Thanh Hóa: Khẳng định vị thế cho nông sản vùng cao

Phát triển 170 sản phẩm OCOP 3 và 4 sao cho đồng bào dân tộc

Thanh Hóa ghi dấu ấn khi nhiều nông sản vùng cao của bà con dân tộc miền núi đã khẳng định được thương hiệu, trở thành sản phẩm OCOP 3 và 4 sao, từng bước vươn ra thị trường nhờ chất lượng ổn định và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Điển hình trong số đó phải kể đến muối mắc khẻn Mường Đeng; gạo nếp Cay Nọi; măng khô Yên Nhân… đây đều là những đặc sản nổi tiếng của đồng bào dân tộc miền núi tỉnh Thanh Hoá.

Cụ thể, muối mắc khẻn Mường Đeng của đồng bào dân tộc Thái ở bản Peo, xã Yên Thắng, tỉnh Thanh Hoá. Nguyên liệu tạo nên muối mắc khẻn gồm hạt mắc khẻn và hạt dổi. Hạt mắc khẻn và hạt dổi sau khi thu hái được rang thủ công rồi đem giã và trộn lẫn với nhau. Đây là hai loại gia vị được xem là linh hồn ẩm thực của người dân vùng núi phía Tây Thanh Hoá.

Hầu hết các món ăn của đồng bào dân tộc Thái nơi đây đều sử dụng mắc khẻn làm gia vị. Mắc khẻn là một loại cây dại thuộc họ hồi, có tinh dầu, khi đơm trái sẽ kết thành những chùm quả nhỏ li ti, tỏa hương thơm dịu. Do đó, khi thưởng thức các món ăn được chế biến từ gia vị này, mọi người sẽ không quên hương vị đặc trưng độc đáo của từ muối mắc khẻn Mường Đeng…

Nhằm tạo thuận lợi cho đồng bào dân tộc Thái ở xã Yên Thắng phát triển sản phẩm, những năm qua tỉnh Thanh Hoá đã có những chuơng trình hỗ trợ thiết thực nhằm giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ, triển lãm, và công nhận sản phẩm OCOP 3 sao cho sản phẩm. Từng bước đưa sản phẩm muối mắc khẻn Mường Đeng đến gần hơn với người tiêu dùng cả nước và nâng cao thu nhập cho đồng bào dân tộc miền núi.

Tương tự như muối mắc khẻn Mường Đen, sản phẩm gạo nếp Cay Nọi cũng được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao vào năm 2021, trở thành sản phẩm OCOP đầu tiên của người dân huyện Mường Lát (cũ), tỉnh Thanh Hoá.

Đây là loại gạo được trồng trên những mảnh đất màu mỡ, lớn lên từ mạch nước ngầm ngọt lịm chảy qua xã Quang Chiểu (tỉnh Thanh Hoá), gạo nổi tiếng bởi vị dẻo ngọt và hương thơm đặc trưng. Hiện sản phẩm đã được tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Phú Thọ, Ninh Bình… nhờ công tác quảng bá, xúc tiến thương mại được thúc đẩy mạnh mẽ thời gian qua.

Theo thống kê của Văn phòng Điều phối Chương trình Xây dựng nông thôn mới tỉnh Thanh Hoá, tính đến tháng 9/2025, toàn tỉnh Thanh Hoá đã có 661 sản phẩm OCOP, trong đó, khu vực miền núi có 170 sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao, chủ yếu tập trung vào nhóm nông sản, thực phẩm, dược liệu và đồ uống.

Nhiều giải pháp phát triển thương hiệu nông sản vùng cao

Để nông sản vùng cao không chỉ dừng lại ở những đặc sản địa phương mà còn vươn xa ra thị trường trong và ngoài tỉnh, Thanh Hóa đã triển khai nhiều giải pháp mang tính chiến lược. Cụ thể, tỉnh đã chú trọng xây dựng cơ chế hỗ trợ thiết thực thông qua các chương trình hội chợ, triển lãm, hội thảo xúc tiến thương mại. Đây là cầu nối quan trọng giúp sản phẩm của bà con đến gần hơn với người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn về kỹ năng sản xuất, chế biến, bảo quản và xây dựng thương hiệu được đẩy mạnh. Theo đó, nếu trước đây, bà con chỉ chủ yếu sản xuất theo tập quán, nhỏ lẻ thì nay đã dần thay đổi tư duy, biết áp dụng kỹ thuật mới, chú trọng khâu bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc để nâng cao tính cạnh tranh. Đây chính là bước đi quan trọng để sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm, phù hợp nhu cầu thị trường.

Một hướng đi nổi bật khác đó là, tỉnh Thanh Hoá đã hỗ trợ đưa sản phẩm OCOP vùng cao lên các sàn thương mại điện tử. Nhiều hợp tác xã, hộ gia đình đã được hỗ trợ tiếp cận kênh bán hàng online, giúp sản phẩm vượt qua rào cản địa lý để đến tay người tiêu dùng cả nước. Với xu hướng mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến, đây được xem là giải pháp bền vững để mở rộng thị trường.

Song song với tiêu thụ, Thanh Hóa còn quan tâm phát triển vùng nguyên liệu tập trung, gắn sản xuất với chế biến. Thay vì manh mún, tự phát, một số địa phương đã hình thành chuỗi giá trị khép kín từ trồng trọt, thu hoạch đến chế biến sâu. Điều này không chỉ nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm mà còn đảm bảo chất lượng đồng đều, tạo nền tảng xây dựng thương hiệu lâu dài.

Đặc biệt, nhiều sản phẩm OCOP đã được gắn với du lịch cộng đồng, tạo trải nghiệm “mua tại vườn, dùng tại chỗ” cho du khách. Khi đến với vùng cao Thanh Hóa, du khách không chỉ được thưởng thức ẩm thực đặc trưng mà còn có thể trực tiếp tìm hiểu quy trình sản xuất, từ đó gia tăng niềm tin và sự yêu thích đối với sản phẩm địa phương.

Trong thời gian tới, để nông sản vùng cao tiếp tục phát triển bền vững, tỉnh Thanh Hóa đặt mục tiêu hỗ trợ thêm nhiều sản phẩm tham gia chương trình OCOP, hướng tới đạt hạng 4 sao, 5 sao. Đồng thời, tăng cường kết nối với các doanh nghiệp phân phối lớn, siêu thị, trung tâm thương mại để sản phẩm của bà con có chỗ đứng vững chắc hơn trên thị trường.

Nỗ lực phát triển thương hiệu sản phẩm cho đồng bào dân tộc miền núi ở tỉnh Thanh Hoá không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa trong từng sản phẩm.