Việt Nam vượt nhiều chỉ tiêu giai đoạn 2021-2025
Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã đạt và vượt các chỉ tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo hằng năm do Quốc hội và Chính phủ giao. Theo đó, về tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều bình quân giảm 1,03%/năm đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao. Tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo bình quân giảm 6,7%/năm, vượt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao. Tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số bình quân giảm 4,45%/năm, đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao.
Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã đạt và vượt các chỉ tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo hằng năm do Quốc hội và Chính phủ giao. Ảnh: Minh họa
Có 19 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo được thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn, đạt 35%, vượt mục tiêu Quốc hội và Chính phủ giao (30%). Đến nay, có 03 huyện nghèo được công nghận thoát nghèo, dự kiến năm 2025 sẽ có thêm 19 huyện thoát nghèo (theo đăng ký của địa phương), đạt 30% theo mục tiêu Quốc hội, Chính phủ giao.
Tổng số hộ nghèo, hộ cận nghèo đầu kỳ là 2.393.332 hộ dự kiến cuối năm 2025 còn 1.256.197 hộ, đạt 52,49%, vượt 2,49% so với chỉ tiêu giảm 1/2 số hộ nghèo và hộ cận nghèo so với đầu kỳ theo chuẩn nghèo đa chiều của quốc gia. Đã triển khai trên 10.500 mô hình sinh kế, vượt xa mục tiêu hỗ trợ trên 1.000 mô hình theo kế hoạch.
Chương trình giảm nghèo bền vững tiếp tục được khẳng định là chủ trương lớn, đúng đắn, nhất quán và hợp lòng dân, góp phần hiện thực hóa các định hướng lớn của Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Quá trình triển khai đã từng bước đổi mới tư duy phát triển nông thôn và giảm nghèo theo hướng đa chiều, toàn diện, gắn kết giữa sản xuất, đời sống, môi trường và xã hội.
Chương trình đã góp phần cải thiện điều kiện sống, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân nông thôn, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, người nghèo và nhóm yếu thế; đồng thời, góp phần thu hẹp khoảng cách vùng miền và thúc đẩy phát triển bền vững.
TS. Nguyễn Viết Chức, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội (Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) nhận định, tiếng nói của người nghèo đã và đang được lắng nghe một cách nghiêm túc, lan tỏa đến mọi cơ quan, tổ chức của Đảng và Nhà nước. Chính nhờ vậy, chương trình xóa đói giảm nghèo của Việt Nam đã đạt những thành tựu được quốc tế ghi nhận, có thể nói là mang tính “ngoạn mục”. Đây không phải là sự tự khen, mà là sự khẳng định về tính đúng đắn, hiệu quả của chính sách.
Bên cạnh kết quả đạt được, vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Một số vùng khó khăn như Trung du, miền núi phía Bắc và Tây Nguyên tỷ lệ hộ nghèo giảm còn thấp so với bình quân chung cả nước. Ở nhiều địa phương, mô hình giảm nghèo đa chiều còn thiếu tính bền vững, chưa thực sự gắn với điều kiện thực tế, văn hóa bản địa và nhu cầu phát triển dài hạn. Một địa phương vùng sâu, vùng xa vẫn thiếu cơ sở hạ tầng thiết yếu, dịch vụ y tế, giáo dục, nước sạch, vệ sinh môi trường còn hạn chế; hạ tầng sản xuất, thương mại, logistics chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả sinh kế.
Giai đoạn 2026-2035 hướng tới giảm nghèo toàn diện, bền vững hơn
Sau 25 năm triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả quan trọng, tạo nền tảng cho giai đoạn tiếp theo. Từ năm 2026, một chương trình mới sẽ được xây dựng theo hướng tích hợp giữa giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới, nhằm toàn diện, hiệu quả và bền vững hơn.
Mục tiêu đặt ra đến năm 2035 gồm: thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 1,6 lần so với năm 2030 (khoảng 168 triệu đồng/người/năm); tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm dưới 1%. Đồng thời, các giải pháp sẽ tập trung phát triển sinh kế, nâng cao năng lực tự chủ, hạn chế tái nghèo trên diện rộng, không để ai bị bỏ lại phía sau.
Một trong những định hướng then chốt là phát huy vai trò chủ thể của người dân và doanh nghiệp. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng, mà cần trực tiếp tham gia lập kế hoạch, thực hiện và giám sát chương trình. Doanh nghiệp được khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, góp phần tạo sinh kế và việc làm bền vững.
TS. Nguyễn Viết Chức cho rằng, chặng đường vừa qua đem lại nhiều kết quả đáng tự hào, song mọi chính sách đều cần hiệu quả hơn nữa. “Nếu trước đây mục tiêu chỉ là cơm no, áo ấm, thì nay yêu cầu cao hơn đó là nâng cao chất lượng cuộc sống, chăm lo sức khỏe, phát triển cả vật chất lẫn tinh thần, để người dân không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu”, ông nhấn mạnh đồng thời lưu ý, giảm nghèo phải dựa vào thực tiễn từng địa phương, bởi thành thị, nông thôn hay miền núi đều có đặc thù khác nhau.
Câu hỏi “làm thế nào để giảm nghèo hiệu quả hơn?” không thể trả lời trọn vẹn trong một chương trình hay một chính sách đơn lẻ. Điều quan trọng nhất là phải lắng nghe để thấu hiểu người dân cần gì, từ đó triển khai những giải pháp thiết thực, tránh hình thức.
Ở góc nhìn Quốc hội, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế, nhấn mạnh: “Khi bàn về giảm nghèo, tôi quan tâm hơn cả là chất lượng, chứ không chỉ là những con số”. Theo ông, các chỉ tiêu thống kê như tỷ lệ hộ nghèo giảm, hay tỷ lệ hộ nghèo còn lại, dĩ nhiên có ý nghĩa nhất định. Tuy nhiên, những con số ấy chưa phản ánh đầy đủ chất lượng thoát nghèo, tính bền vững hay sự thay đổi thực sự trong đời sống của người dân.
Chẳng hạn, chỉ tiêu về dinh dưỡng thường được đo bằng chiều cao, cân nặng… nhưng kết quả này chưa thể nói hết về chất lượng sức khỏe, điều kiện sinh hoạt, môi trường sống hay năng lực lao động của người dân.
Một vấn đề khác là tính bền vững trong thoát nghèo. Nhiều hộ gia đình vừa thoát nghèo nhưng nguy cơ tái nghèo vẫn rất cao. Khoảng cách thu nhập cũng đặt ra nhiều băn khoăn. Nếu mức chuẩn nghèo là 1,5 triệu đồng/người/tháng, thì một hộ có thu nhập 1,6 - 1,7 triệu đồng liệu đã thực sự thoát nghèo? Với mức thu nhập như vậy, đời sống của họ có được cải thiện đáng kể hay chưa, nhất là khi so sánh với mặt bằng sinh hoạt chung của cả nước trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu thu nhập trung bình cao?
Ông Hiếu cho rằng, muốn giảm nghèo bền vững chúng ta cần chú trọng vào nâng cao năng lực sản xuất, cải thiện chất lượng sống, sức khỏe, môi trường và cơ hội phát triển lâu dài. Chỉ khi đó, kết quả mới thực sự vững chắc, không còn tình trạng tái nghèo.
Các chuyên gia cũng nhận định, những gì Việt Nam đang làm chính là minh chứng sinh động cho tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”, đảm bảo mọi người dân đều có cơm ăn, áo mặc, có điều kiện sống ngày càng tốt hơn.
Giảm nghèo không chỉ là một chương trình xã hội, mà là một chiến lược phát triển bền vững, đặt con người làm trung tâm, hướng tới một xã hội công bằng và nhân văn hơn. Và nếu tiếp tục kiên trì lắng nghe, hành động thiết thực, Việt Nam sẽ tiếp tục trở thành hình mẫu đáng học hỏi trên trường quốc tế.