Việc hoàn thiện chính sách thuế theo hướng minh bạch, hiện đại đang được đẩy mạnh, trong đó chuyển hộ kinh doanh sang phương thức kê khai được xác định là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và bảo đảm công bằng giữa các chủ thể kinh doanh. Xung quanh lộ trình này, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Tiến Minh, Phó Trưởng Thuế TP. Hà Nội.
Tăng tốc hỗ trợ hộ kinh doanh kê khai thuế
- Thưa ông, cùng với chiến dịch cao điểm 60 ngày, Cục Thuế TP. Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp, hội nghị, hội thảo cũng như tăng cường vai trò của thuế cơ sở. Đến thời điểm này, với sự hỗ trợ đó, các hộ kinh doanh trên địa bàn Hà Nội đã sẵn sàng cho việc thực hiện kê khai thuế từ ngày 1/1/2026 hay chưa?
Ông Nguyễn Tiến Minh: Cùng với việc triển khai chiến dịch cao điểm 60 ngày đêm hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh, Cục Thuế TP. Hà Nội đã đồng thời triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh sẵn sàng chuyển sang phương thức kê khai từ 1/1/2026. Trên địa bàn thành phố, hàng loạt hội nghị, hội thảo đã được tổ chức; hệ thống thuế cơ sở được huy động vào cuộc để trực tiếp hỗ trợ, hướng dẫn hộ kinh doanh.
Một điểm mới rất quan trọng là Hà Nội đã thành lập Ban Chỉ đạo về chuyển đổi phương thức quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, do Phó Chủ tịch UBND thành phố làm Trưởng ban, với sự tham gia của lãnh đạo các sở, ngành liên quan. Có thể nói, đây là sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị nhằm tạo thuận lợi tối đa cho người nộp thuế.
Ông Nguyễn Tiến Minh, Phó Trưởng Thuế TP. Hà Nội. Ảnh: Thanh Tuấn
Bên cạnh việc triển khai các giải pháp theo chỉ đạo, Cục Thuế TP. Hà Nội còn chủ động xây dựng nhiều kênh giao lưu, hỗ trợ người dân ở cả ba cấp, đặc biệt là cấp cơ sở; tăng cường tiếp xúc trực tiếp với hộ kinh doanh trên từng địa bàn; kịp thời tiếp nhận và giải đáp các vướng mắc phát sinh trong quá trình chuẩn bị chuyển đổi.
Hiện nay, Hà Nội cũng đang xây dựng và đưa vào vận hành thử nghiệm một ứng dụng hỗ trợ kê khai thuế ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Ứng dụng này đã được ra mắt phiên bản trải nghiệm, cho phép hộ, cá nhân kinh doanh tương tác trực tiếp với AI bằng giọng nói. Thông qua đó, AI sẽ hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh thực hiện kê khai thuế dễ dàng. Đồng thời, hệ thống chat bot có thể tư vấn về quyền lợi, nghĩa vụ và đánh giá mức độ sẵn sàng của từng hộ, cá nhân.
Chúng tôi cũng đã xây dựng các tiêu chí đánh giá mức độ sẵn sàng của hộ, cá nhân kinh doanh theo từng cấp độ. Trên cơ sở đó, với khoảng 40.000 hộ đã được khảo sát, bước đầu cho thấy các hộ có doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế đã hiểu khá rõ về chính sách thuế, quản lý thuế, thời hạn kê khai; nhiều hộ đã cài đặt các ứng dụng thuế và được cán bộ thuế trực tiếp hỗ trợ.
Đối với các hộ thuộc diện phải kê khai, nộp thuế, chúng tôi đang đánh giá mức độ sẵn sàng trên cơ sở sự đồng thuận với cơ quan thuế, việc cài đặt và sử dụng các ứng dụng, cũng như việc được các nhà cung cấp giải pháp giới thiệu phần mềm, công cụ hỗ trợ kê khai. Riêng đối với các hộ có doanh thu lớn, thuộc nhóm trên 3 tỷ đồng và thực hiện kê khai theo hóa đơn, cơ quan thuế sẽ tiếp tục có hướng dẫn cụ thể để các hộ kinh doanh yên tâm thực hiện.
Kê khai thuế hướng tới minh bạch
- Có ý kiến cho rằng, khi chuyển sang kê khai, nếu hộ kinh doanh chỉ thanh toán bằng tiền mặt và không chuyển khoản, cơ quan thuế sẽ khó kiểm soát doanh thu. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào và cơ quan thuế có cách nào để xác định doanh thu hay không?
Ông Nguyễn Tiến Minh: Chúng tôi là luôn ưu tiên tuyên truyền, hướng dẫn để người dân thực hiện đúng chính sách pháp luật, qua đó tránh các rủi ro pháp lý không đáng có. Thực tế, cơ quan thuế hiện nay có đầy đủ các nguồn dữ liệu để thực hiện đối chiếu chéo, bao gồm dữ liệu từ sàn thương mại điện tử, trung gian thanh toán, đơn vị vận chuyển, hóa đơn điện tử, cũng như dữ liệu từ các doanh nghiệp bán hàng cho hộ kinh doanh…
Từ hoàn thiện chính sách đến hỗ trợ thực thi, hộ kinh doanh đang từng bước được chuẩn bị để chuyển sang phương thức kê khai thuế. Ảnh minh họa
Trong trường hợp phát hiện dấu hiệu rủi ro thông qua các nguồn thông tin này, cơ quan thuế hoàn toàn có cơ sở dữ liệu để kiểm soát và xác định doanh thu. Chúng tôi mong muốn những hộ kinh doanh còn băn khoăn sẽ chủ động phối hợp, bởi với những trường hợp đã được tuyên truyền, nhắc nhở nhưng vẫn cố tình vi phạm thì rủi ro pháp lý rất lớn.
- Có trường hợp một số hộ kinh doanh sử dụng tài khoản của người thân, chia nhỏ dòng tiền để né thuế. Cơ quan thuế nhìn nhận vấn đề này ra sao, thưa ông?
Ông Nguyễn Tiến Minh: Đây là những nghiệp vụ mà cơ quan thuế đã và đang nhận diện trong quá trình quản lý. Với hệ thống dữ liệu hiện nay, việc chia nhỏ dòng tiền hay sử dụng tài khoản đứng tên người khác không phải là giải pháp an toàn. Khi có dấu hiệu bất thường, cơ quan thuế sẽ sử dụng các nguồn dữ liệu liên quan để phân tích, đánh giá và xử lý theo quy định.
- Khi việc kiểm soát doanh thu được thực hiện chặt chẽ hơn, ông đánh giá thế nào về tác động của việc chuyển sang kê khai đối với nguồn thu ngân sách?
Ông Nguyễn Tiến Minh: Chúng tôi cho rằng, mục tiêu chính của việc chuyển đổi từ phương thức khoán sang kê khai không phải là đặt nặng vấn đề tăng thu ngân sách. Mục tiêu cốt lõi là hỗ trợ để minh bạch hóa hoạt động kinh doanh, minh bạch trong thực hiện nghĩa vụ thuế và tạo sự công bằng giữa các lĩnh vực, các thành phần kinh tế. Khi việc kê khai được thực hiện đúng bản chất, nguồn thu ngân sách sẽ phản ánh đúng thực tế.
Xin cảm ơn ông!
Việc chuyển đổi hình thức kê khai thuế hướng tới minh bạch hóa hoạt động kinh doanh, nâng cao tính tuân thủ và bảo đảm công bằng thuế. Qua đó, tạo nền tảng cho nguồn thu ngân sách bền vững.