Không còn là sựa lựa chọn mà là mệnh lệnh dân tộc
Phát biểu tại Lễ công bố 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) - Bộ Tài chính tổ chức vào sáng 25/8, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng cho rằng: Sau gần 40 năm Đổi mới, từ một nước nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu, Việt Nam đã vươn lên thuộc nhóm 34 nền kinh tế lớn nhất thế giới và nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu về quy mô thương mại và thu hút FDI.
Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng tham dự và có bài phát biểu quan trọng tại sự kiện. Ảnh: NH
Đến nay, GDP bình quân đầu người đạt hơn 4.800 USD, thuộc nhóm các nước có thu nhập trung bình cao. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, thách thức đặt ra đối với Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là, làm thế nào để giải phóng được các nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững và thực hiện mục tiêu đưa đất nước trở thành nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045.
Theo số liệu tính toán của Ngân hàng Thế giới (World Bank) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), hiện nay có khoảng 86 quốc gia và vùng lãnh thổ đạt mức thu nhập trung bình cao. Trong đó, chỉ có 43 nước vượt qua được bẫy thu nhập trung bình, trở thành nước thu nhập cao.
Đúc kết từ bài học của các quốc gia thành công, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, phải thúc đẩy phát triển dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, lấy khoa học công nghệ là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế. Đặc biệt, cần có chiến lược tập hợp và quy tụ mạng lưới nhân tài, huy động sức mạnh tổng lực kết tinh từ sự đồng lòng và tinh thần dám nghĩ lớn, dám hành động.
Lấy ví dụ về những quốc gia thành công trên thế giới, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Israel từ một đất nước nhỏ bé, khan hiếm tài nguyên, đã trở thành “quốc gia khởi nghiệp” nhờ đầu tư cho nghiên cứu, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, gắn kết giữa viện, trường, doanh nghiệp và cộng đồng quốc tế.
Ngoài ra, Hàn Quốc, từng nghèo khó sau chiến tranh, nhưng nhờ chiến lược tập trung phát triển bán dẫn, điện tử và hạ tầng số, nay đã trở thành một trong những cường quốc công nghệ hàng đầu.
Trước bối cảnh đó, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định: "Phát triển các ngành công nghệ chiến lược không còn là sự lựa chọn, mà là mệnh lệnh phát triển của dân tộc".
Bộ Tài chính công bố 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo quốc gia. Ảnh: NH
Cơ hội phát triển các ngành công nghiệp chiến lược
Về cơ hội phát triển các ngành công nghiệp chiến lược tại Việt Nam, chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương bên lề sự kiện, TS. Nguyễn Quốc Hưng - Viện trưởng Viện Công nghệ lượng tử - Đại học Quốc gia Hà Nội; Phó Giám đốc Trung tâm Nano và Năng lượng - Trường Đại học Khoa học tự nhiên cho rằng: Chính sách phát triển khoa học công nghệ của Việt Nam tương đối thuận lợi, đặc biệt là Nghị quyết 57-NQ/TW về đổi mới khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia với những tầm nhìn đột phá, sẽ mở ra nhiều cơ hội để Việt Nam phát triển các ngành công nghệ chiến lược, trong đó có công nghệ lượng tử.
Cùng quan điểm trên, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cũng cho rằng: Nghị quyết số 57-NQ/TW với những quan điểm, tầm nhìn, mục tiêu và giải pháp cụ thể. Trong đó, chú trọng phát triển và quy tụ nguồn nhân lực chất lượng cao trong các ngành công nghệ của tương lai; có cơ chế đặc biệt để thu hút 100 tổng công trình sư, thành lập các nhóm nghiên cứu mạnh, có khả năng cạnh tranh ở tầm khu vực và quốc tế trong một số nhóm ngành chiến lược.
Đơn vị tham gia triển lãm trong khuôn khổ sự kiện. Ảnh: NH
Bên cạnh đó, tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1131/QĐ-TTg, xác định 11 nhóm ngành công nghệ chiến lược, trong đó có AI, bán dẫn, lượng tử, hàng không vũ trụ và an ninh mạng… Đồng thời, dự thảo Văn kiện Đại hội 14 đã xác định khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo là “đột phá quan trọng hàng đầu”, là “động lực chính” để cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng cho giai đoạn phát triển mới. Đây là những khung pháp lý quan trọng để Việt Nam phát triển khoa học - công nghệ.
Chia sẻ tại sự kiện, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cũng đánh giá cao 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược do NIC công bố. Đồng thời cho biết, để phát huy hiệu quả vai trò của 3 mạng lưới, cần có các hội thảo, diễn đàn khoa học, nhằm chia sẻ kiến thức và kết quả nghiên cứu; kết nối, thu hút các chuyên gia, nhân tài người Việt, gốc Việt trên toàn thế giới; hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, có khả năng dẫn dắt trong một số nhóm ngành công nghệ chiến lược…
Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu, các mạng lười tập trung vào một số nhiệm vụ cụ thể, trong đó: Mạng lưới lượng tử cần thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ lượng tử vào các lĩnh vực như: Tính toán hiệu năng cao, truyền thông bảo mật và cảm biến chính xác. Đây sẽ là nền tảng để Việt Nam không bị bỏ lại trong "cuộc đua" công nghệ toàn cầu hiện nay.
Mạng lưới an ninh mạng cần xây dựng năng lực phòng thủ chủ động, hỗ trợ Việt Nam phát triển các giải pháp, sản phẩm “Make by Vietnam” về an ninh mạng, bảo vệ chủ quyền số quốc gia, đồng thời đồng hành cùng Chính phủ, doanh nghiệp và người dân trong việc bảo đảm không gian mạng an toàn, tin cậy.
Mạng lưới Hàng không, vũ trụ và thiết bị bay không người lái cần tập trung kết nối chuyên gia, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển công nghệ vũ trụ, ứng dụng UAV (thiết bị bay không người lái) trong quốc phòng, an ninh, nông nghiệp, logistics, giám sát môi trường và quản lý đô thị, qua đó mở ra không gian phát triển mới đầy tiềm năng cho Việt Nam.
Thông tin về 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược
Mạng lưới VNQuantum được thành lập với tầm nhìn đưa Việt Nam trở thành điểm sáng trong bản đồ công nghệ lượng tử toàn cầu. Mạng lưới VNQuantum đóng vai trò hạt nhân trong phát triển công nghệ lượng tử quốc gia, góp phần đưa Việt Nam chủ động tham gia chuỗi giá trị toàn cầu và tạo ra hàng nghìn việc làm chất lượng cao cho lực lượng lao động trẻ.
Mạng lưới ViSecurity được thành lập hướng tới làm chủ công nghệ bảo mật, phát triển giải pháp “Make in Vietnam” bảo vệ hạ tầng số trọng yếu, đồng thời kết nối chuyên gia, doanh nghiệp và viện nghiên cứu với các trung tâm an ninh mạng quốc tế, góp phần xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực này. Mạng lưới ViSecurity hướng tới trở thành lực lượng nòng cốt bảo vệ không gian mạng quốc gia và đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo về công nghệ an ninh mạng trong khu vực.
Mạng lưới UAV Việt Nam có sứ mệnh đưa Việt Nam từ một thị trường tiêu thụ trở thành quốc gia sản xuất, sáng tạo và đóng vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành công nghiệp hàng không, vũ trụ. Bốn chiến lược trọng tâm được mạng lưới xác định bao gồm: hoàn thiện khung pháp lý, đẩy mạnh đầu tư R&D (nghiên cứu và phát triển), phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thu hút các tập đoàn hàng đầu thế giới đến hợp tác tại Việt Nam.