Từ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nửa đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 33,84 tỷ USD, tăng 15,5% so với cùng kỳ; xuất siêu đạt 9,83 tỷ USD, tăng 16,3% và cao hơn mức xuất siêu chung của nền kinh tế (7,63 tỷ USD). Trong đó, xuất khẩu gạo đạt 4,9 triệu tấn và 2,54 tỷ USD, tăng 7,6% về khối lượng nhưng giảm 12,2% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.
Sản xuất theo hướng giảm phát thải giúp nông sản Việt tiếp cận các thị trường có giá trị cao
Đáng chú ý, sự kiện 500 tấn gạo mang nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” lần đầu tiên xuất khẩu đến Nhật Bản vừa qua cho thấy được tiềm năng của hạt gạo Việt Nam trong việc chinh phục các thị trường khó tính từ khi áp dụng phương thức sản xuất giảm phát thải.
Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (đơn vị xuất khẩu lô Gạo Việt xanh phát thải thấp sang Nhật Bản), cho biết, lô gạo được xuất khẩu lần này có giá 820 USD/tấn. Trong khi đó, ở các thị trường khác chỉ dao động từ 650 – 700 USD/tấn.
Tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp được đánh giá là bước đi chiến lược, góp phần định hình lại toàn bộ ngành hàng lúa gạo theo hướng sinh thái và bền vững. Tính riêng năm 2025, diện tích đăng ký thực hiện Đề án đã vượt 312.000 ha.
Cả vùng đã chủ động triển khai hơn 100 mô hình thí điểm, với diện tích trên 4.500 ha, ghi nhận năng suất tăng từ 5 – 10%, hiệu quả kinh tế tăng từ 3 – 5 triệu đồng/ha. Kết quả bước đầu rất khả quan: Giảm phát thải methane 30-45%, tiết kiệm nước 20-30%, giảm chi phí đầu vào 5-10% và tăng thu nhập cho người dân từ 10-20%.
Từ kết quả của Đề án này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, các cây trồng như ngô, sắn, đậu tương, cây ăn quả cũng được đánh giá có tiềm năng giảm phát thải nếu được đầu tư nghiên cứu, chính sách và tài chính phù hợp. Bộ này cũng nhận định, việc sản xuất theo hướng giảm phát thải, có truy xuất nguồn gốc carbon, chứng nhận môi trường sẽ giúp nông sản Việt tiếp cận các thị trường có giá trị cao như: EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ... với giá bán tăng từ 10-25% so với sản phẩm thông thường.
Đến xây dựng Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải
Nhằm hướng tới một nền nông nghiệp xanh, hài hòa với thiên nhiên và có khả năng cạnh tranh toàn cầu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng Dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2035”.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung, trồng trọt là lĩnh vực phát thải lớn, nhưng cũng là nơi có tiềm năng giảm phát thải lớn nhất nếu được tổ chức và định hướng đúng. Chuyển đổi mô hình trồng trọt theo hướng phát thải thấp không chỉ là nhu cầu cấp bách mà còn là động lực chiến lược để nâng cao giá trị gia tăng và uy tín nông sản Việt trên thị trường quốc tế.
Ông Hoàng Trung cũng kỳ vọng, Đề án sẽ là nền tảng để hình thành một hệ sinh thái nông nghiệp phát thải thấp, nơi nhà nước kiến tạo chính sách, doanh nghiệp đầu tư công nghệ, nông dân là chủ thể chuyển đổi, và các đối tác quốc tế là lực đẩy đồng hành.
Thứ trưởng Hoàng Trung kêu gọi đơn vị chủ trì sớm hoàn thiện Đề án trong tháng 8/2025 để trình Bộ phê duyệt. Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể cho từng cây trồng, từng vùng và nhóm đối tượng.
Sản xuất giảm phát thải thấp không còn là sự khuyến khích mà đang dần trở thành chuẩn mực canh tác mới. Sự thay đổi bắt đầu từ chính tư duy của người nông dân, chuyển từ “làm nhiều để đủ ăn” sang “làm xanh để bền vững”. Đây không chỉ là bước tiến về kỹ thuật mà còn là lời khẳng định thương hiệu nông sản Việt Nam trên bản đồ nông nghiệp xanh toàn cầu.
Cùng với Đề án một triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long và Dự thảo Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025–2035, ngành nông nghiệp Việt Nam đang từng bước định hình hệ sinh thái nông nghiệp xanh, lấy giảm phát thải làm tiêu chuẩn mới cho thương hiệu nông sản quốc gia.