Thanh toán số giữ vị trí nền tảng
Sáng ngày 7/10, trong khuôn khổ Ngày Thẻ Việt Nam 2025, dưới sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Báo Tiền Phong và Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) tổ chức Hội thảo với chủ đề “Một chạm vạn niềm tin - Kiến tạo tương lai thanh toán số”.
Chuyển đổi số, phát triển thanh toán không dùng tiền mặt là xu thế tất yếu trên toàn thế giới và Việt Nam cũng không phải ngoại lệ. Chính phủ đã đặt ra mục tiêu trong chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030: Phấn đấu tới năm 2025, ít nhất 80% người trưởng thành có tài khoản giao dịch tại ngân hàng hoặc các tổ chức được phép khác; số lượng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đạt tốc độ tăng 20 - 25%/năm.
Nhà báo Phùng Công Sưởng - Tổng Biên tập Báo Tiền Phong: Những công nghệ mới như AI, Big Data, sinh trắc học... mở ra cơ hội gia tăng mức độ bảo mật, đồng thời cũng đặt ra những thách thức... trong quản trị rủi ro".
Phát biểu khai mạc hội thảo, nhà báo Phùng Công Sưởng - Tổng Biên tập Báo Tiền Phong thông tin, Ngày thẻ Việt Nam đã và đang có những đóng góp nhất định trong việc thay đổi thói quen thanh toán của người dân, thúc đẩy mạnh mẽ xu hướng sử dụng các phương thức thanh toán điện tử hiện đại.
Với chủ đề “Một chạm - vạn niềm tin”, Ngày thẻ Việt Nam năm 2025 tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong công tác truyền thông, kết nối và lan tỏa những giá trị tích cực của thanh toán số.
Theo nhà báo Phùng Công Sưởng, chuyển đổi số - thanh toán số là động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, thanh toán số giữ vị trí nền tảng, là cầu nối giúp gắn kết người dân - doanh nghiệp - Chính phủ trên cùng một hạ tầng công nghệ hiện đại.
Những năm qua, nhiều phương thức thanh toán hiện đại lần lượt ra đời, như thẻ ngân hàng, ví điện tử, QR Code, Mobile Banking... hiện diện trong mọi lĩnh vực của đời sống. Tuy nhiên, đi cùng sự phát triển là những thách thức: Nguy cơ gian lận trực tuyến, tấn công mạng, rò rỉ dữ liệu...
Những công nghệ này cần lượng lớn dữ liệu nhạy cảm để hoạt động, trong đó có thông tin cá nhân, giao dịch, lịch sử tín dụng... nếu không được mã hóa hoặc bảo vệ đúng cách, dữ liệu có thể bị lộ lọt hoặc tội phạm mạng đánh cắp.
"Xu thế toàn cầu cho thấy, những công nghệ mới như AI, Big Data, sinh trắc học hay blockchain đã mở ra cơ hội gia tăng mức độ bảo mật, đồng thời cũng đặt ra những thách thức ngày càng phức tạp trong quản trị rủi ro" - nhà báo Phùng Công Sưởng nói.
Ông Trần Văn Thành - Phó Trưởng phòng Phát triển Kênh số và Đối tác, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam: Công nghệ số đã trở thành nền tảng thiết yếu và là động lực tất yếu cho tăng trưởng.
Ông Trần Văn Thành - Phó Trưởng phòng Phát triển Kênh số và Đối tác, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) nhận định, công nghệ số đã trở thành nền tảng thiết yếu và là động lực tất yếu cho tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam. Trong đó, thanh toán số nổi lên đi đầu, hình thành hệ sinh thái tài chính hiện đại.
"Sự dịch chuyển này được chứng minh bằng những con số: Tổng giá trị giao dịch không dùng tiền mặt trong năm 2024 đạt 295,2 triệu tỷ đồng, gấp 26 lần GDP; số lượng giao dịch đạt 17,7 tỷ, tăng trưởng 56% so với năm 2023. Riêng trong quý I/2025, thanh toán qua mã QR ghi nhận mức tăng trưởng đột phá hơn 81%" - ông Trần Văn Thành thông tin.
Hành lang pháp lý phải đi trước một bước
Chuyên gia Nguyễn Xuân Thành - Đại học Fulbright Việt Nam cho rằng, ngành tài chính - ngân hàng từ lâu đã là lĩnh vực tiên phong trong ứng dụng công nghệ. Từ kỷ nguyên di động giúp người dùng giao dịch “mọi lúc, mọi nơi”, đến thời đại điện thoại thông minh, công nghệ đã liên tục định hình lại trải nghiệm tài chính. Giờ đây, ngành đang bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI), được kỳ vọng sẽ tạo nên bước ngoặt trong quản trị, vận hành và dịch vụ khách hàng.
"AI là 'cú hích năng suất', giúp tự động hóa quy trình, giảm chi phí và tăng khả năng phòng chống gian lận, tấn công mạng. Tuy nhiên, đi cùng với cơ hội là những rủi ro mới: Nguy cơ mất lợi thế độc quyền khi chuyển sang hệ thống mở; sai lệch trong mô hình chấm điểm tín dụng; hay tấn công đối kháng nhắm vào chính các thuật toán AI", ông Nguyễn Xuân Thành nêu.
Ông Nguyễn Xuân Thành - Đại học Fulbright Việt Nam: AI là 'cú hích năng suất', giúp tự động hóa quy trình, giảm chi phí và tăng khả năng phòng chống gian lận, tấn công mạng. Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là những rủi ro mới.
Theo vị chuyên gia này, chuyển đổi số là cuộc cách mạng văn hóa và tư duy. Ngành tài chính - ngân hàng muốn tiến xa cần một nền văn hóa minh bạch, hợp tác và sáng tạo, nơi mỗi cá nhân được trao quyền, chịu trách nhiệm và chủ động đổi mới. Công nghệ là động lực, nhưng con người và văn hóa mới là nền tảng giúp ngành tài chính phát triển bền vững, thông minh và nhân văn hơn.
Đại diện Ngân hàng Nhà nước, ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho biết, trong hơn ba thập kỷ gắn bó với ngành ngân hàng, tôi đã chứng kiến hành trình chuyển mình mạnh mẽ của lĩnh vực thanh toán Việt Nam - từ giao dịch thủ công, tiền mặt là chủ đạo, đến kỷ nguyên số hóa và thanh toán điện tử bùng nổ.
"Chuyển đổi số muốn đi xa thì hành lang pháp lý phải đi trước một bước. Những năm qua, Ngân hàng Nhà nước đã đồng bộ hoàn thiện khung pháp lý ở nhiều cấp độ" - ông Phạm Anh Tuấn khẳng định.
Luật Giao dịch điện tử 2023, Luật Các tổ chức tín dụng 2024, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 đã được cập nhật, tạo cơ sở cho ngân hàng số, định danh điện tử và chia sẻ dữ liệu khách hàng. Cùng với đó là ban hành Nghị định 52/2024/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt, Nghị định 94/2025/NĐ-CP về cơ chế thử nghiệm Fintech và Quyết định 316/QĐ-TTg về Mobile Money.
Với thông tư và tiêu chuẩn kỹ thuật, Ngân hàng Nhà nước cũng đã thống nhất mã QR Code quốc gia, hướng dẫn kết nối Open API, quy định an toàn bảo mật và triển khai đại lý thanh toán nhằm xây dựng nền pháp lý toàn diện, minh bạch và thích ứng nhanh với công nghệ toàn cầu, tạo “xương sống” cho hệ sinh thái thanh toán số.
Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước: Chuyển đổi số muốn đi xa thì hành lang pháp lý phải đi trước một bước.
Ông Phạm Anh Tuấn đánh giá, hệ sinh thái thanh toán hiện đại đang thay đổi căn bản trải nghiệm tài chính của người dân. Trong 7 tháng đầu năm 2025, giao dịch QR code tăng 66,73% về số lượng và 159,58% về giá trị so với cùng kỳ; 87% người trưởng thành đã có tài khoản ngân hàng; nhiều tổ chức tín dụng ghi nhận trên 90% giao dịch qua kênh số.
Cùng với tốc độ phát triển, an toàn và bảo mật thông tin là ưu tiên hàng đầu. Trong khuôn khổ Đề án 06, Ngân hàng Nhà nước phối hợp Bộ Công an xác thực khách hàng qua cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, ngăn chặn tội phạm công nghệ cao. Đặc biệt, hệ thống SIMO, công cụ giám sát, cảnh báo rủi ro gian lận đã phát hiện và ngăn chặn hơn 1,5 nghìn tỷ đồng giao dịch đáng ngờ chỉ trong vài tháng vận hành.
Ông Nguyễn Hoàng Long - Phó Tổng Giám đốc NAPAS: Trong năm 2024, hệ thống NAPAS xử lý gần 10 tỷ giao dịch, dự kiến 2025 là 11 - 12 tỷ giao dịch.
Ông Nguyễn Hoàng Long - Phó Tổng Giám đốc NAPAS chia sẻ, NAPAS đã xây dựng hạ tầng kết nối toàn bộ đơn vị, tạo ra hệ sinh thái thanh toán quốc gia. Thông qua sự kết nối này, đã tạo ra điểm chạm đến đông đảo người dân Việt Nam.
Cụ thể, NAPAS cùng 68 ngân hàng, công ty tài chính, đối tác cung cấp hạ tầng thanh toán để người dân sử dụng các dịch vụ thanh toán phục vụ cho công việc, sinh hoạt hàng ngày.
Trong tháng 9, tháng 10/2025, trung bình hệ thống NAPAS xử lý 35 - 36 triệu giao dịch mỗi ngày, tương ứng mỗi ngày có khoảng 70 triệu lượt người dân sử dụng dịch vụ chuyển tiền/ thanh toán của NAPAS và các đơn vị thành viên cung cấp. Thông qua sự kết nối, có thể chạm đến 1/3 dân số mỗi ngày. Trong năm 2024, hệ thống NAPAS xử lý gần 10 tỷ giao dịch, dự kiến 2025 là 11 - 12 tỷ giao dịch.
Bên cạnh đó, dịch vụ thanh toán do NAPAS và các đơn vị phối hợp triển khai còn chạm đến mọi vùng miền trên nền tảng hạ tầng công nghệ hiện đại, đảm bảo sự tiện lợi, nhanh chóng, an toàn cho người dân.
"Trong năm nay, chúng tôi dự kiến hoàn thành kết nối chiều thanh toán xuyên biên giới bằng mã QR cho du khách Trung Quốc vào Việt Nam. Dự kiến, năm 2026, sẽ triển khai chiều thanh toán cho khách Việt sang Trung Quốc. Chúng tôi cũng đang khẩn trương kết nối thanh toán với các quốc gia trong khu vực và Châu Á như Nhật, Hàn, Singapore…. với hy vọng mở rộng hạ tầng thanh toán quốc gia vươn ra quốc tế" - ông Nguyễn Hoàng Long thông tin.
Hội thảo "Một chạm vạn niềm tin - Kiến tạo tương lai thanh toán số" đã tập trung làm rõ sự giao thoa không thể tách rời giữa tiện ích vượt trội của công nghệ thanh toán hiện đại (phản ánh qua "Một chạm") và yêu cầu cấp thiết về an toàn, bảo mật. Niềm tin của người tiêu dùng ("Vạn niềm tin") được xác định là mục tiêu cốt lõi, là nền tảng cho sự phát triển bền vững của thanh toán không dùng tiền mặt trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi.
Để củng cố niềm tin này, ngành Ngân hàng đã và đang quyết liệt triển khai các nhiệm vụ bao gồm: Hoàn thiện thể chế, đổi mới công nghệ, và quản trị rủi ro. Các giải pháp bảo mật đa lớp đã được áp dụng rộng rãi, nổi bật là việc triển khai quy định xác thực sinh trắc học bắt buộc cho các giao dịch lớn và ứng dụng công nghệ Tokenization (mã hóa số thẻ) để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho giao dịch di động.