Hà Nội thúc đẩy sản xuất sạch từ các làng nghề truyền thống

Chuyển đổi “xanh” từ lò nung thủ công

2.000 sổ tay về mô hình sống xanh cùng các lớp tập huấn về sản xuất sạch được triển khai tại Hà Nội trong giai đoạn 2021-2025 được kỳ vọng giúp các khu công nghiệp, làng nghề phát triển theo hướng bền vững.

Tiêu dùng xanh là một trong những nội dung quan trọng trong Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Chương trình hành động quốc gia về sản xuất, tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030 (SCP).

Để triển khai chương trình SCP, năm 2025 Hà Nội đặt mục tiêu toàn bộ quận, huyện, thị xã tổ chức tuyên truyền phổ biến, nâng cao nhận thức về lối sống, tiêu dùng bền vững. Đi cùng, 100% khu, cụm công nghiệp và 70% các làng nghề được phổ biến, nâng cao nhận thức về sản xuất và tiêu dùng bền vững. Các điểm bán như chợ truyền thống; siêu thị, trung tâm thương mại không sử dụng túi nilon khó phân hủy..

Ông Nguyễn Đình Thắng – Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết: Hiện Hà Nội có hàng trăm làng nghề truyền thống, trong đó nhiều làng sản xuất gốm sứ, mây tre đan, chế biến gỗ… từng là điểm nóng về ô nhiễm môi trường. Những năm gần đây, cùng với mục tiêu của Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, thành phố đang từng bước chuyển đổi phương thức sản xuất, hướng đến mô hình sản xuất sạch hơn, tiêu dùng bền vững.

Tại làng gốm sứ Kim Lan (huyện Gia Lâm), trước đây hàng trăm cơ sở sản xuất gốm sứ phải sử dụng lò nung thủ công, gây ô nhiễm không khí, đất, nước và tiếng ồn. Nay, nhờ sự hỗ trợ của Sở Công Thương Hà Nội, làng nghề đã trở thành một trong những điểm sáng trong chương trình mạng lưới liên kết sản xuất và tiêu dùng bền vững.

Các hộ sản xuất được phổ biến, cập nhật tiêu chuẩn xanh, đồng thời được khuyến khích đổi mới công nghệ, đặc biệt là chuyển đổi từ lò than sang lò gas. Đại diện cơ sở gốm sứ Tuyết Công cho biết: “Đầu tư lò gas tuy tốn kém ban đầu nhưng hiệu quả kinh tế lâu dài rõ rệt: giảm phát thải CO₂, tiết kiệm năng lượng, không còn xỉ than, năng suất và chất lượng sản phẩm đều tăng”.

Không chỉ dừng ở khâu nung, các cơ sở còn thay thế vật liệu nhựa trong đóng gói bằng thùng carton thân thiện môi trường, từng bước hoàn thiện chuỗi sản xuất – tiêu dùng xanh.

Cùng chuyển đổi mạnh mẽ, làng gốm Bát Tràng – cái nôi của nghề gốm sứ Việt Nam – đã ghi nhận bước tiến rõ rệt. Nếu trước đây mỗi ngày tiêu thụ tới 800 tấn than và thải hàng trăm tấn khí độc hại, thì nay, hơn 90% hộ sản xuất tại đây đã chuyển sang sử dụng lò nung gas hóa lỏng. Giải pháp này không chỉ giảm ô nhiễm đáng kể mà còn hạ chi phí năng lượng, nâng cao năng suất, hạn chế phế phẩm và cải thiện sức khỏe người lao động.

Theo Công ty TNHH Gốm sứ mỹ nghệ Quang Vinh, việc áp dụng công nghệ hiện đại giúp doanh nghiệp hạ giá thành sản phẩm trên 30%, đồng thời tăng sức cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu. “Người tiêu dùng hiện nay ưu tiên sản phẩm thân thiện môi trường, vì thế sản xuất sạch là con đường sống còn của làng nghề”, đại diện công ty khẳng định.

Khuyến công – “đòn bẩy” cho sản xuất sạch hơn

Theo Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp, Sở Công Thương Hà Nội, giai đoạn 2021–2024, thành phố đã hỗ trợ 36 cơ sở công nghiệp nông thôn đầu tư thiết bị hiện đại với tổng kinh phí 10,8 tỷ đồng, đồng thời tư vấn sản xuất sạch hơn cho 120 cơ sở, xây dựng 8 mô hình thí điểm về sản xuất xanh. Ngoài ra, 21 cơ sở được hỗ trợ hoàn thiện quy trình công nghệ theo tiêu chuẩn ISO 50001:2018 – nền tảng cho sử dụng năng lượng hiệu quả.

Các hoạt động này nằm trong Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững (SCP), với mục tiêu đến năm 2025, 100% khu, cụm công nghiệp và 70% làng nghề Hà Nội được phổ biến, nâng cao nhận thức về sản xuất, tiêu dùng xanh. Cùng với đó, các điểm bán hàng, siêu thị, trung tâm thương mại sẽ loại bỏ túi nilon khó phân hủy, thay bằng bao bì thân thiện môi trường.

Công tác tuyên truyền và tập huấn cũng được chú trọng. Hơn 2.000 sổ tay về mô hình sống xanh cùng hàng chục lớp đào tạo về sản xuất sạch đã được phát hành, giúp các chủ cơ sở, hộ sản xuất nâng cao kỹ năng, chủ động đổi mới công nghệ và kiểm soát chất thải.

Không chỉ trong lĩnh vực gốm sứ, phong trào sản xuất sạch hơn còn lan tỏa sang nhiều làng nghề khác. Bà Nguyễn Thị Thủy, Giám đốc HTX mây tre đan xuất khẩu Phú Vinh (Hà Nội) chia sẻ, nhờ áp dụng quy trình sản xuất sạch, HTX đã giảm tới 10% lượng nguyên liệu hao hụt và giảm đáng kể lượng hóa chất sử dụng. “Hiệu quả kép là vừa tiết kiệm chi phí, vừa bảo vệ môi trường làng nghề trong lành hơn”, bà Thủy nói.

Theo định hướng đến năm 2030, Hà Nội phấn đấu 100% làng nghề được công nhận đáp ứng đầy đủ các điều kiện về bảo vệ môi trường, khắc phục triệt để tình trạng ô nhiễm. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Sở Công Thương Hà Nội cùng các đơn vị liên quan tiếp tục triển khai các đề án, chương trình hỗ trợ đổi mới công nghệ, kiểm toán năng lượng, và tư vấn kỹ thuật cho các cơ sở.

Đặc biệt, thành phố sẽ ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đơn vị có sản phẩm thân thiện môi trường, sử dụng nhiều lao động. Bên cạnh đó, việc tổ chức các hội chợ, triển lãm sản phẩm xanh, tiết kiệm năng lượng cũng góp phần quảng bá, mở rộng thị trường tiêu thụ, khuyến khích sản xuất sạch, tiêu dùng xanh lan tỏa sâu rộng hơn trong cộng đồng.

Các chuyên gia nhận định, ô nhiễm tại làng nghề hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu áp dụng rộng rãi giải pháp sản xuất sạch hơn, bởi đây không chỉ là biện pháp bảo vệ môi trường mà còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm Việt.