Luật Chuyển đổi số: Thúc đẩy phát triển Chính phủ số, kinh tế số

Thể chế là điều kiện tiên quyết cho chuyển đổi số quốc gia

Tại Trụ sở các cơ quan của Quốc hội, số 22 Hùng Vương, Hà Nội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tiếp tục Phiên họp toàn thể lần thứ 14 với nội dung trọng tâm là thẩm tra dự án Luật Chuyển đổi số. Phiên họp do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Phương Tuấn chủ trì, có sự tham dự của các đại biểu Quốc hội là thành viên ủy ban, đại diện lãnh đạo Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, cùng Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hồng Quân và đại diện các bộ, ngành, đơn vị liên quan.

Theo Tờ trình của Chính phủ, việc xây dựng Luật Chuyển đổi số nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết nêu rõ năm yếu tố trụ cột là thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược, trong đó thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước. Đồng thời, Nghị quyết yêu cầu khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế, xóa bỏ mọi rào cản cản trở phát triển, đưa thể chế thành lợi thế cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số.

Dự án Luật Chuyển đổi số gồm 8 chương, 79 điều, quy định về hạ tầng, Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số. Luật được xây dựng nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về chuyển đổi số quốc gia, điều chỉnh mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia hoạt động trên môi trường số, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện và tăng cường hợp tác quốc tế. Chính phủ thống nhất trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua tại kỳ họp thứ 10, đảm bảo tuân thủ Nghị quyết số 96/2025/NQ-UBTVQH15 ngày 21/8/2025 về việc bổ sung dự án Luật vào Chương trình lập pháp năm 2025.

Phó Chủ nhiệm Nguyễn Phương Tuấn cho biết, Ủy ban nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, hoàn thiện khung pháp lý liên ngành, thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số và tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số.

Hoàn thiện khái niệm, phạm vi điều chỉnh và chính sách chuyển đổi số

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đánh giá hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị nghiêm túc, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét trước khi trình Quốc hội. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị làm rõ hơn một số nội dung như phạm vi điều chỉnh, khái niệm và các chính sách của Nhà nước về chuyển đổi số.

Theo Phó Chủ nhiệm Nguyễn Phương Tuấn, các hoạt động chuyển đổi số tại Khoản 1 Điều 6 của dự thảo mới giới hạn trong cơ quan quản lý nhà nước, chưa phản ánh đầy đủ hoạt động chuyển đổi số của người dân và doanh nghiệp, như học tập, nâng cao kỹ năng số để hội nhập, đổi mới mô hình sản xuất, tiêu dùng và sáng tạo trên môi trường số. Do đó, cần mở rộng quy định để bảo đảm phản ánh đúng ba trụ cột Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số.

Về trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong khai thác dữ liệu, Ủy ban đề nghị rà soát các quy định liên quan đến việc sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành và hệ thống thông tin dùng chung, đồng thời có chế tài xử lý nghiêm trường hợp vi phạm, tránh tình trạng yêu cầu người dân, tổ chức nộp lại giấy tờ đã có trong cơ sở dữ liệu.

Về nội dung kinh tế số, Ủy ban cho rằng cần xác định rõ phạm vi được điều chỉnh bởi Luật để tránh chồng chéo với các lĩnh vực đã được điều chỉnh bởi pháp luật khác như thương mại, thương mại điện tử, ngân hàng, bảo hiểm và tín dụng.

Trong phần thảo luận, đại biểu Phan Xuân Dũng (Đoàn Khánh Hòa) đề nghị quy định rõ ràng hơn các khái niệm “chuyển đổi số”, “Chính phủ số”, “Kinh tế số”, “Xã hội số” để người dân và doanh nghiệp dễ hiểu, dễ thực hiện. Đại biểu Nguyễn Chu Hồi (Đoàn Hải Phòng) cho rằng cần phát động phong trào “Bình dân học vụ số” để phổ cập kiến thức, giúp người dân nắm được kỹ năng cơ bản khi tiếp cận công nghệ.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Đoàn Lào Cai) nhấn mạnh, hiện nay chính sách về chuyển đổi số còn rải rác, thiếu trọng tâm. Đại biểu đề xuất tập trung vào các chính sách ưu tiên về phát triển hạ tầng, ưu đãi đất đai, vốn đầu tư, đào tạo nhân lực chuyển đổi số cho khu vực nhà nước và doanh nghiệp, đặc biệt là tại các địa bàn khó khăn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số sau sáp nhập đơn vị hành chính, nhằm thực hiện hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Đại biểu cũng đề nghị có chính sách hỗ trợ các tổ nhóm, cơ sở giáo dục, học viện, trường học triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” giúp người dân nắm bắt kỹ năng số cơ bản trong đời sống hằng ngày.

Thay mặt cơ quan soạn thảo, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hồng Quân khẳng định, việc ban hành Luật Chuyển đổi số là cần thiết, nhằm tháo gỡ các khó khăn, bất cập trong hoạt động chuyển đổi số, đồng thời tạo hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trong bối cảnh mới. Bộ sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp của đại biểu để hoàn thiện dự thảo, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội xem xét tại kỳ họp tới.

Phó Chủ nhiệm Nguyễn Phương Tuấn đánh giá cao các ý kiến tâm huyết, xác đáng của đại biểu, đồng thời đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các cơ quan liên quan sớm hoàn thiện dự án Luật, bảo đảm chất lượng trước khi trình Quốc hội thông qua, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng quốc gia số toàn diện, bền vững.

Luật Chuyển đổi số gồm 8 chương, 79 điều, điều chỉnh các nội dung: Hạ tầng cho chuyển đổi số, Chính phủ số, Kinh tế số, Xã hội số, Bảo đảm an toàn trên môi trường số, Quản lý nhà nước về chuyển đổi số và Hiệu lực thi hành Luật.