghiệp, thiết kế mẫu mã, thương mại điện tử; tham gia Hội đồng thẩm định nghề Quốc gia; phối hợp VCCI tổ chức nhiều khóa ứng dụng công nghệ thông tin và thương mại điện tử cho các cơ sở sản xuất thủ công mỹ nghệ.

Tổ chức đoàn khảo sát, hội chợ tại Ấn Độ và nhiều quốc gia; đón tiếp đoàn quốc tế tìm hiểu làng nghề Việt Nam, quảng bá sản phẩm và mở rộng hợp tác. Tạp chí Làng nghề Việt (báo in, điện tử) và cổng thông tin của hiệp hội phản ánh thường xuyên hoạt động của làng nghề, nghệ nhân, doanh nghiệp. Chủ đề “làng nghề Việt Nam” được báo chí quan tâm, góp phần nâng cao hình ảnh làng nghề trong xã hội.

Từ 2007 đến nay, hiệp hội đã phong tặng 1.396 nghệ nhân, 132 bảng vàng gia tộc, 73 làng nghề tiêu biểu, nhiều danh hiệu giải thưởng thủ công mỹ nghệ. Nhiều nghệ nhân sau khi được hiệp hội tôn vinh đã tiếp tục được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú. Công tác xét tặng được thực hiện minh bạch, có hội đồng chuyên gia tham gia.

Với những đóng góp lớn, hiệp hội đã được nhận Huân chương Lao động hạng Ba, bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), VCCI và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, TS. Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), khẳng định sản phẩm làng nghề là kết tinh bàn tay, khối óc và tâm hồn nghệ nhân. Trong bối cảnh chuyển đổi số và AI phát triển, công nghệ có thể hỗ trợ sản xuất và kinh doanh, nhưng bản sắc văn hóa và tính sáng tạo là yếu tố làm nên giá trị khác biệt của sản phẩm thủ công.

Thời gian tới, hiệp hội đặt mục tiêu thúc đẩy chuyển đổi số, cải tiến công nghệ, mẫu mã, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, thu hút lực lượng trẻ kế thừa nghề truyền thống; triển khai hiệu quả Quyết định 801/QĐ-TTg (2021–2030) về bảo tồn và phát triển làng nghề và Chỉ thị 30/CT-TTg về phát triển công nghiệp văn hóa, trong đó thủ công mỹ nghệ là ngành mũi nhọn.

Trong khuôn khổ sự kiện, Ban tổ chức đã vinh danh 153 cá nhân, tập thể với các danh hiệu: Nghệ nhân Làng nghề Việt Nam, Nghệ nhân Văn hóa – Ẩm thực, Doanh nhân tiêu biểu, Gia tộc nghề truyền thống, Sản phẩm tinh hoa làng nghề, Thợ giỏi Làng nghề Việt Nam.