Dự án Luật Thương mại điện tử: Thúc đẩy phát triển kinh tế số, kích cầu tiêu dùng

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua dự án Luật Thương mại điện tử. Đây là dự án Luật bao quát cả thương mại trong nước và xuyên biên giới, được xây dựng trên cơ sở kinh nghiệm thực tiễn, tham khảo quốc tế và ý kiến của nhiều bên liên quan, cho thấy nỗ lực lớn của cơ quan chủ trì trong việc “gỡ nút thắt” cho thương mại số Việt Nam.

Nỗ lực từ một đạo luật khó

Đại biểu Lê Hoàng Anh – ĐBQH tỉnh Gia Lai, Ủy viên Chuyên trách Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội trong phiên thảo luận tại Tổ vào chiều ngày 3/11, đã đánh giá cao nỗ lực của cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật Thương mại điện tử.

Ông Lê Hoàng Anh cho biết trong quá trình xây dựng, Bộ Công Thương đã tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm để tham vấn ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học và các đối tượng chịu tác động. “ Chúng tôi cũng được tiếp cận, được lắng nghe và thu thập các thông tin”- ông cho biết.

Theo ông, đây là một đạo luật hết sức cần thiết nhằm quản lý hoạt động thương mại trong môi trường số, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, chống thất thu thuế, đồng thời tạo nền tảng pháp lý minh bạch, vững chắc cho sự phát triển của nền kinh tế số, lĩnh vực được xác định sẽ giữ vai trò ngày càng quan trọng trong cơ cấu kinh tế quốc gia.

Chia sẻ bên lề phiên thảo luận tại Tổ với phóng viên, đại biểu Nguyễn Thành Công, Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho biết, đây là một Luật được xây dựng mới, với mục tiêu hoàn thiện khung pháp lý về thương mại điện tử, thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng về thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số, các mô hình kinh tế mới, kinh doanh dựa trên công nghệ và nền tảng số; đẩy mạnh phát triển thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng, đa dạng hóa các kênh phân phối, phát triển mạnh các nền tảng số, thương mại điện tử… được xác định tại các văn kiện, nghị quyết của Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, mà gần đây nhất là Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Dự thảo Luật hướng tới bảo đảm tính đầy đủ, đồng bộ, tính thống nhất, minh bạch và khả thi, phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số toàn diện, thương mại điện tử phát triển với tốc độ nhanh chóng, phức tạp về loại hình, hình thức giao dịch, mua bán trên nền tảng số.

Đồng thời, điều tiết mối quan hệ của các chủ thể có liên quan tham gia vào hoạt động thương mại điện tử, xác định trách nhiệm liên đới của các chủ thể, kiểm soát hàng giả, hàng cấm, hàng kém chất lượng, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, công tác quản lý thuế, vấn đề về bảo vệ môi trường, phát triển thương mại điện tử xanh và bền vững.

Đại biểu Nguyễn Thành Công nhấn mạnh: “Dự án Luật có tác động sâu rộng đến hoạt động của người dân và doanh nghiệp, cơ quan chủ trì soạn thảo đã hết sức nỗ lực xây dựng dự án Luật trên cơ sở kinh nghiệm thực tiễn công tác quản lý hoạt động thương mại điện tử thời gian qua, thực hiện Nghị định của Chính phủ, tham khảo chọn lọc kinh nghiệm lập pháp quốc tế”.

Công khai, minh bạch thông tin của chủ thể hoạt động thương mại điện tử

Theo đại biểu, một trong những vấn đề cốt lõi hiện nay là niềm tin của người dân khi giao dịch mua bán trên môi trường điện tử. Khi có niềm tin, thương mại điện tử mới có thể phát triển bền vững và lành mạnh.

Dự thảo Luật đang thiết kế các quy định theo hướng làm rõ trách nhiệm của chủ quản từng loại hình nền tảng thương mại điện tử và phạm vi liên đới chịu trách nhiệm với các chủ thể khác có liên quan trong giao dịch thương mại điện tử trên nền tảng đó. Trong đó có trách nhiệm xác định chủ thể và phạm vi trách nhiệm của các bên đối với trường hợp xảy ra thiệt hại cho người tiêu dùng.

“Việc phân định rõ ràng trách nhiệm của các bên sẽ là một bước quan trọng để bảo đảm quyền lợi của người tiêu dùng”- đại biểu tỉnh Ninh Bình nhấn mạnh.

Liên quan đến thương mại điện tử xuyên biên giới, theo đại biểu Nguyễn Thành Công, dự án Luật Thương mại điện tử cần được tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện theo nguyên tắc quy định rõ những điều kiện, trách nhiệm với mức độ phù hợp đối với chủ quản nền tảng là tổ chức, cá nhân nước ngoài, chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới không có hiện diện tại Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam, người bán nước ngoài có hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam.

“Mục tiêu là vừa bảo đảm tạo lập môi trường đầu tư hấp dẫn, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đến Việt Nam nhưng đồng thời cũng phải bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo đảm công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại điện tử, chống thất thu thuế, kiểm soát chất lượng, nguồn gốc xuất xứ sản phẩm, hàng hóa xâm nhập vào thị trường Việt Nam, bảo vệ sản xuất trong nước trên cơ sở tuân thủ các cam kết quốc tế, bảo đảm tạo lập môi trường cạnh tranh, lành mạnh, bình đẳng, hài hòa về lợi ích giữa các chủ thể là chủ quản nền tảng”- đại biểu Nguyễn Thành Công thông tin.

Để thực hiện các mục tiêu nêu trên không chỉ thông qua quy định tại Luật Thương mại điện tử mà còn cần tiến hành đồng bộ nhiều cơ chế, biện pháp, chính sách khác về quản lý thuế, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, về hải quan, về quản lý ngoại thương…

Theo đại biểu Nguyễn Thành Công, trong thời gian tới, Ủy ban Kinh tế và Tài chính sẽ chủ động, tích cực làm việc với cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan có liên quan để rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật Thương mại điện tử. Qua đó, bảo đảm các quy định của Luật mang tính bao quát, đầy đủ, khả thi trên nguyên tắc bảo đảm công khai minh bạch về thông tin, trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại điện tử, kiểm soát chất lượng, xuất xứ nguồn gốc hàng hóa. Đặc biệt, cùng các quy định của pháp luật khác có liên quan sẽ tạo khung pháp lý đầy đủ, bảo đảm quyền lợi chính đáng và hợp pháp của người tiêu dùng và doanh nghiệp, bảo đảm quyền và lợi ích của các bên có liên quan, tạo môi trường đầu tư kinh doanh công bằng, bình đẳng, kiến tạo không gian mở, linh hoạt để các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế tham tham gia vào và sáng tạo, phát triển, cạnh tranh lành mạnh theo quy định của pháp luật, phù hợp với tính chất đặc thù của thương mại điện tử và xu thế phát triển chung của thế giới.

Ngày 15/1/2025, Bộ Công Thương đã có văn bản gửi các bộ, ngành, tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức kinh tế, cá nhân, hiệp hội ngành nghề liên quan nhằm lấy ý kiến tham vấn chính sách. Ngày 2/6/2025, Bộ Công Thương đã thành lập Tổ soạn thảo dự án Luật Thương mại điện tử theo Quyết định số 1553/QĐ-BCT; ngày 17/6/2025 Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 176/NQ-CP và đã có Tờ trình số 536/TTr-CP ngày 19/6/2025 gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc đề xuất bổ sung xây dựng Luật Thương mại Điện tử vào Chương trình lập pháp của Quốc hội năm 2025.

Quá trình xây dựng Luật, Bộ Công Thương đã tổ chức đa dạng các hình thức lấy ý kiến góp ý: 01 hội nghị lấy ý kiến tham vấn chính sách, 03 hội nghị lấy ý kiến, 02 lần gửi lấy ý kiến bằng văn bản, 02 đăng tải lấy ý kiến rộng rãi trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ và Cổng pháp luật quốc gia. Riêng thành viên Tổ soạn thảo đã tổ chức 03 lần cuộc họp Tổ soạn thảo.