Hướng phát triển bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số
Trong nhiều năm qua, nông nghiệp ở xã miền núi phía Tây Quảng Ngãi vẫn mang dáng dấp của mô hình sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, dựa vào điều kiện tự nhiên là chính. Tuy nhiên, đứng trước yêu cầu phát triển mới, việc chỉ sản xuất đơn thuần không còn đủ để nâng cao thu nhập cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.
Xã Măng Đen đẩy mạnh chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp
Ở xã Măng Đen (tỉnh Quảng Ngãi), hợp tác xã Rau Xứ Lạnh Măng Đen được thành lập từ tháng 6/2024 là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực sản xuất và tiêu thụ nông sản hữu cơ, gắn với phát triển du lịch nông nghiệp xanh, bền vững. Đặc biệt hơn, hợp tác xã có sự tham gia đông đảo từ đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn.
Theo hợp tác xã Rau Xứ Lạnh Măng Đen, đến nay, hợp tác xã có 17 xã viên, trong đó 12 xã viên là đồng bào dân tộc thiểu số. Diện tích sản xuất gồm 1.000m2 nhà màng là tự chủ, 8.000 m2 nhà màng và 3ha đất sản xuất ngoài trời thuê ngoài.
Từ khi thành lập đến nay, hợp tác xã đã triển khai trồng thử nghiệm các loại rau (ăn lá, xà lách, cần tây), cà chua, bí nhật, cà rốt, đậu hà lan và khoai lang. Tổng sản lượng đạt khoảng 10 tấn nông sản các loại. Quy trình canh tác được thực hiện theo phương pháp canh tác hữu cơ, sử dụng chuồng, phân hữu cơ vi sinh và thuốc bảo vệ thực vật sinh học.
Các sản phẩm nông sản được đơn vị ký kết hợp đồng cung ứng rau củ quả hữu cơ cho Công ty CP Măng Đen Xanh tiêu thụ tại địa phương. Doanh thu đạt 250 triệu đồng. Đặc biệt, sản phẩm “Khoai lang Úc Măng Đen” được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao, góp phần khẳng định thương hiệu “Rau Xứ Lạnh Măng Đen” trên thị trường...
Tương tự, các địa phương vùng biên ở tỉnh Quảng Ngãi cũng đang đẩy mạnh chuyển hướng từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp đang được người dân mạnh dạng triển khai. Bí thư Đảng ủy xã Sa Loong Nguyễn Chí Tường cho biết, thời gian qua, nông nghiệp trên địa bàn xã phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, từng bước ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất gắn thị trường tiêu thụ.
Đến nay, diện tích cây hàng năm trên địa bàn xã ước đạt 1.897ha. Cơ cấu cây trồng chuyển dịch theo hướng tích cực. Các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao được người dân chú trọng phát triển. Hiện diện tích cây cà phê trên địa bàn xã khoảng 2.595ha, cao su khoảng 5.379ha, cây ăn quả 478ha, mắc ca 144ha...
Người dân xã Sa Loong chăm sóc vườn cà phê, hướng tới sản xuất hàng hóa bền vững. Ảnh: Thanh Tùng
Đáng chú ý, người dân bước đầu đổi mới nhận thức từ "sản xuất nông nghiệp" sang “kinh tế nông nghiệp”, mạnh dạn chuyển hướng sản xuất hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và cấp mã số vùng trồng gắn với tiêu thụ, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm thu hoạch trên 1 đơn vị diện tích đất trồng trọt và nuôi trồng thủy sản đạt trên 127 triệu đồng/ha.
Trên địa bàn xã hiện có 2 hộ chăn nuôi sử dụng hệ thống sưởi ấm và hệ thống làm mát; 2 mô hình nuôi chim yến; hình thành 7 trang trại chăn nuôi có quy mô trên 2.000 con... Bên cạnh đó, có 1 mã số vùng trồng tiêu thụ đối với HTX Nông nghiệp dịch vụ và Thương mại Đức Hân được cấp mã số vùng trồng đối với 10ha cây mắc ca; đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị phê duyệt 2 mã số vùng trồng đối với 20ha cây Sầu riêng của Farm Sa Loong.
Nâng tầm nông sản vùng cao
Đảng ủy xã Măng Đen xác định rõ phát triển kinh tế nông nghiệp phải gắn với tái cơ cấu kinh tế địa phương, thúc đẩy tăng trưởng nhanh và bền vững, đồng thời lấy người dân làm trung tâm của chuỗi giá trị. Nhiệm vụ ưu tiên là phát triển sản phẩm nông nghiệp đặc sản hàng hóa - những lợi thế riêng có của Măng Đen về khí hậu, đất đai, sinh thái rừng núi, nguồn gen bản địa và truyền thống canh tác.
Mục tiêu đến năm 2030 đạt 500ha duợc liệu các loại, 1.400ha cây cà phê Arabica, 200ha rau, hoa, củ xứ lạnh, 720ha cây ăn quả, tổng luợng đàn gia súc đạt 10.000 con và cá các loại đạt 500 tấn.
Theo lãnh đạo UBND xã Măng Đen, chuyển đổi mô hình nông nghiệp không chỉ là thay đổi giống cây, con mà còn nâng cao vai trò của người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Người dân cần chuyển từ vị trí “sản xuất bị động” sang chủ thể kinh tế, làm chủ kỹ thuật, công nghệ và thị trường.
Thời gian tới, xã sẽ đẩy mạnh tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, phát triển mô hình sản xuất hữu cơ, sinh thái, ứng dụng công nghệ số. Cùng với đó là hình thành chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ có sự tham gia của doanh nghiệp đầu tàu và hợp tác xã; đầu tư hạ tầng công nghệ, logistics, chợ đầu mối, kho trung chuyển, khu chế biến; xây dựng thương hiệu nông sản gắn với bản sắc và truy xuất nguồn gốc; tích hợp nông nghiệp với du lịch sinh thái, giáo dục trải nghiệm, mở rộng không gian kinh tế nông thôn.
Nông nghiệp Quảng Ngãi đang dần chuyển sang kinh tế nông nghiệp với nhiều mô hình sản xuất hữu cơ, ứng dụng công nghệ, cấp mã số vùng trồng…
Bí thư Đảng ủy xã Sa Loong Nguyễn Chí Tường nhấn mạnh, trong nhiệm kỳ mới, Đảng bộ xã xác định phát triển nông nghiệp hiện đại, sinh thái, bền vững là nhiệm vụ trọng tâm và xuyên suốt. Xã tập trung đổi mới tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông nghiệp; tiếp tục chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp lợi thế, gắn nhu cầu thị trường và thích ứng biến đổi khí hậu.
Trọng tâm là phát triển nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ, sinh thái, tuần hoàn; xây dựng chuỗi liên kết; hỗ trợ quảng bá, mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước. Đồng thời, xã tăng cường liên kết vùng, phát triển thêm 2 vùng sản xuất tập trung với tổng diện tích 420ha (thôn Ngọc Tặng 370ha, thôn Tân Bình 50ha); kêu gọi đầu tư 400ha khu nông nghiệp công nghệ cao tại thôn Đắk Vang; nâng cao năng suất, giá trị sản phẩm chủ lực; hỗ trợ tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử, mạng xã hội đối với sản phẩm OCOP 3 sao. Xã cũng chú trọng ứng dụng công nghệ số trong quản lý và sản xuất nông nghiệp.
Nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ, gắn với du lịch đã hình thành, góp phần thay đổi diện mạo kinh tế miền núi Quảng Ngãi. Sự đổi mới này tạo nền tảng sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số.