Sáng ngày 26/12, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) tổ chức hội thảo chuyên đề “Phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam” dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài. Tham dự phiên làm việc có đại diện các Cục, Vụ chức năng cùng các hiệp hội và doanh nghiệp đầu ngành để thảo luận về lộ trình nền công nghiệp ô tô Việt Nam và tháo gỡ điểm nghẽn chính sách.
Công nghệ Hybrid: Lời giải cho bài toán năng lượng đô thị
Trong bối cảnh làn sóng xe thuần điện (BEV) bùng nổ toàn cầu, việc lựa chọn lộ trình phát triển công nghệ ô tô phù hợp với hạ tầng Việt Nam là bài toán cấp thiết. PGS.TS Lê Văn Nghĩa, Đại học Bách Khoa Hà Nội nhận định, xe lai xăng điện Hybrid (HEV) và đặc biệt là xe Hybrid sạc ngoài (PHEV) đang là giải pháp khả thi nhất để vượt qua các rào cản về trạm sạc và hạ tầng lưới điện tại thị trường Việt Nam.
PGS.TS Lê Văn Nghĩa (Đại học Bách Khoa Hà Nội) phân tích hiệu quả giảm phát thải của xe Hybrid. Ảnh: Khánh Ly
Từ nghiên cứu thực nghiệm phối hợp giữa Đại học Bách Khoa Hà Nội và Toyota Việt Nam, PGS.TS Lê Văn Nghĩa chỉ ra thực tế rằng, hiệu suất năng lượng của động cơ đốt trong truyền thống chỉ đạt mức trung bình thấp, khoảng 13-15%, gây lãng phí nhiên liệu và phát thải cao. Tuy nhiên, khi chuyển sang công nghệ Hybrid, bài toán này được giải quyết triệt để nhờ sự hỗ trợ linh hoạt của động cơ điện. Kết quả thí nghiệm trên hai mẫu xe tương đương (1.8V xăng và 1.8HV Hybrid) cho thấy, xe HEV phát huy hiệu quả vượt trội trong điều kiện vận hành nội đô, đặc biệt là giờ cao điểm với mức tiết kiệm nhiên liệu đạt ít nhất trên 50% so với xe xăng truyền thống.
Đáng chú ý, đại diện Đại học Bách Khoa Hà Nội đánh giá cao tiềm năng của dòng xe PHEV. Với dung lượng pin lớn hơn xe Hybrid thông thường, PHEV có khả năng vận hành hoàn toàn bằng điện (Zero Emission) trong đô thị giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí, trong khi vẫn tận dụng được động cơ đốt trong khi di chuyển đường dài, xóa bỏ nỗi lo về tầm hoạt động.
Xây dựng nền công nghiệp ô tô tự chủ
Mở rộng tầm nhìn chiến lược ra khỏi giới hạn của pin điện, TS. Lê Kỳ Nam, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam (VAMI) cho rằng, chiến lược xanh của thế giới đang hướng mạnh tới hydrogen. TS. Lê Kỳ Nam phân tích, hydrogen sẽ phát triển theo hai nhánh công nghệ chính. Một là pin nhiên liệu (Fuel Cell) sử dụng phản ứng hóa học giữa hydro và oxy để tạo ra điện năng trực tiếp; hai là động cơ đốt trong sử dụng nhiên liệu hydro.
Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam, TS. Lê Kỳ Nam phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Khánh Ly
Hướng đi thứ hai được đánh giá cao nhờ khả năng tận dụng hàng tỷ động cơ đốt trong đang tồn tại trên thế giới, chỉ cần thay đổi hệ thống cung cấp nhiên liệu để bơm thẳng hydro vào buồng đốt. Quá trình cháy của hydro, vốn là nhiên liệu tên lửa chỉ tạo ra nước sạch, giúp giải quyết triệt để vấn đề môi trường mà vẫn tận dụng được hạ tầng cơ khí sẵn có.
TS. Lê Kỳ Nam đề xuất về việc áp dụng tư duy công nghiệp “lưỡng dụng”, sự kết hợp chặt chẽ giữa công nghiệp dân sinh và công nghiệp quốc phòng. Đại diện khẳng định nội địa hóa thực chất không phải là gia công các chi tiết rời rạc, mà là phải làm chủ được nền tảng xe cơ sở. Khi đã làm chủ được công nghệ nền tảng, Việt Nam có thể phát triển các biến thể chuyên dụng như xe cứu thương, xe thông tin, xe truyền hình... giúp giá trị gia tăng của sản phẩm tăng gấp 1,5 - 2 lần.
Để hiện thực hóa mục tiêu tự chủ, tự cường và hiện đại hóa ngành công nghiệp ô tô, rào cản lớn nhất hiện nay được xác định không phải là năng lực kỹ thuật hay tài chính, mà là cơ chế đầu ra. Đại diện VAMI kiến nghị cần chuyển dịch tư duy hỗ trợ từ việc "tài trợ kinh phí đề tài nghiên cứu” sang cơ chế “đặt hàng” quốc gia. Doanh nghiệp Việt Nam hiện nay có đủ tiềm lực và khát vọng, điều họ cần là một ‘đầu bài’ rõ ràng và cam kết chắc chắn về thị trường tiêu thụ từ phía Chính phủ. "Chỉ khi có cơ chế "dám mua"; đối với các sản phẩm đạt chuẩn, doanh nghiệp mới có đủ động lực để đầu tư lớn, chấp nhận rủi ro nghiên cứu để tạo ra các sản phẩm ‘Made in Vietnam’ đúng nghĩa”, TS. Lê Kỳ Nam nhấn mạnh.
Bên cạnh giải pháp phần cứng, hội thảo lưu ý về xu hướng kỷ nguyên của công nghệ ô tô bằng phần mềm (SDV) đang định hình lại ngành công nghiệp. Theo đó, xe điện hóa sẽ dần được mô-đun hóa tối đa, việc sản xuất phần cứng sẽ không còn là rào cản quá lớn, giá trị cốt lõi và sự khác biệt sẽ nằm ở phần mềm điều khiển. Đây được xem là cơ hội vàng cho các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam, những đơn vị đang có thế mạnh về lập trình nhúng và hệ thống tự hành tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.