Miền núi Đà Nẵng: Trồng rừng gỗ lớn kết hợp dược liệu dưới tán rừng

Hình thành chuỗi giá trị gắn với bảo vệ rừng

Theo ông Quách Hữu Sơn, Phó Chi cục Kiểm lâm TP. Đà Nẵng đến nay thành phố đã giao khoán, bảo vệ gần 500.000 ha rừng theo nhiều chương trình, dự án khác nhau. Riêng ở Quảng Nam (cũ) chiếm phần lớn diện tích là 443.000 ha, còn tại Đà Nẵng (cũ) hơn 45.000 ha được khoán và hưởng chi trả dịch vụ môi trường rừng. Ngoài ra, nhiều diện tích ngoài lưu vực thủy điện cũng được hỗ trợ khoán bảo vệ rừng, góp phần tăng thu nhập cho người dân.

Với diện tích rừng đã được giao cùng sự vận động của chính quyền địa phương, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số miền núi đã trồng rừng gỗ lớn, kết hợp phát triển dược liệu dưới tán rừng để tạo sinh kế bền vững, lấy ngắn nuôi dài.

Năm 2021, gia đình ông Kaphu Ben (xã miền núi Bến Giằng) đã thay đổi tư duy, chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả, đầu tư gần 7ha rừng gỗ lớn.

Ông Kaphu Ben cho biết, việc chuyển từ gỗ nhỏ sang gỗ lớn là chủ trương hoàn toàn đúng đắn, được bà con trong thôn đồng tình hưởng ứng. Trong quá trình thực hiện, gia đình được hỗ trợ cây giống khỏe mạnh và hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc. “Diện tích giổi và keo tai tượng đang sinh trưởng tốt, hứa hẹn mang lại giá trị cao. Tôi đang có dự định sẽ trồng thêm một số cây dược liệu dưới tán rừng như sâm dây, ba kích…để tăng thu nhập”, ông Kaphu Ben cho biết.

Tương tự, nhiều xã miền núi khác như A Vương, Bến Hiên, Tây Giang ngày càng có nhiều hộ dân trồng rừng gỗ lớn kết hợp với phát triển dược liệu dưới tán rừng.

Theo Đại diện Chi cục Kiểm lâm Đà Nẵng, thành phố đã xác định đa dạng hóa sinh kế dưới tán rừng là giải pháp trọng tâm để phát triển kinh tế lâm nghiệp. Trong đó, khuyến khích, hỗ trợ người dân, tổ chức trồng cây dược liệu, phát triển lâm sản ngoài gỗ, kết hợp du lịch sinh thái và khai thác dịch vụ môi trường rừng. Qua đó, từng bước hình thành chuỗi giá trị kinh tế mới gắn với việc bảo vệ tài nguyên rừng.

Cùng với chính sách khuyến khích trồng rừng gỗ lớn và chuyển đổi rừng gỗ nhỏ, Chi cục Kiểm lâm đang tham mưu thành phố cơ chế bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh cũng như nhiều loại dược liệu khác. Việc xây dựng mô hình sinh kế gắn với dược liệu, trong đó có sâm Ngọc Linh, không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao mà còn giúp người dân nâng cao đời sống, gắn bó với rừng và gìn giữ tài nguyên thiên nhiên.

“Thời gian tới, Chi cục sẽ kiến nghị Trung ương cho phép thí điểm cho thuê môi trường rừng để nuôi trồng, phát triển và thu hoạch dược liệu trong các khu rừng đặc dụng”, ông Sơn thông tin.

Hướng tới tăng diện tích rừng có chứng chỉ FSC, tạo đầu ra bền vững cho miền núi

Tại các xã miền núi Đà Nẵng, sau thời gian chuyển đổi phương thức canh tác sản xuất từ trồng rừng nhỏ lẻ sang trồng rừng gỗ lớn, đến nay có hàng nghìn hộ dân đăng ký tham gia phát triển trồng cây lâm nghiệp theo cơ chế lâu dài.

Hiện nay, TP. Đà Nẵng đang nghiên cứu đẩy nhanh việc giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân; làm cơ sở pháp lý quan trọng để cấp chứng chỉ FSC (chứng chỉ quản lý rừng bền vững), truy xuất nguồn gốc lâm sản.

Đây chính là nguồn nguyên liệu đầu vào cho các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu lâm sản qua các thị trường khó tính như Hoa Kỳ, EU, Nhật, nơi có yêu cầu cao về tính bền vững chống phá rừng.

Theo thống kê, sau khi hợp nhất, diện tích rừng toàn TP. Đà Nẵng đạt gần 700.000 ha, trong đó rừng tự nhiên khoảng 500.000 ha, rừng trồng đã thành rừng hơn 184.000 ha. Tỷ lệ che phủ đạt 58,04%. Sản lượng gỗ rừng trồng khai thác hằng năm đạt 1,9 triệu m³; diện tích trồng rừng mới khoảng 2.500 ha, tổng diện tích trồng rừng 24.395 ha/năm.

Đáng chú ý, diện tích rừng được cấp chứng chỉ quản lý bền vững (FSC) đạt hơn 27.000 ha. Đà Nẵng hiện có hơn 469 cơ sở kinh doanh chế biến gỗ và lâm sản, trong đó 22 doanh nghiệp chế biến sâu, với nhu cầu thu mua bình quân khoảng 1,7 triệu m³ nguyên liệu mỗi năm. Điều này cho thấy dư địa tiêu thụ cho nguyên liệu gỗ trồng có chứng chỉ FSC là rất lớn.

Trong chiến lược phát triển lâm nghiệp bền vững, Chi cục sẽ tham mưu chính quyền thành phố ban hành chính sách đầu tư trong lâm nghiệp theo Nghị định 58/2024/NĐ-CP. Nội dung trọng tâm là hỗ trợ trồng mới rừng gỗ lớn, chuyển hóa từ rừng gỗ nhỏ sang gỗ lớn, khuyến khích bảo hiểm đối với rừng trồng, tạo cơ sở pháp lý vững chắc để mở rộng sản xuất lâm nghiệp.

Mục tiêu đến năm 2030, năng suất rừng trồng đạt 150 m³/ha, tăng 50% so với hiện nay. Địa phương cũng định hướng hạn chế khai thác rừng non tuổi, giá trị thấp, thay vào đó phát triển vùng rừng gỗ lớn đạt tiêu chuẩn chứng chỉ FSC/VFCS với quy mô trên 30.000 ha. Song song, công tác giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đang được triển khai, làm nền tảng cho cấp chứng chỉ FSC và truy xuất nguồn gốc lâm sản.

“Việc khuyến khích phát triển rừng gỗ lớn không chỉ tạo sinh kế bền vững cho người dân miền núi mà còn góp phần quan trọng vào chiến lược lâm nghiệp bền vững, phát huy giá trị đa dụng của rừng, nâng cao giá trị kinh tế và bảo vệ môi trường lâu dài cho TP. Đà Nẵng”, Phó Chi cục Kiểm lâm TP. Đà Nẵng Quách Hữu Sơn cho hay.

Nhiều hộ dân tại xã miền núi phía Tây TP. Đà Nẵng như Bến Giằng, A Vương, Bến Hiên, Tây Giang đã chuyển từ cây trồng ngắn ngày, kém hiệu quả sang trồng rừng gỗ lớn, kết hợp phát triển dược liệu dưới tán rừng.

Hoạt động này không chỉ tạo sinh kế bền vững cho người dân, góp phần bảo vệ rừng mà còn là tạo nguồn nguyên liệu gỗ đầu vào có xuất xứ cho xuất khẩu lâm sản, hình thành chuỗi gia trị sản xuất, tiêu thụ bền vững.