Tiến trình cải cách chính sách thuế đang được Việt Nam thúc đẩy theo hướng minh bạch, hiện đại và tiệm cận thông lệ quốc tế, trong đó việc chuyển hộ kinh doanh sang phương thức kê khai được xem là bước đi quan trọng nhằm tạo môi trường kinh doanh công bằng, bền vững. Để làm rõ những định hướng chính sách và giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi này, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam.
Tăng tốc hỗ trợ hộ kinh doanh
- Thưa bà, thời điểm chính thức chuyển sang phương pháp kê khai đã cận kề. Với sự hỗ trợ của ngành thuế, cũng như việc tổ chức nhiều hội thảo và sự vào cuộc của các đơn vị cung cấp giải pháp, đến thời điểm này, bà đánh giá nhận thức của các hộ kinh doanh về việc kê khai thuế như thế nào?
Bà Nguyễn Thị Cúc: Chúng ta đều biết rằng thời điểm chuyển đổi đang đến rất gần và bắt đầu từ ngày 1/1/2026 sẽ chính thức áp dụng phương thức quản lý mới. Trong giai đoạn nước rút này, cơ quan thuế cùng với các đơn vị cung cấp giải pháp phần mềm, ngân hàng, các đơn vị tư vấn thuế, công ty dịch vụ kế toán… đang tập trung cao độ để hỗ trợ, giúp các hộ, cá nhân kinh doanh hiểu rõ và sẵn sàng chuyển đổi.
Gần đây nhất, Thuế thành phố Hà Nội đã tiến hành lấy ý kiến của các hộ, cá nhân kinh doanh về mức độ sẵn sàng sau khi đã được giải đáp, hướng dẫn thông qua các hội thảo. Qua đó cho thấy, nhận thức của các hộ, cá nhân kinh doanh đã có sự chuyển biến rõ rệt, họ tự tin hơn, vững vàng hơn và yên tâm hơn trước thời điểm chuyển giao sắp tới.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam. Ảnh: Thanh Tuấn
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định của Chính phủ hướng dẫn chính sách thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh. Trong dự thảo này, các ngưỡng doanh thu được phân tích rất rõ: Doanh thu từ 500 triệu đồng trở xuống; từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng; từ trên 1 tỷ đến 3 tỷ đồng… Căn cứ vào những hướng dẫn cụ thể này, các hộ, cá nhân kinh doanh có thêm cơ sở để yên tâm từ khâu đăng ký thuế, kê khai thuế, chuyển đổi sang hóa đơn điện tử, thực hiện theo phương thức quản lý mới, thậm chí tiến tới chuyển đổi thành doanh nghiệp.
- Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi vừa được thông qua với nhiều quy định mới, trong đó nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên 500 triệu đồng. Bà đánh giá thế nào về sự lắng nghe của Chính phủ nhằm hỗ trợ hộ kinh doanh?
Bà Nguyễn Thị Cúc: Trong đợt sửa đổi lần này, có hai luật rất quan trọng là Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Quản lý thuế, cùng với Luật Thuế giá trị gia tăng và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp đã được thông qua và có hiệu lực.
Khi triển khai thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân, đã có rất nhiều ý kiến băn khoăn liên quan đến ngưỡng doanh thu miễn thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh. Bởi trước thời điểm này, trong suốt nhiều năm, doanh thu miễn thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân của hộ kinh doanh chỉ ở mức 100 triệu đồng/năm.
Theo Luật Thuế giá trị gia tăng có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, ngưỡng doanh thu miễn thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân được nâng lên 200 triệu đồng, nhưng chỉ áp dụng từ ngày 1/1/2026. Việc một đạo luật chưa kịp áp dụng đã tiếp tục sửa đổi ngay khiến không ít ý kiến băn khoăn, thắc mắc về tính ổn định của chính sách.
Chính sách thuế được hoàn thiện theo hướng phù hợp thực tiễn, giúp hộ kinh doanh giảm áp lực, nâng cao tính tuân thủ khi chuyển sang kê khai. Ảnh minh họa
Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng Bộ Tài chính cũng như các thành viên Chính phủ đã rất thấu hiểu và chia sẻ với thực tiễn đời sống và mong muốn của người dân. Vì vậy, trong dự thảo sửa đổi lần này, ngưỡng doanh thu miễn thuế đã được điều chỉnh mạnh mẽ, từ 100 triệu đồng lên 500 triệu đồng.
Theo tôi, đây là một sự hỗ trợ rất lớn trong quá trình xây dựng chính sách thuế và thể hiện rõ nỗ lực của Chính phủ. Khi ngưỡng doanh thu được nâng lên, số người phải nộp thuế trực tiếp có thể giảm, nhưng bù lại, khi mức điều tiết phù hợp hơn, tính tuân thủ và tự giác sẽ được nâng cao. Khi đó, nguồn thu ngân sách không những không giảm mà còn có thể tăng lên cùng với sự phát triển của nền kinh tế.
Minh bạch tài khoản kinh doanh
- Một thực trạng đáng chú ý hiện nay là nhiều hộ kinh doanh sử dụng tài khoản cá nhân để giao dịch kinh doanh, lẫn với chi tiêu hằng ngày, dẫn đến nhập nhèm doanh thu. Theo bà, có cần cảnh báo và tách bạch tài khoản giao dịch hay không?
Bà Nguyễn Thị Cúc: Về nguyên tắc, trước đây, các hộ, cá nhân kinh doanh và doanh nghiệp đều có thể sử dụng nhiều tài khoản, nhưng các tài khoản này phải đăng ký, thông báo với cơ quan thuế. Tuy nhiên, trong quá trình cải cách thủ tục, quy định về tài khoản của hộ, cá nhân kinh doanh có thay đổi, dẫn đến tình trạng một số cá nhân sử dụng tài khoản cá nhân để giao dịch kinh doanh, thậm chí mở nhiều hộ kinh doanh để né thuế.
Chính vì vậy, trong dự thảo lần này, hộ, cá nhân kinh doanh phải đăng ký tài khoản thanh toán phục vụ hoạt động kinh doanh với cơ quan thuế. Thông qua đó, cơ quan thuế có thể kiểm tra, kiểm soát, đảm bảo tính minh bạch, công bằng.
Quan điểm cá nhân tôi cho rằng các hộ, cá nhân kinh doanh nên cân nhắc và chủ động thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình. Nghĩa vụ thuế đã được quy định trong pháp luật. Đối với hoạt động bán hàng, mức thuế khoảng 1,5% là không lớn. Nếu tuân thủ đầy đủ, hộ kinh doanh vừa thực hiện đúng trách nhiệm pháp lý, vừa có sự đóng góp cho gia đình, cho cộng đồng, cho xã hội và cho quê hương.
Ngược lại, nếu trốn thuế, có thể trước mắt sẽ thấy lợi ích, nhưng khi vướng vào vòng lao lý, hậu quả sẽ rất nặng nề. Khi đó, những giá trị mà người kinh doanh mong muốn mang lại cho gia đình hay niềm tự hào cho quê hương có thể lại trở thành nỗi đau và sự day dứt kéo dài.
Chúng tôi cũng mong muốn các hộ, cá nhân kinh doanh cố gắng tuân thủ nghĩa vụ thuế, đồng thời cơ quan thuế tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý theo hướng minh bạch, rõ ràng, thuận lợi và dễ thực hiện. Hiện nay, việc khai thuế và nộp thuế đã được thực hiện hoàn toàn bằng phương thức điện tử, không cần tiếp xúc trực tiếp, có thể thực hiện 24/7. Theo quy định mới, gần như không còn cơ chế thuế khoán; tất cả đều là tự khai, tự tính, tự nộp và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật. Vì vậy, chúng tôi tin rằng mức độ tuân thủ thuế của hộ, cá nhân kinh doanh sẽ ngày càng được nâng cao.
Xin cảm ơn bà!
Việc chuyển sang phương thức kê khai là bước đi tất yếu nhằm nâng cao tính minh bạch và công bằng trong quản lý thuế. Chính sách nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên 500 triệu đồng thể hiện rõ sự lắng nghe, chia sẻ của Chính phủ đối với hộ kinh doanh. Khi mức điều tiết phù hợp, tính tuân thủ và tự giác sẽ được nâng cao, qua đó không làm giảm mà còn có thể gia tăng nguồn thu ngân sách cùng với sự phát triển của nền kinh tế.