Gần 10.000 đơn đăng ký bảo vệ nhãn hiệu tại thị trường quốc tế
Trong guồng quay hội nhập sâu rộng, bảo vệ nhãn hiệu tại thị trường quốc tế đã trở thành điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Số liệu từ Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho thấy, những tín hiệu tích cực khi số đơn đăng ký quốc tế nhãn hiệu qua Hệ thống Madrid (hệ thống nhãn hiệu quốc tế) có nguồn gốc Việt Nam liên tục tăng trong những năm gần đây.
Riêng năm 2024, cơ quan này tiếp nhận gần 10.000 đơn, xử lý khoảng 9.500 đơn và cấp văn bằng bảo hộ cho hơn 6.000 đơn đăng ký quốc tế có chỉ định Việt Nam, gấp đôi so với cách đây 10 năm. Đáng chú ý, số đơn Madrid có nguồn gốc từ Việt Nam đạt gần 350, tăng khoảng 3,5 lần so với cùng kỳ, đồng thời mở rộng phạm vi chỉ định lãnh thổ, có đơn chỉ định tới hơn 50 quốc gia.
Những thị trường được doanh nghiệp Việt ưu tiên gồm: Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc… Đáng chú ý, danh mục hàng hóa, dịch vụ đăng ký cũng ngày càng đa dạng, từ nông sản, thực phẩm đến mỹ phẩm, công nghệ và thiết bị y tế,… đều là những lĩnh vực có sức cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế của Việt Nam.
Nhiều thương hiệu Việt tiêu biểu ở Hoa Kỳ. Nguồn: Cục Hải quan
Dẫu vậy, theo các chuyên gia thương hiệu, bức tranh này chưa phản ánh đúng quy mô tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam, nhất là khi xuất khẩu đang đạt nhiều thành tựu với các mặt hàng chủ lực như điện tử, linh kiện, dệt may, giày dép. Lý do chính nằm ở nhận thức còn hạn chế về lợi ích của Hệ thống Madrid, sự e ngại trước quy trình, thủ tục và đặc biệt là gánh nặng chi phí.
Hơn hết, với nhiều doanh nghiệp, bảo hộ nhãn hiệu quốc tế vẫn bị xem như một lựa chọn, trong khi thực chất đây đã là yếu tố sống còn trong môi trường cạnh tranh toàn cầu, nơi chuỗi cung ứng dịch chuyển mạnh mẽ.
Một khảo sát do Sunrise IP phối hợp Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) thực hiện trên 398 chủ đơn, chủ bằng tại Việt Nam vừa được công bố mới đây cho thấy, chi phí đăng ký quốc tế nằm trong nhóm ba rào cản hàng đầu, cùng với thủ tục phức tạp và thiếu hiểu biết về hệ thống. Đơn đăng ký qua hệ thống Madrid do WIPO điều phối có thể tiêu tốn từ 653 CHF (khoảng 20 triệu đồng) trở lên, chưa kể phí dịch vụ và đại diện, là một con số đáng cân nhắc với các doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn ngân sách hạn chế.
Lối mở cho doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam
Trước thực tế đó, nhóm nghiên cứu của Sunrise IP đã đề xuất một lộ trình hỗ trợ mang tính đột phá nhằm tháo gỡ rào cản chi phí. Cụ thể, trong 3 - 5 năm đầu, tất cả các chủ đơn tại Việt Nam được đề xuất giảm tới 90% mức phí cơ bản của WIPO khi đăng ký qua Hệ thống Madrid. Tiếp theo, trong 3 - 5 năm kế tiếp, mức ưu đãi 50% sẽ áp dụng cho các SMEs hoặc cá nhân có số lượng đơn hạn chế, trước khi trở lại biểu phí chuẩn.
Theo bà Lê Phương Thảo, Giám đốc Sở hữu Trí tuệ Bình Minh, việc giảm 90% phí trong giai đoạn đầu là “cú hích” cần thiết để khối doanh nghiệp vừa và nhỏ mạnh dạn tiến ra thị trường quốc tế. Song song với ưu đãi cho chủ đơn, nhóm nghiên cứu cũng đưa ra cơ chế khuyến khích các đại diện sở hữu trí tuệ, lực lượng trung gian quan trọng trong việc khai thác hệ thống. Cụ thể, các đại diện sẽ được hưởng hoa hồng 5% nếu nộp từ 5 đến 20 đơn/năm và 10% nếu nộp trên 20 đơn. Cơ chế này vừa tăng động lực tư vấn tích cực hơn, vừa thúc đẩy dịch vụ bảo hộ nhãn hiệu quốc tế lan tỏa nhanh trong cộng đồng doanh nghiệp.
Bên cạnh hỗ trợ tài chính, yếu tố nhận thức cũng được xem là chìa khóa. Nghiên cứu đề xuất triển khai miễn phí dịch vụ hỗ trợ khai tờ khai, hướng dẫn sử dụng hệ thống e-Madrid bằng tiếng Việt, đồng thời tổ chức các hội thảo, chương trình truyền thông, đào tạo để SMEs hiểu rõ giá trị chiến lược của việc bảo hộ thương hiệu ra nước ngoài.
Trong bối cảnh thương hiệu trở thành tài sản vô hình có giá trị đặc biệt, việc chậm chân hoặc bỏ qua đăng ký bảo hộ quốc tế có thể khiến doanh nghiệp trả giá đắt, thậm chí mất thương hiệu vào tay đối thủ. Việt Nam hiện có hàng ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ giàu tiềm năng xuất khẩu, nhưng nếu rào cản chi phí không được gỡ bỏ kịp thời, cánh cửa bước ra thế giới qua hệ thống Madrid vẫn chỉ hé mở.
Theo đánh giá của Brand Finance, trong những năm gần đây, Thương hiệu Quốc gia Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc. Việt Nam không chỉ lọt vào Top 100 quốc gia có thương hiệu mạnh, mà còn là quốc gia có tốc độ tăng trưởng giá trị thương hiệu nhanh nhất thế giới trong giai đoạn 2019-2022. Giá trị thương hiệu của Việt Nam năm 2024 được xếp thứ 32/193 quốc gia được đánh giá, đạt 507 tỷ USD, tăng 1 bậc về thứ hạng và tăng 2% về giá trị so với năm 2023.