Gìn giữ cây chè quý, tạo sinh kế bền vững
Với diện tích 340ha, trong đó có 316ha đang cho thu hoạch, xã Đồng Phúc đứng trong top nhất, nhì địa phương có diện tích chè Shan tuyết lớn của tỉnh Thái Nguyên. Nhiều cây chè nơi đây có tuổi đời hàng trăm năm, gắn bó với đời sống đồng bào dân tộc như một phần ký ức, một nguồn sống lâu dài.
Cây chè Shan tuyết giúp bà con dân tộc thiểu số trên địa bàn xã Đồng Phúc, tỉnh Thái Nguyên tăng thu thập, giảm nghèo. Ảnh minh hoạ
Gia đình chị Nông Thị Thăm, thôn Nà Bay, đã gắn bó với cây chè Shan tuyết hơn 20 năm. Trên diện tích hơn 2ha, nhờ áp dụng kỹ thuật từ khâu đốn tỉa, bón phân, chăm sóc đúng quy trình, vườn chè của chị cho búp đều, chất lượng ổn định. Chị chia sẻ, giống chè Shan tuyết hợp khí hậu địa phương, sức chống chịu tốt nên cây phát triển đều. Toàn bộ nguyên liệu tươi của gia đình được hợp tác xã bao tiêu nên chúng tôi yên tâm đầu tư chăm sóc, nâng năng suất và chất lượng.
Không chỉ riêng gia đình chị Thăm, nhiều hộ dân trong xã cũng đã thay đổi tập quán canh tác, áp dụng các quy trình sản xuất an toàn như hữu cơ, VietGAP. Cùng với đó, các hợp tác xã địa phương đóng vai trò cầu nối, vừa bao tiêu sản phẩm vừa chế biến, nâng giá trị cây chè. Hiện xã Đồng Phúc có 4 hợp tác xã chuyên chế biến và tiêu thụ chè Shan tuyết, giúp bà con có đầu ra ổn định, thu nhập cải thiện rõ rệt.
Một điển hình là Hợp tác xã rượu men lá Bằng Phúc, thôn Nà Pài, vốn nổi tiếng với sản phẩm rượu truyền thống, nay đã mở rộng sang chế biến chè Shan tuyết. Hợp tác xã liên kết với 25 hộ dân, phát triển 6ha vùng nguyên liệu, vừa tạo việc làm, vừa nâng giá trị sản phẩm. Sản phẩm Trà Shan tuyết Tô Hoài của hợp tác xã đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh năm 2024, đây là một dấu mốc quan trọng để thương hiệu chè Đồng Phúc tiến xa hơn. Anh Tô Hữu Hoài, thành viên hợp tác xã, bày tỏ, chúng tôi luôn coi trọng chất lượng, đổi mới bao bì, quảng bá sản phẩm. Hợp tác xã mong muốn được hỗ trợ thêm vốn, kỹ thuật và máy móc chế biến hiện đại để nâng tầm giá trị cây chè, tạo sinh kế bền vững cho bà con.
Đầu tư dài hạn, hướng tới cây “tỷ USD”
Nhận rõ vai trò kinh tế, xã hội của chè Shan tuyết, chính quyền xã Đồng Phúc và tỉnh Thái Nguyên đã có nhiều nỗ lực đồng bộ. Xã đang triển khai đề tài khoa học về bảo tồn cây chè Shan tuyết, do Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh chủ trì, nhằm giữ gìn nguồn gen quý và quảng bá rộng rãi hình ảnh cây chè địa phương.
Người dân Đồng Phúc trồng mới chè Shan tuyết nhằm bảo tồn giống chè quý. Ảnh: Báo Thái Nguyên
Theo đại diện UBND xã Đồng Phúc, xã tiếp tục vận động bà con áp dụng kỹ thuật nâng cao năng suất, đồng thời huy động các nguồn lực hỗ trợ hợp tác xã và doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu, xây dựng thương hiệu chè Shan tuyết, cải thiện thu nhập cho người dân.
Ở tầm chiến lược, tỉnh Thái Nguyên vừa quyết định đầu tư hơn 500 tỷ đồng giai đoạn 2025-2030 để đưa cây chè thành “cây tỷ USD”. Các nội dung hỗ trợ bao gồm: Trồng mới, chứng nhận VietGAP và hữu cơ, cấp mã số vùng trồng, ứng dụng công nghệ tưới thông minh, hỗ trợ máy móc chế biến, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại gắn sản phẩm với du lịch sinh thái. Người dân trồng chè được hỗ trợ 100% chi phí giống, 70% phân bón, đồng thời được cấp kinh phí chứng nhận tiêu chuẩn sản xuất an toàn.
Thành lập hợp tác xã để liên kết cung, cầu và chế biến sâu sản phẩm cũng giúp người dân Đồng Phúc tăng giá trị sản phẩm chè. Ảnh minh hoạ
Chính sách này được bà con hưởng ứng nhiệt tình, bởi không chỉ giúp tăng năng suất và chất lượng, mà còn tạo ra những sản phẩm chè có giá trị cao, dễ tiếp cận thị trường trong và ngoài nước. Thái Nguyên phấn đấu đạt mục tiêu đến năm 2030 tổng giá trị từ cây chè đạt 25.000 tỷ đồng, trong đó cây chè Shan tuyết đóng góp một phần sức lực, sẽ không chỉ là “cây giảm nghèo” cho đồng bào dân tộc thiểu số tại vùng cao Đồng Phúc mà còn góp phần củng cố vị thế chè Thái Nguyên.
Cây chè Shan tuyết tại Đồng Phúc đang phát triển mạnh mẽ với sự vào cuộc đồng bộ từ người dân, hợp tác xã, chính quyền xã và tỉnh. Từ những búp chè ngậm sương trên sườn núi, nay sản phẩm Shan tuyết đã trở thành thương hiệu, tạo thu nhập ổn định, mở ra con đường giảm nghèo bền vững cho bà con dân tộc nơi vùng đất này.
Nhờ liên kết dưới mô hình hợp tác xã, người dân xã Đồng Phúc đã tối ưu hoá được chuỗi cung - cầu, phát triển chế biến sâu giúp chè Shan tuyết đạt giá trị cao hơn, mang lại thu nhập tốt hơn cho bà con dân tộc thiểu số trên địa bàn.