Phát triển kinh tế tư nhân: Từ chủ trương của Đảng đến hành động cụ thể

"Cầu nối" trong phát triển kinh tế tư nhân

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Hà Thị Nga, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhấn mạnh, để thực hiện thành công các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội đã đề ra, nhất là hai mục tiêu chiến lược 100 năm, đòi hỏi mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi tổ chức, mỗi cá nhân đều phải thay đổi tư duy, nhận thức, tầm nhìn và cần vào cuộc hành động quyết liệt hơn.

Bà Hà Thị Nga cho biết, Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị đã giao nhiệm vụ cho Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch hướng dẫn, vận động Nhân dân thực hiện Nghị quyết, phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng pháp luật, cơ chế, chính sách về phát triển kinh tế tư nhân.

Ngày 2/10 vừa qua, Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương đã ban hành Chương trình hành động với 4 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm: Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức và hành động, khơi dậy ý chí quyết tâm khởi nghiệp, lập nghiệp; ý thức tự cường, tự tôn dân tộc; khát vọng cống hiến trong đoàn viên, hội viên và Nhân dân để thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.

Tăng cường các hình thức hỗ trợ đoàn viên, hội viên, doanh nghiệp tư nhân và Nhân dân tham gia phát triển kinh tế tư nhân; phát động và tổ chức các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước thiết thực, hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế tư nhân; thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng, hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách về phát triển kinh tế tư nhân.

Tại hội thảo, các đại biểu thảo luận về vị trí, vai trò và tầm quan trọng thiết yếu của khu vực kinh tế tư nhân trong sự phát triển kinh tế xã hội Việt Nam. Từ đó đưa ra các giải pháp tập trung vào việc xác định rõ vai trò, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên trong thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Mục tiêu cuối cùng là phản ánh kịp thời thực tiễn, những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp và hiệp hội để đề xuất các giải pháp gắn với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW.

Tháo gỡ rào cản thể chế, khơi thông nguồn lực tư nhân

Tại hội thảo, PGS.TS. Trần Đình Thiên, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, năm 1986, công cuộc Đổi mới đã tạo một bước ngoặt lịch sử cho nền kinh tế Việt Nam. Nhờ đổi mới tư duy, lực lượng kinh tế tư nhân trỗi dậy đã tạo ra phép màu: đưa nền kinh tế thoát khỏi khủng hoảng, xác lập quỹ đạo phát triển mới, quỹ đạo thị trường, mở cửa, hội nhập và đua tranh quốc tế.

"Kết quả đó khẳng định vai trò lịch sử và vị thế quan trọng hàng đầu của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam hiện đại ngay tại điểm khởi đầu nó được chính thức thừa nhận", Trần Đình Thiên nói.

Sau gần 40 năm, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục đi lên trong xu thế không thể đảo ngược. Khu vực tư nhân, lực lượng nền tảng của mọi nền kinh tế tiếp tục phát triển và đóng góp to lớn vào tăng trưởng của nền kinh tế. Đặc biệt, Nghị quyết 68 là một bước chuyển căn bản về nhận thức lý luận, quan điểm đường lối và chiến lược hành động đối với kinh tế tư nhân mới được thực hiện triệt để; từ chỗ "thừa nhận sự tồn tại khách quan" của kinh tế tư nhân đến chỗ "khẳng định vai trò lịch sử đích thực" là động lực tăng trưởng và phát triển quan trọng nhất của kinh tế thị trường Việt Nam.

"Với sự thừa nhận này, 'vòng kim cô' về tư tưởng đã được tháo bỏ, mở đường cho sự giải phóng chính sách, cơ chế cho các năng lực phát triển tiềm tàng của đất nước, mở ra một trang mới, đầy triển vọng, trong tiến trình cải cách, mở cửa, hội nhập và phát triển kinh tế của Việt Nam trong thời hiện đại", ông khẳng định.

Từ góc nhìn của một doanh nhân, một nhà quản trị hệ thống bệnh viện tư nhân, GS. Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam, Thành viên Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty CP Hợp Lực nhấn mạnh: Nghị quyết 68-NQ/TW mở ra một tầm nhìn mới, đó là xác định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế, là "nguồn lực nội sinh" phải được khơi thông mạnh mẽ để đất nước bứt phá năng suất, vượt bẫy thu nhập trung bình và vươn tầm. Tinh thần nhất quán ấy đòi hỏi chúng ta chuyển hóa thành các thiết kế thể chế cụ thể, thủ tục minh bạch và một môi trường kinh doanh thực sự an toàn, công bằng, cạnh tranh.

Tuy nhiên, thực tiễn hệ thống pháp luật về đầu tư, đất đai, xây dựng, đấu thầu, đấu giá, phòng cháy chữa cháy, môi trường và tiêu chuẩn kỹ thuật còn điểm chưa đồng bộ, cách hiểu khác nhau giữa các địa phương khiến thủ tục bị kéo dài và chi phí tăng.

"Quy trình lựa chọn nhà đầu tư cho dự án bệnh viện tư nhân mỗi địa phương áp dụng một cách, cơ chế giao đất, cho thuê đất và miễn giảm tiền sử dụng đất chưa rõ ràng khiến doanh nghiệp khó lập phương án tài chính", ông nói.

Về đất đai, tiếp cận quỹ đất vẫn là điểm nghẽn từ khâu quy hoạch đến bồi thường giải phóng mặt bằng. Ông nêu thực tế tài sản công sau sắp xếp đơn vị hành chính hoặc chuyển đổi công năng thường mặc định đưa ra đấu giá như tài sản thương mại, trong khi có thể trở thành nguồn lực xã hội hóa cho y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao. "Đất đai cần được nhìn như nguồn lực chiến lược gắn với mục tiêu an sinh xã hội", GS. Nguyễn Văn Đệ nhấn mạnh, đồng thời đề nghị cơ chế linh hoạt, minh bạch hài hòa lợi ích Nhà nước, nhà đầu tư và xã hội.

Về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, văn bản pháp quy ngày càng nghiêm ngặt nhưng hướng dẫn kỹ thuật ban hành chậm, nội luật hóa tiêu chuẩn quốc tế chưa đầy đủ khiến dự án đội chi phí và kéo dài. Ông dẫn ví dụ quy định tầng hầm bệnh viện không được bố trí chỗ đỗ ôtô trong khi nhà ở thương mại cao tầng lại được phép, cùng yêu cầu áp dụng suất vốn đầu tư công cho bệnh viện tư. "Chúng ta cần cách tiếp cận khoa học, thực tiễn, bảo đảm an toàn nhưng phù hợp đặc thù từng loại công trình và chủ thể đầu tư", ông Đệ nêu.

Về mua sắm công và đặt hàng dịch vụ, ông nhận định khu vực tư còn ít cơ hội tham gia dù có năng lực, dẫn đến lãng phí nguồn lực và bất bình đẳng tiếp cận. Ông nêu trường hợp phòng khám hiện đại ở miền núi đủ điều kiện nhưng bị từ chối ký hợp đồng bảo hiểm y tế do phân bổ thẻ đã ổn định.

Cuối cùng, ông đề cập tâm lý sợ sai của một bộ phận cán bộ khiến hồ sơ bị "treo". "Nếu không có cơ chế bảo đảm rõ ràng để bảo vệ những người dám nghĩ, dám làm, thì cán bộ và doanh nghiệp đều sẽ chọn cách an toàn: không hành động", GS Nguyễn Văn Đệ nói và nhấn mạnh trong bối cảnh đất nước cần đột phá để vươn mình, thì "không hành động" đồng nghĩa với tự đánh mất cơ hội phát triển.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, sau khi Nghị quyết 68 ban hành, mỗi tháng bình quân có hơn 19.100 doanh nghiệp thành lập mới, tăng gần 48% so với mức bình quân những tháng trước đó. Số lượng doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường tăng trưởng mạnh, hơn 31.500 doanh nghiệp mỗi tháng, tăng 27% so với bình quân 5 tháng đầu năm.