Tránh quy định chung chung dễ phát sinh xin, cho
Chiều 11/11, thảo luận tại Tổ về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Quang Huân - đoàn TP. Hồ Chí Minh cho biết: Lần sửa đổi này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng và Chính phủ được nêu trong Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.
Sau 3 lần sửa đổi, mặc dù chất lượng Luật đã được cải thiện nhưng theo đại biểu Nguyễn Quang Huân, nhiều điểm còn chưa rõ ràng, đặc biệt là về thủ tục đầu tư kinh doanh và cơ chế thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư.
Theo ông, Khoản 2 Điều 7 của dự thảo hiện chưa thể hiện rõ nguyên tắc “hậu kiểm” như tinh thần của Nghị quyết 68.
Đại biểu Nguyễn Quang Huân - đoàn TP Hồ Chí Minh
“Chúng ta không nên giữ tư duy ‘tiền kiểm’ trong mọi lĩnh vực, vì bản chất của đầu tư là nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Không ai dại gì đầu tư vào dự án vi phạm pháp luật để tự làm khó mình,” đại biểu phân tích.
Góp ý vào dự thảo luật, tại Điều 15 (Khoản 1, Điểm c) quy định “dự án đầu tư có quy mô vốn lớn, sử dụng nhiều lao động, trọng điểm phù hợp với định hướng của Chính phủ” được hưởng ưu đãi đầu tư. Đại biểu cho rằng quy định này quá chung chung, không xác định rõ thế nào là quy mô lớn, nhiều lao động hay trọng điểm, dễ tạo kẽ hở cho cơ chế xin, cho.
Bên cạnh đó, dự thảo chưa thể chế hóa ưu đãi đối với doanh nghiệp phát triển theo mô hình ESG (môi trường – xã hội – quản trị), trong khi Nghị quyết 68 đã nêu rõ nhóm doanh nghiệp này được hỗ trợ lãi suất tín dụng tới 2%. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định này vào Điều 15 để khuyến khích phát triển doanh nghiệp bền vững.
Đề cập đến Điều 24 (Lựa chọn nhà đầu tư), đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng quy định hiện nay chưa tính đến các doanh nghiệp có công nghệ đặc thù. Ông nêu ví dụ về lĩnh vực xử lý rác thải tại TP. Hồ Chí Minh, nơi nhiều nhà đầu tư trúng thầu đất lớn nhưng thiếu năng lực công nghệ, khiến ô nhiễm gia tăng.
Theo ông, việc tổ chức đấu thầu thiên về đất đai đã vô tình loại bỏ những nhà đầu tư có công nghệ thực chất, vì các doanh nghiệp công nghệ thường chỉ cần diện tích nhỏ nhưng vốn đầu tư và trình độ kỹ thuật cao.
“Nếu cứ áp cơ chế đấu thầu đất, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội tiếp nhận công nghệ hiện đại. Chính quyền địa phương phải có quyền linh hoạt để lựa chọn nhà đầu tư có công nghệ tiên tiến, thay vì chỉ dựa vào tiêu chí tài chính,” đại biểu nhấn mạnh.
Ông đề nghị bổ sung quy định cho phép chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư trong các dự án đặc thù về công nghệ, để bảo đảm tính linh hoạt và khuyến khích đổi mới sáng tạo.
Đề xuất đưa dịch vụ kế toán, khai thuế vào loại hình kinh doanh có điều kiện
Liên quan đến các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đại biểu Hoàng Văn Cường – đoàn TP. Hà Nội cho biết, dự thảo đã đưa ra ba điều kiện gồm: Năng lực trình độ chuyên môn; điều kiện về cơ sở vật chất kỹ thuật; cơ chế quản lý kiểm soát về chất lượng.
“Ba tiêu chí này tôi hoàn toàn đồng tình, điều này nhằm tránh sinh ra các giấy phép con”- đại biểu Hoàng Văn Cường nói.
Đại biểu Hoàng Văn Cường - đoàn TP Hà Nội
Ngoài ra trong danh mục các ngành kinh doanh có điều kiện, đại biểu đề nghị mở rộng không nên thu hẹp để đảm bảo quyền lợi cho những người tiêu dùng nhưng phải chia làm 2 nhóm: Nhóm thứ nhất phải đăng ký để xin cấp phép hoặc xin được công nhận/chứng nhận trước khi hành nghề như lĩnh vực quốc phòng, các ngành nghề liên quan đến sức khở người tiêu dùng…
Nhóm thứ hai đối với đa số ngành nghề kinh doanh thông thường thì Nhà nước nên chuyển sang cơ chế “hậu kiểm”.
Doanh nghiệp chỉ cần công khai, thông báo điều kiện kinh doanh của mình tới cơ quan quản lý; cơ quan quản lý sẽ có trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các điều kiện đó.
Đại biểu cho rằng, cách tiếp cận này vừa đảm bảo tính minh bạch, vừa giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, đại biểu cũng lưu ý một số lĩnh vực đặc thù cần tiếp tục duy trì cơ chế “tiền kiểm”, như dịch vụ kế toán, khai thuế, dịch vụ pháp lý… Đây là các hoạt động mà cá nhân, tổ chức thực hiện thay mặt người khác và chịu trách nhiệm pháp lý về tính trung thực của hồ sơ, nhất là trong lĩnh vực thuế.
“Nếu bỏ điều kiện kinh doanh với nhóm này, có thể dẫn đến tình trạng kê khai sai, gian lận thuế hoặc tiếp tay cho hành vi trốn thuế. Do đó, cần quy định đây là nhóm kinh doanh có điều kiện”, đại biểu nhấn mạnh.
Liên quan đến Điều 6, quy định ngành nghề cấm đầu tư, kinh doanh đại biểu Trần Hoàng Ngân – đoàn TP. Hồ Chí Minh đề nghị nên quy định rõ “cấm các hoạt động đầu tư, kinh doanh một số mặt hàng hóa chất theo phụ lục đính kèm”, tránh hiểu nhầm là cấm toàn bộ hoạt động liên quan đến hóa chất. Đồng thời, bổ sung quy định cấm kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, phù hợp định hướng bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Về ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện (Điều 7), đại biểu lưu ý cần phân biệt giữa cắt giảm điều kiện và cắt giảm thủ tục. Một số lĩnh vực như tư vấn quản lý dự án đầu tư, dịch vụ kế toán, kiểm toán vẫn cần duy trì điều kiện hành nghề để đảm bảo chất lượng dịch vụ và uy tín của doanh nghiệp.
Kiểm soát chặt đầu tư ra nước ngoài, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia
Góp ý vào quy định danh mục ngành nghề cấm đầu tư ra nước ngoài (Chương V), đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng dự thảo mới chỉ quy định ba nhóm: Các lĩnh vực bị cấm theo điều ước quốc tế; hoạt động bị nước tiếp nhận đầu tư cấm và các sản phẩm, công nghệ thuộc danh mục cấm xuất khẩu theo quy định pháp luật.
Đại biểu cho rằng, ba nhóm này là cần thiết, song vẫn chưa đủ. Trong bối cảnh Việt Nam đang khuyến khích phát triển công nghệ cao, nghiên cứu đổi mới sáng tạo, cần bổ sung quy định cấm đầu tư ra nước ngoài đối với những công nghệ lõi, công nghệ nền tảng đang được Nhà nước khuyến khích phát triển trong nước, nhằm ngăn ngừa nguy cơ “chảy máu công nghệ” và đảm bảo an ninh kinh tế quốc gia.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân - đoàn TP Hồ Chí Minh
Ở góc nhìn khác, đại biểu Trần Hoàng Ngân bày tỏ sự vui mừng thời gian qua hoạt động đầu tư ra nước ngoài của doanh nghiệp Việt Nam ngày càng tăng.
Tuy nhiên để tránh chuyển vốn, chuyển ngoại tệ lậu ra nước ngoài làm ảnh hưởng đến an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia, đại biểu đề nghị phải giữ lại một số điều khoản để tăng cường vai trò kiểm soát ngoại hối của Ngân hàng nhà nước gồm: Quy định về nguồn vốn đầu tư ra nước ngoài; Chuyển vốn ra nước ngoài; Lợi nhuận ở nước ngoài; Chuyển lợi nhuận về nước.
Đồng thời, đại biểu đề xuất xây dựng chính sách hỗ trợ đầu tư ra nước ngoài trong các lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh, như nông nghiệp, chế biến thực phẩm, xây dựng và công nghiệp sáng tạo, để khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế một cách bền vững.
Đại biểu chia sẻ, đáng mừng hiện nay những đơn vị liên quan đến nông nghiệp như Hoàng Anh Gia Lai, hay ngành sữa như Vinamilk, TH true Milk…đã có những dự án mang tầm quốc tế. Với những dự án có tiềm năng như vậy thì chúng ta có thể có chính sách để hỗ trợ đầu ra ra nước ngoài.
Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) lần này là là bước cụ thể hóa quan trọng các chủ trương, đường lối lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 66 và Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị, đồng thời kế thừa tinh thần của Nghị quyết số 50 về hợp tác đầu tư nước ngoài và Nghị quyết số 59 về hội nhập quốc tế.
Ban soạn thảo đã tiếp thu nghiêm túc nhiều ý kiến góp ý từ các kỳ họp trước, qua đó làm cho Luật sửa đổi lần này thông thoáng, gọn nhẹ và thực chất hơn. Nếu như Luật hiện hành có 7 chương và 77 điều, thì tại dự thảo chỉ còn 53 điều, tức giảm tới 24 điều. Điều này cho thấy nỗ lực rất lớn trong tinh giản hóa và cải cách thể chế.