Các giải pháp được thực hiện nhằm từng bước đưa Robusta Việt Nam hiện diện rõ nét hơn trong chuỗi giá trị cà phê toàn cầu. Những giải pháp này được phân tích sâu tại Tọa đàm “Giải pháp quảng bá phát triển thương hiệu Cà phê Robusta Việt Nam” được tổ chức mới đây tại TP. Buôn Ma Thuột.
Tọa đàm “Giải pháp quảng bá phát triển thương hiệu Cà phê Robusta Việt Nam
Sức nặng từ trung tâm vùng nguyên liệu Robusta lớn nhất cả nước
Với hơn một thế kỷ gắn bó cùng cây cà phê, Đắk Lắk hiện là vùng nguyên liệu Robusta trọng điểm của Việt Nam. Nguồn lực tự nhiên đặc thù với thổ nhưỡng bazan, khí hậu Tây Nguyên, độ cao và biên độ nhiệt phù hợp đã giúp hạt Robusta nơi đây có “profile” nhận diện riêng: vị đắng ngọt cân bằng, thể chất mạnh, hậu vị dài. Trong cơ cấu sản xuất quốc gia, Robusta Việt Nam giữ thị phần quan trọng trong xuất khẩu, và Đắk Lắk đóng vai trò hạt nhân của chuỗi giá trị này.
Không chỉ mạnh về quy mô, tỉnh còn là địa phương tiên phong trong các hoạt động quảng bá, xúc tiến và định vị thương hiệu. Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột qua nhiều kỳ tổ chức đã trở thành sự kiện xúc tiến thương mại đặc trưng, thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế. Cuộc thi Cà phê đặc sản được duy trì nhiều năm góp phần lựa chọn những sản phẩm đạt chuẩn cao, tạo nguồn nguyên liệu phục vụ phân khúc specialty đang lên mạnh trên thế giới.
Trong bối cảnh thị trường quốc tế ngày càng đòi hỏi khắt khe hơn về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và phát triển bền vững, Đắk Lắk tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt khi chủ động chuẩn hóa vùng nguyên liệu, tăng tốc số hóa chuỗi cung ứng và đẩy mạnh tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế.
Tại tọa đàm, ông Nguyễn Nam Hải - Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (VICOFA) nhận định rằng, xu hướng tiêu thụ Robusta trên thế giới đang tăng nhanh khi nhiều nhà rang xay lớn chuyển sang sử dụng Robusta chất lượng cao nhằm đáp ứng bài toán giá thành, cơ cấu vị và khả năng phối trộn.
Song song đó, phân khúc cà phê đặc sản tiếp tục mở rộng tại châu Âu, Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản. Thị trường specialty đòi hỏi sản phẩm phải đáp ứng các tiêu chí về quy trình sản xuất, kiểm soát dư lượng, đánh giá cảm quan theo thang chuẩn, truy xuất vùng nguyên liệu và ghi nhận thông tin lô hàng rõ ràng theo từng công đoạn.
Các yêu cầu mới như EUDR (chống phá rừng) đang tạo ra rào cản đáng kể nhưng cũng mở ra cơ hội định vị cho những vùng sản xuất có năng lực quản trị tốt. Đắk Lắk, với định hướng phát triển nông nghiệp bền vững, đang đi theo lộ trình phù hợp: xây dựng mã số vùng trồng, quản lý rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế, nâng cấp hệ thống dữ liệu phục vụ kiểm soát và truy xuất.
Cà phê Robusta Việt Nam đang có cơ hội rõ rệt để bước vào vị thế cao hơn
Những chuyển động của thị trường thế giới cho thấy Robusta Việt Nam đang có cơ hội rõ rệt để bước vào vị thế cao hơn, không chỉ là nguồn cung nguyên liệu thô mà hướng tới phân khúc giá trị gia tăng và tiêu chuẩn quốc tế.
Chuẩn hóa chất lượng - nền tảng để bước vào cuộc chơi toàn cầu
Một trong những nội dung được các chuyên gia thống nhất thảo luận sâu tại tọa đàm là yêu cầu xây dựng bộ tiêu chuẩn cảm quan thống nhất cho Robusta Việt Nam, bao gồm Robusta thương mại và Robusta đặc sản.
Theo ông Nguyễn Nam Hải, việc có một hệ thống cupping phản ánh đúng đặc tính hương vị của Robusta Việt Nam là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo thuận lợi trong giao dịch quốc tế. Các nhà mua hàng thế giới chỉ có thể đánh giá chính xác giá trị sản phẩm khi có bộ tiêu chuẩn rõ ràng, được công nhận rộng rãi và minh bạch trong cách chấm điểm.
Ông Nguyễn Thiên Văn – Giám đốc Trung tâm Chất lượng Nông lâm thủy sản Vùng 5 nhấn mạnh tính cấp thiết của việc tăng cường quản lý chất lượng theo chuỗi. Từ khâu canh tác, thu hái, sơ chế, chế biến đến bảo quản, vận chuyển đều phải tuân thủ quy trình thống nhất. Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường áp dụng nhiều tiêu chuẩn bền vững, Robusta Việt Nam cần đảm bảo các yêu cầu liên quan đến an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kiểm tra cảm quan và truy xuất số hóa.
Các đại biểu cho rằng việc chuẩn hóa chất lượng không chỉ là nhiệm vụ của ngành cà phê mà cần có sự đồng hành của doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân. Đây là nền tảng để tạo ra sản phẩm có chứng nhận, có câu chuyện nguồn gốc, đáp ứng được yêu cầu của thị trường và nâng cao giá trị xuất khẩu.
Ở góc độ xúc tiến thương mại, ông Nguyễn Nam Hải nhấn mạnh rằng Việt Nam cần chủ động mở rộng sự hiện diện tại các sự kiện quốc tế. Việc tổ chức gian hàng “Vietnamese Robusta” tại các hội chợ, đặc biệt là SCA Expo – sân chơi lớn nhất của ngành cà phê đặc sản toàn cầu sẽ giúp Robusta Việt Nam tạo dấu ấn rõ nét hơn.
Các hoạt động quảng bá phù hợp gồm: giới thiệu vùng nguyên liệu Robusta Việt Nam; quảng bá chỉ dẫn địa lý; trình diễn rang xay; chia sẻ phương pháp chế biến; giới thiệu các sản phẩm đạt chuẩn đặc sản; tổ chức cupping theo tiêu chuẩn đề xuất.
Theo phân tích tại tọa đàm, sự kết hợp giữa VICOFA, các doanh nghiệp xuất khẩu lớn, các nhà khoa học và địa phương sẽ tạo ra chuỗi xúc tiến bền vững, chuyên nghiệp và có định hướng dài hạn.
Nhiều ý kiến thống nhất rằng để Robusta Việt Nam nâng tầm, Đắk Lắk phải tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt và tạo động lực đổi mới. Ba trụ cột được xác định gồm: Chuẩn hóa chuỗi sản xuất gắn với tiêu chuẩn quốc tế; Đảm bảo vùng nguyên liệu sạch, quản lý số hóa, sản xuất có kiểm soát, đáp ứng EUDR và các tiêu chí bền vững. Bên cạnh đó, xây dựng thương hiệu gắn với chỉ dẫn địa lý. Phát triển phân khúc giá trị cao – đặc sản. Cuộc thi Cà phê đặc sản tại Buôn Ma Thuột là nền tảng tốt để chọn lọc và phát triển sản phẩm đạt chuẩn, phục vụ nhu cầu ngày càng lớn của thị trường specialty thế giới.
Những trụ cột này nếu được thực thi đồng bộ, có thể đưa Robusta Việt Nam thoát khỏi định vị “giá trị thấp”, tiến vào nhóm sản phẩm có giá trị gia tăng cao, cạnh tranh trực tiếp tại các thị trường lớn.
Các chuyên gia khẳng định rằng việc quảng bá và phát triển thương hiệu Robusta Việt Nam cần được nhìn nhận như một phần của chiến lược ngành cà phê quốc gia. Những giải pháp từ Đắk Lắk không chỉ mang lại lợi ích cho địa phương mà còn có giá trị đối với toàn ngành.
Việc hoàn thiện bộ tiêu chuẩn cảm quan; nâng cao quản lý chất lượng; xây dựng chiến lược xúc tiến; đẩy mạnh liên kết giữa doanh nghiệp - nông dân - nhà khoa học - hiệp hội; tăng cường ứng dụng công nghệ; và nâng tầm chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột… sẽ là những bước đi cần thiết để Robusta Việt Nam hiện diện rõ ràng hơn trên bản đồ cà phê thế giới.
Với lợi thế về vùng nguyên liệu, kinh nghiệm quảng bá và vai trò tiên phong trong chuẩn hóa chuỗi giá trị, Đắk Lắk đang trở thành địa phương dẫn dắt hành trình vươn ra thế giới của Robusta Việt Nam. Những trao đổi tại tọa đàm đã mở ra hướng tiếp cận mới: phát triển bền vững, tiêu chuẩn hóa và quảng bá quốc tế - con đường để hạt cà phê Việt Nam nâng cao giá trị trong cạnh tranh toàn cầu.