Đây là chia sẻ của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành tại hội thảo “Hoạt động bảo vệ tầng ozone hướng tới chuyển đổi xanh: Thúc đẩy hợp tác liên chính phủ, hợp tác công tư” do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức ngày 15/9, tại Hà Nội.
Việt Nam khẳng định dấu ấn trong hành trình bảo vệ tầng ozone toàn cầu
Thứ trưởng Lê Công Thành cho biết, từ cuối thập niên 1970, các nhà khoa học đã cảnh báo về hiện tượng suy giảm tầng ozone và phát hiện lỗ thủng tại Nam Cực lan rộng nhanh chóng. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc sử dụng các hóa chất trong sản xuất điều hòa không khí, thiết bị làm lạnh, xốp, chất cháy và kiểm dịch hàng hóa. Trước nguy cơ đó, năm 1985, Công ước Vienna về bảo vệ tầng ozone được thông qua, tiếp đó là Nghị định thư Montreal năm 1987. Đây được đánh giá là một trong những điều ước quốc tế về môi trường thành công nhất trong lịch sử.
Ông Lê Công Thành, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu khai mạc hội thảo. Ảnh: Nguyễn Hạnh
Thành công này được khẳng định bằng những con số cụ thể. Theo đó, sau hơn 40 năm triển khai, nhân loại đã loại trừ được 99% các chất làm suy giảm tầng ozone, đóng góp lớn cho sự phục hồi “lá chắn bảo vệ sự sống” trên trái đất. Hội đồng Đánh giá khoa học xác nhận, tầng ozone đang phục hồi và dự kiến trở lại mức của năm 1980 vào khoảng năm 2040. Nhờ nỗ lực chung, thế giới đã giảm phát thải khoảng 135 tỷ tấn CO₂ tương đương từ năm 1990 đến nay, đóng góp khoảng 25% vào mục tiêu hạn chế nhiệt độ toàn cầu tăng dưới 2°C. Đây là minh chứng rõ ràng rằng khoa học, chính sách và hợp tác quốc tế khi kết hợp sẽ tạo ra những hành động thành công to lớn, bảo vệ sức khỏe con người, hệ sinh thái và thúc đẩy phát triển bền vững.
Việt Nam đã tham gia Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal từ năm 1994. Trong hơn ba thập kỷ qua, với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Quỹ đa phương, Ngân hàng Thế giới, Chương trình Môi trường Liên hợp quốc và nhiều đối tác phát triển, Việt Nam đã nỗ lực triển khai đồng bộ các biện pháp kiểm soát và loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone như CFC, Halon, CTC, HCFC và Methyl Bromide, từng bước quản lý HFC theo lộ trình.
Việt Nam đã loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon, CTC từ ngày 1/1/2010; loại trừ HCFC-141b nguyên chất trong sản xuất xốp từ ngày 1/1/2015; chỉ cho phép sử dụng methyl bromide cho mục đích kiểm dịch nông nghiệp. Các hoạt động này đã góp phần quan trọng vào công tác bảo vệ tầng ozone, giảm phát thải khí nhà kính.
Nội dung bảo vệ tầng ozone đã được thể chế hóa trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 và nhiều văn bản dưới luật, như: Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone; Nghị định 45/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường; Thông tư 01/2022/TT-BTNMT hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường về ứng phó biến đổi khí hậu; Thông tư 20/2023/TT-BTNMT ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quản lý, thu gom, tái chế và xử lý các chất được kiểm soát.
Gần đây, Chính phủ tiếp tục ban hành Nghị định 119/2025/NĐ-CP nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và các bên liên quan trong quá trình thực hiện. Đồng thời, Việt Nam cũng đã xây dựng và áp dụng nhiều tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia bảo đảm an toàn trong sản xuất và sử dụng các chất được kiểm soát.
Theo thống kê của Ban Thư ký Ozone quốc tế, tính đến tháng 8/2025, Việt Nam đã đóng ngăn ngừa phát thải khoảng 240 triệu tấn CO₂ tương đương. Đây là một thành tựu nổi bật, minh chứng cho nỗ lực thực hiện Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal, đồng thời thể hiện đóng góp của Việt Nam trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính toàn cầu.
Đặt mục tiêu giảm hơn 11 triệu tấn CO₂, khẳng định cam kết Net Zero 2050
Ông Lê Công Thành cho hay, trong giai đoạn tới, thực hiện Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone và các chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát giai đoạn 2024-2045, Việt Nam dự kiến giảm trực tiếp hơn 11 triệu tấn CO₂ tương đương từ hoạt động tiêu thụ các chất HFC, tiếp tục khẳng định cam kết mạnh mẽ đồng hành cùng cộng đồng quốc tế trong thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: N.H
Các hoạt động bảo vệ tầng ozone của Việt Nam không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho việc khôi phục tầng ozone mà còn gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu quốc gia khác. Việc kiểm soát và loại trừ các chất này đã được lồng ghép trong lộ trình giảm phát thải quốc gia, hỗ trợ thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).
Quá trình chuyển đổi công nghệ, thu gom và tái chế môi chất lạnh cũng mở ra cơ hội tham gia thị trường trao đổi tín chỉ carbon, tiếp cận các cơ chế tài chính quốc tế và huy động thêm nguồn lực cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Hoạt động bảo vệ tầng ozone còn gắn liền với việc thúc đẩy chương trình làm mát bền vững, nâng cao hiệu quả năng lượng, đồng thời tạo nền tảng cho chuyển đổi xanh toàn diện, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế của Việt Nam.
Chia sẻ tại hội thảo, bà Tina Chondraki Birmpili, Trưởng Ban điều hành Quỹ đa phương thi hành Nghị định thư Montreal, nhấn mạnh: "Ngày Quốc tế Bảo vệ tầng ozone 2025 đánh dấu 40 năm Công ước Vienna, với chủ đề “Từ khoa học đến hành động toàn cầu”, đã khẳng định vai trò của tri thức khoa học trong việc định hướng chính sách và thúc đẩy hành động thiết thực".
Việt Nam là thành viên tích cực của tiến trình này từ năm 1995. Thông qua Quỹ đa phương, Việt Nam đã được hỗ trợ xây dựng khung pháp lý, nâng cao năng lực kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực. Tính đến nay, Quỹ đã phê duyệt 90 dự án cho Việt Nam với tổng trị giá khoảng 30 triệu USD, trong đó có nhiều chương trình quan trọng nhằm thực hiện sửa đổi Kigali về sử dụng năng lượng hiệu quả và công nghệ làm mát bền vững. Đây là những nỗ lực thiết thực vừa bảo vệ tầng ozone, vừa thúc đẩy tăng trưởng xanh.
“Chúng tôi đánh giá cao cam kết và những bước đi chủ động của Việt Nam trong hợp tác quốc tế, tin tưởng sự đồng hành bền chặt này sẽ tiếp tục mở ra một tương lai tốt đẹp hơn cho hành tinh”, bà Tina Chondraki Birmpili khẳng định.
Tại hội thảo, các đại biểu đã cùng nhau thảo luận về việc thực hiện Nghị định thư Montreal tại Việt Nam và đóng góp toàn cầu; thúc đẩy hợp tác liên chính phủ, công - tư trong bảo vệ tầng ozone và phát triển giải pháp làm mát bền vững; các công cụ hỗ trợ tuân thủ và triển khai Nghị định thư Montreal.
Bên cạnh đó, hội thảo còn có khu trưng bày giới thiệu công nghệ, sản phẩm lạnh - điều hòa tiên tiến, thân thiện môi trường, cùng hoạt động trình diễn công nghệ thu gom, tái chế môi chất lạnh.