Ưu tiên chuyển giao công nghệ cao
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, ngày 21/11, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.
Đại biểu Dương Khắc Mai - đoàn Lâm Đồng.
Trao đổi về các chính sách ưu tiên, khuyến khích chuyển giao công nghệ, đại biểu Dương Khắc Mai - đoàn Lâm Đồng thông tin, dự thảo nhấn mạnh ưu tiên chuyển giao công nghệ cao, công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ xanh, các dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm, dự án phục vụ quốc phòng, an ninh, phát triển vùng có điều kiện kinh tế khó khăn, đặc biệt khó khăn.
"Đây là định hướng đúng, tuy nhiên danh mục các loại công nghệ tại Điều 9 được liệt kê rất dài, chi tiết trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, nếu quy định quá chi tiết khả năng lạc hậu rất lớn, từ đó làm cho dự thảo luật khó có tính ổn định lâu dài" - ông Mai nói.
Đại biểu đoàn Lâm Đồng đề nghị, chỉ nên quy định theo nhóm tiêu chí mang tính nguyên tắc như công nghệ gây rủi ro lớn cho môi trường, sức khỏe con người thì thuộc diện hạn chế hoặc cấm. Công nghệ tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải; công nghệ năng suất, chất lượng; khả năng cạnh tranh thì thuộc diện khuyến khích.
Đồng thời, giao cho Chính phủ ban hành cập nhật định kỳ danh mục công nghệ khuyến khích chuyển giao, hạn chế chuyển giao, cấm chuyển giao. Danh mục này được thiết kế đồng bộ với các danh mục ngành, nghề ưu đãi, ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh trong dự án Luật Đầu tư để tránh trùng lập, mâu thuẫn.
Liên quan đến quyền chuyển giao công nghệ và góp vốn bằng công nghệ, đại biểu cơ bản tán thành việc làm rõ hơn quyền chủ sở hữu và người có quyền sử dụng công nghệ cũng như mở rộng hình thức góp vốn bằng công nghệ.
Tuy nhiên, dự thảo chưa phân biệt đầy đủ giữa công nghệ được bảo hộ, giữa quyền sở hữu và công nghệ không thuộc các đối tượng bảo hộ như bí quyết kỹ thuật, bí quyết kinh doanh. Nếu không làm rõ sẽ khó xử lý và xảy ra tranh chấp về nguồn gốc và quyền của chủ thể.
Vì vậy, ông Mai đề nghị bổ sung một khoản quy định theo hướng: Đối với công nghệ không được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, bên chuyển giao phải có tài liệu chứng minh nguồn gốc và quyền sở hữu hợp pháp như quyết định giao nhiệm vụ, hợp đồng nghiên cứu, biên bản nghiệm thu, tài liệu nghiên cứu.
Dự thảo cần quy định rõ cơ chế đối với trường hợp đồng sở hữu công nghệ, bảo đảm việc chuyển giao chỉ được thực hiện khi có sự đồng thuận của tất cả các đồng sở hữu, tránh tranh chấp về sau.
Đại biểu cũng tán thành và đánh giá cao việc dự thảo dành điều khoản để đảm bảo quản lý chặt chẽ tài sản công nghệ có nguồn gốc ngân sách nhà nước, yêu cầu thẩm định, đánh giá trong một số trường hợp.
Song, nếu áp dụng cứng nhắc mọi giao dịch góp vốn bằng công nghệ có vốn nhà nước đều phải tổ chức thẩm định giá, trong khi chưa phân loại quy mô, mức độ rủi ro rất dễ tạo thêm thủ tục kéo dài thời gian, đặc biệt với các dự án nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo...
Ngược lại, với các giao dịch giữa các chủ thể, dự thảo cho phép các bên tự thỏa thuận giá trị công nghệ góp vốn nhưng không kèm theo cơ chế hậu kiểm, dễ phát sinh hành vi nâng khống giá trị công nghệ để chuyển giá và trốn thuế. Do đó, đề nghị sửa đổi, bổ sung theo hướng phân loại đối với các trường hợp sử dụng vốn Nhà nước, vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cần quy định rõ ngưỡng giá trị, lĩnh vực bắt buộc thẩm định giá.
Tạo hành lang pháp lý minh bạch
Đại biểu Nguyễn Văn Huy - đoàn Hưng Yên cho rằng, tại khoản 3 Điều 8, dự thảo quy định công nghệ sử dụng góp vốn trong dự án có vốn nhà nước phải được thẩm định giá và xác nhận quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hợp pháp trước khi góp vốn.
Đại biểu Nguyễn Văn Huy - đoàn Hưng Yên.
Đây là một quy định mang tính then chốt về quản lý tài sản công nghệ trong các dự án đầu tư có sử dụng vốn nhà nước, thể hiện đúng tinh thần quản lý chặt chẽ tài sản công. Tuy nhiên, ở quy định này chưa xác định rõ tiêu chí, phương pháp, thẩm quyền thẩm định giá công nghệ, dễ gây lúng túng khi triển khai thực hiện và sẽ kéo dài tiến độ các dự án.
Do vậy, để tăng tính minh bạch và tránh thất thoát tài sản công; nâng cao trách nhiệm của chủ thể tham gia thẩm định giá, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần quy định rõ thời điểm thẩm định giá là trước khi phê duyệt dự án hay là trước khi ký hợp đồng góp vốn.
Về căn cứ thẩm định thì theo giá thị trường, giá chi phí hình thành hay giá trị kinh tế dự kiến. Trường hợp công nghệ chưa được bảo hộ hoặc đang tranh chấp quyền sở hữu phải khẳng định rõ không được quy định sử dụng, không được góp vốn, không được sử dụng để góp vốn cho đến khi hoàn tất xác lập quyền hợp pháp.
Việc bổ sung quy định cho phép góp vốn bằng công nghệ không chỉ tạo hành lang pháp lý minh bạch cho hoạt động đổi mới sáng tạo mà còn mở ra cơ chế huy động và chuyển hóa tri thức thành nguồn lực phát triển.
"Đây là bước hoàn thiện quan trọng để thúc đẩy thị trường khoa học, công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và góp phần xây dựng nền kinh tế số hiện đại" - đại biểu Nguyễn Văn Huy nhấn mạnh.
Kiểm soát chất lượng công nghệ nhập khẩu
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn TP Hồ Chí Minh tán thành cao với sự cần thiết sửa đổi Luật Chuyển giao công nghệ, kiến tạo thị trường khoa học và công nghệ quốc gia.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn TP Hồ Chí Minh.
Về tiêu chí xác định công nghệ mới và công nghệ xanh tại khoản 2 Điều 21, đại biểu cho rằng, việc bổ sung các khái niệm "công nghệ mới" và "công nghệ xanh" tại khoản 2 Điều 1 là cần thiết. Song, định nghĩa về công nghệ mới là chưa ứng dụng phổ biến tại Việt Nam, có nguy cơ tạo ra kẽ hở pháp lý cho việc nhập khẩu công nghệ đã lỗi thời trên thế giới.
Đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung tiêu chí định lượng rõ ràng, yêu cầu công nghệ mới phải đạt trình độ tiên tiến theo chuẩn khu vực hoặc thế giới và công nghệ xanh phải dựa trên các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hoặc tiêu chuẩn ISO để bảo đảm tính minh bạch, tránh tùy tiện và kiểm soát chất lượng công nghệ nhập khẩu.
Về bảo đảm giá trị công nghệ góp vốn bằng vốn Nhà nước, tại Điều 8, đại biểu bày tỏ, quy định định giá công nghệ góp vốn là đột phá, nhưng đối với dự án có sử dụng vốn Nhà nước tại khoản 3 Điều 8 thì việc thẩm định giá trị công nghệ là quan trọng để tránh thất thoát ngân sách và bảo toàn vốn. Đề nghị Ban soạn thảo xem xét quy định chi tiết, chặt chẽ về phương pháp thẩm định giá công nghệ, nhằm bảo đảm giá trị công nghệ góp vốn được xác định chính xác, phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý tài chính nhà nước.
Đại biểu Quốc hội kỳ vọng, dự thảo luật khi được ban hành sẽ tạo ra hành lang pháp lý vững chắc, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động chuyển giao công nghệ phục vụ công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.