Nông nghiệp hữu cơ 'bắt tay' du lịch, mở lối phát triển bền vững

Khai thác thế mạnh từ những mô hình được du khách yêu thích

Liên kết nông nghiệp hữu cơ với du lịch bền vững đang được xem là hướng đi tất yếu để nâng giá trị nông sản, đa dạng hóa trải nghiệm cho du khách và thúc đẩy phát triển kinh tế vùng cao. Tuy nhiên, tiềm năng lớn chưa đồng nghĩa với thành công dễ dàng, khi thực tế triển khai vẫn tồn tại khoảng trống về chính sách, hạ tầng và sự kết nối chuỗi giá trị.

Chia sẻ tại Hội thảo “Ứng dụng khoa học công nghệ trong phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng hữu cơ gắn với phát triển du lịch bền vững của Khu du lịch quốc gia Sa Pa” diễn ra mới đây, ông Tô Ngọc Liễn, Chủ tịch UBND phường Sa Pa cho biết, thời gian qua, địa phương luôn chú trọng gắn sản xuất nông nghiệp với phát triển du lịch và dịch vụ.

Nhờ cách tiếp cận này, nhiều mô hình nông nghiệp - du lịch đã tạo dấu ấn và được du khách ưa chuộng, tiêu biểu như: Vườn dâu tây của HTX rau quả Thắng Lợi; Vườn cà chua của Công ty TNHH Tân Minh Phát; Trang trại cá nước lạnh của HTX chế biến thủy sản nước lạnh; Dịch vụ tắm lá thuốc người Dao đỏ của Công ty TNHH Hùng Dũng… Đặc biệt, hai mô hình vườn hồng cổ Sâu Chua và vườn hồng Mộng Mơ đã được tỉnh công nhận là điểm du lịch chính thức và hoạt động hiệu quả, trở thành điểm dừng chân quen thuộc của nhiều đoàn khách.

Những mô hình này không chỉ tạo sinh kế cho bà con dân tộc thiểu số mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh Sa Pa gắn với nông nghiệp xanh, hữu cơ, giàu bản sắc. Đây cũng là nền tảng để Sa Pa từng bước hình thành chuỗi sản phẩm “một điểm đến - nhiều trải nghiệm”, thu hút khách quay trở lại.

Tuy vậy, ông Tô Ngọc Liễn thẳng thắn nhìn nhận, sự gắn kết giữa chuỗi cung ứng nông sản sạch với sản phẩm du lịch mới dừng ở mức sơ khai, chưa khai thác hết tiềm năng và lợi thế của địa phương. Phần lớn mô hình nông nghiệp gắn với du lịch hiện nay mang tính tự phát, do cá nhân hoặc một số đơn vị nhỏ đầu tư, quy mô còn khiêm tốn, thiếu đồng bộ.

Chưa có bộ tiêu chí, hướng dẫn cụ thể hay cơ chế hỗ trợ phát triển du lịch nông nghiệp một cách bài bản; việc bảo tồn và khai thác giá trị nông nghiệp bản địa, văn hóa truyền thống chưa được tổ chức chuyên nghiệp. Một số ý tưởng và kế hoạch đầu tư mới chỉ nằm trên giấy hoặc phải tạm hoãn vì hạ tầng chưa đáp ứng; có mô hình buộc tạm dừng hoạt động do vướng mắc về xây dựng cơ sở phục vụ nông nghiệp - du lịch.

Bên cạnh đó, dù một số thương hiệu như “Cá hồi Sa Pa” hay “Rau ôn đới Sa Pa” đã được định vị trên thị trường, tình trạng hàng giả, hàng nhái hoặc sản phẩm từ nơi khác đội lốt “đặc sản Sa Pa” vẫn tồn tại. Điều này khiến du khách hoang mang, làm suy giảm niềm tin và ảnh hưởng tiêu cực tới uy tín thương hiệu du lịch của địa phương.

Giải pháp thúc đẩy liên kết nông nghiệp - du lịch

Để phát huy tối đa tiềm năng và nâng cao giá trị của mô hình nông nghiệp gắn với du lịch ở Sa Pa, cần một chiến lược đồng bộ từ quy hoạch, chính sách tới triển khai thực tiễn. Trước hết, chính quyền địa phương cần ban hành bộ tiêu chí và hướng dẫn cụ thể về phát triển du lịch nông nghiệp, bao gồm tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, dịch vụ, bảo tồn cảnh quan và bản sắc văn hóa. Điều này sẽ giúp hộ dân, hợp tác xã và doanh nghiệp có định hướng rõ ràng, đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho việc xét công nhận, hỗ trợ và quảng bá.

Song song với đó, cần tăng cường đầu tư hạ tầng phục vụ nông nghiệp - du lịch như đường giao thông, hệ thống nước tưới, kho bảo quản, khu trưng bày và trải nghiệm sản phẩm. Việc hoàn thiện hạ tầng sẽ giúp các mô hình tránh tình trạng “đứt gãy” hoặc tạm dừng do thiếu điều kiện vật chất.

Về thị trường, nên đẩy mạnh xúc tiến thương mại và kết nối cung cầu. Các hợp tác xã, doanh nghiệp cần tham gia hội chợ OCOP, phiên kết nối giao thương, đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, đồng thời hợp tác với các công ty lữ hành để xây dựng tour trải nghiệm gắn với mua sắm đặc sản tại chỗ.

Bảo vệ thương hiệu cũng là yếu tố then chốt. Các sản phẩm như “Cá hồi Sa Pa”, “Rau ôn đới Sa Pa” cần được đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý, áp dụng truy xuất nguồn gốc điện tử để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, củng cố niềm tin của du khách.

Đặc biệt, theo ông Tô Ngọc Liễn, Chủ tịch UBND phường Sa Pa, trong kỷ nguyên số, công nghệ không còn là một lựa chọn mà là yêu cầu bức thiết, là công cụ mạnh mẽ để giải quyết những vấn đề cố hữu và nâng tầm vị thế của Sa Pa. Việc xây dựng hệ sinh thái du lịch nông nghiệp hữu cơ thông minh không chỉ là chiến lược phát triển, mà còn là cam kết về tính bền vững và trách nhiệm đối với cộng đồng và môi trường.

“Đây chính là con đường để trả lại giá trị đích thực cho người nông dân, mang đến niềm tin cho khách du lịch, và tạo ra những trải nghiệm du lịch độc đáo, không thể sao chép, mang đậm bản sắc Sa Pa. Đó là cách để ‘Nông nghiệp sạch’ và ‘Du lịch bền vững’ hòa quyện, cộng hưởng, đưa thương hiệu Sa Pa vươn xa, trở thành điểm đến kiểu mẫu trên bản đồ du lịch quốc tế, xứng đáng với danh hiệu Khu du lịch quốc gia”, ông Liễn nhấn mạnh.

Cuối cùng, cần khuyến khích mô hình liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và đơn vị du lịch, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò hạt nhân tiêu thụ, hợp tác xã đảm nhận sản xuất, còn người dân trực tiếp tham gia các hoạt động trải nghiệm, gìn giữ văn hóa bản địa. Đây sẽ là con đường bền vững để Sa Pa vừa giữ gìn bản sắc, vừa nâng cao thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Việc xây dựng hệ sinh thái du lịch kết hợp hài hòa giữa “Nông nghiệp sạch” và “Du lịch bền vững” không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là con đường để đồng bào dân tộc thiểu số phát huy thế mạnh, gìn giữ bản sắc và nâng cao thu nhập. Mô hình này giúp biến những sản phẩm nông nghiệp bản địa thành điểm nhấn trải nghiệm độc đáo, đưa văn hóa và câu chuyện của người dân vùng cao trở thành một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá của du khách, qua đó khẳng định thương hiệu du lịch đặc sắc và bền vững.