Đây là chia sẻ của các chuyên gia tại Hội thảo khoa học "Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới" tổ chức ngày 15/11, tại Hà Nội.
Hội thảo do Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam cùng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương; Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; Tạp chí Cộng sản tổ chức.
Biến thách thức nhân khẩu học thành động lực phát triển mới
Đây là hội thảo đầu tiên về kinh tế bạc được tổ chức nhằm cung cấp luận cứ khoa học - thực tiễn cho việc phát triển "kinh tế bạc" (silver economy), đáp ứng nhu cầu, phát huy tiềm năng và đóng góp của người cao tuổi, tạo động lực quan trọng góp phần phát triển kinh tế đất nước trong bối cảnh già hóa dân số nhanh; bước đầu tạo chuyển biến về nhận thức trong các cấp ủy, chính quyền, cộng đồng doanh nghiệp, xã hội về sự cần thiết xây dựng, phát triển kinh tế bạc ở Việt Nam.
"Kinh tế bạc" là nền kinh tế tập trung vào các hoạt động, sản phẩm, dịch vụ được thiết kế để đáp ứng nhu cầu cho người cao tuổi. Tại Việt Nam, đây là một cơ hội lớn do tốc độ già hóa dân số nhanh chóng. Các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, bất động sản nghỉ dưỡng, du lịch, tài chính và các sản phẩm công nghệ cao cho người già có tiềm năng phát triển mạnh.
Việc đẩy mạnh "kinh tế bạc" giúp giảm áp lực cho xã hội, tạo ra tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và tận dụng kinh nghiệm của người cao tuổi.
Quang cảnh hội thảo. Ảnh QL
Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương cho rằng, phát triển kinh tế bạc không chỉ là chăm sóc người cao tuổi, mà kiến tạo một mô hình xã hội nhân văn, văn minh, biến thách thức nhân khẩu học thành động lực phát triển mới. Các chính sách được xây dựng cần phải dựa trên khuyến khích, tôn trọng tự do lựa chọn và phát huy trí tuệ, kinh nghiệm của người cao tuổi.
“Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới không chỉ là vấn đề của người cao tuổi; đó còn là vấn đề văn hóa, xã hội, con người và đạo lý”, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh.
Chuyển tư duy chính sách từ hỗ trợ sang phát huy, phát triển
Tại hội thảo, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản Hoàng Trung Dũng cho biết, kinh tế bạc đã hình thành và phát triển, là giải pháp giúp nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Pháp ứng phó, thích ứng chủ động với quá trình già hóa dân số.
Theo báo cáo của Liên minh châu Âu (EU), kinh tế bạc chiếm khoảng 25% chi tiêu tiêu dùng toàn khối, tương đương hơn 3.700 tỷ Euro mỗi năm. Nghiên cứu của Tổ chức tư vấn kinh tế độc lập hàng đầu thế giới (Oxfor Economics) ước tính, vào năm 2050, giá trị toàn cầu của kinh tế bạc có thể đạt hơn 15.000 tỷ USD
Để phát triển nền "kinh tế bạc", Việt Nam cần chuyển từ tư duy ứng phó sang tư duy thích ứng chủ động, từ chính sách “hỗ trợ” sang “phát huy, phát triển” đối với lực lượng người cao tuổi, tạo động lực khơi dậy nguồn lực tăng trưởng theo hướng kết hợp giữa an sinh xã hội, đổi mới sáng tạo, đầu tư công nghệ và phát triển thị trường sản phẩm và dịch vụ phục vụ người cao tuổi, do người cao tuổi và vì người cao tuổi.
Tại hội thảo, nhiều ý kiến cho rằng, "kinh tế bạc" tuy còn mới mẻ tại Việt Nam song là xu hướng tất yếu trong thiết kế chính sách cho phát triển. Việt Nam cần cải cách hệ thống an sinh và hưu trí theo hướng linh hoạt, bền vững và hoàn thiện chính sách việc làm, đào tạo để khuyến khích lao động cao tuổi.
Tập trung phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ phục vụ người cao tuổi liên quan tới y tế, chăm sóc dài hạn, công nghệ hỗ trợ, du lịch nghỉ dưỡng, nhà ở thông minh, văn hóa tinh thần...
Tháo gỡ các “điểm nghẽn” để hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy đầu tư và khởi nghiệp trong lĩnh vực kinh tế bạc, nhất là đối với doanh nghiệp do người cao tuổi làm chủ và sử dụng số đông lao động người cao tuổi.
Đặc biệt, cần quan tâm xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về kinh tế bạc gắn với người cao tuổi; tăng cường quản trị dữ liệu theo hướng liên thông, liên kết. Xây dựng môi trường pháp lý; ban hành Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế bạc giai đoạn 2025 - 2045 của Chính phủ, huy động sự tham gia của các bộ, ngành, doanh nghiệp và cộng đồng.
Hội thảo là cơ sở quan trọng để Ban Chỉ đạo Hội thảo, Hội Người cao tuổi Việt Nam định hướng xây dựng Báo cáo kiến nghị trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ và Quốc hội xem xét các vấn đề tổng thể. Qua đó, góp phần đưa “kinh tế bạc” trở thành một trong các trụ cột trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.